دانلود مقاله چگونگی رخداد انقلاب اسلامی

چگونگی رخداد انقلاب اسلامی

قیام 15 خرداد 1342

▫       تلاش روحانیان ومردم به رهبری امام در برابر آثار منفی انقلاب سفید

▫       رهبری حرکت های مخالف رژیم پهلوی به بخش مذهبی جامعه منتقل شد.

▫       کشتار مردم در قیام فوق، چهره شاه را که تا آن زمان تقصیرها را به گردن نخست وزیران می انداخت، افشا نمود.

▫       طرد همه نیروهای بیگانه از ایران مورد توجه قرار گرفت.

▫       این قیام نقطه آغاز بازگشت به خویشتن در کشور شد.

1-روند حوادث و رخدادها

الف: مصوبه انجمن های ایالتی و ولایتی

▫       با کودتای 28 مرداد، راه برای ظهور استبداد در مخرب ترین و مخوف ترین شکلی که ایران تجربه کرده است، باز شد.

▫       در 1961 (1339)، جان فیتز جرالد کندی، کاندیدای حزب دمکرات به ریاست جمهوری آمریکا رسید. او اهداف خود را پیشبرد حقوق مدنی و برنامه های اصلاحات اجتماعی معرفی کرد.

▫       با رحلت آیت الله بروجردی در فروردین 1340، مرجعیت مطلق در جهان شیعه از میان رفت.

▫       در اردیبهشت 1340، علی امینی به نخست وزیری منصوب شد. شعار اصلاحات اداری و اقتصادی بویژه اصلاحات ارضی را با حمایت آمریکائی ها آغاز نمود.

▫       شاه در سفری به آمریکا، به واشنگتن قول داد که اصلاحات مورد نظر آنان را خود راسا انجام دهد.

▫       امینی در 27 تیرماه 1341 استعفا داد و اسدالله علم به جای او نشست.

▫       در 16 مهر 1341، دولت علم لایحه انجمن های ایالتی و ولایتی را به تصویب رساند. واژه اسلام از شرایط انتخاب کنندگان و انتخاب شوندگان حذف شده، انتخاب شوندگان قرار بود بجای بجا آوردن مراسم تحلیف با قرآن، این کار را با «کتاب آسمانی» انجام دهند. به زنان نیز حق رای داده شده بود.

▫       امام خمینی از علمای طراز اول قم دعوت نمود تا در منزل فرزند موسس حوزه علمیه قم گرد هم آیند تا در برابر اقدام دولت  تصمیم گیری نمایند. ارسال تلگرام به شاه مبنی بر مخالفت مراجع با لایحه مزبور، آگاه نمودن علمای دیگر شهرها و جلسات مشورتی هفتگی میان مراجع از تصمیمات این جلسه بود.

▫       در 22 آبان 1341 اسدالله علم طی تلگرافی به سه نفر از مراجع –به جز امام- موافقت خود را با خواسته های آنان اعلام کرد و در آذرماه همان سال رسما این لایحه لغو شد.

▫       دو هدف از طرح این لایحه و تصویب آن مد نظر بود:   

1-تضعیف روحانیت و تقویت عمال بیگانه: امام احساس می کرد که برداشتن شرط سوگند به قرآن برای اعضای انجمن ها، راه را برای مشارکت بهائیان در حیات سیاسی کشور فراهم می سازد.

2-گسترش بی بند و باری در پوشش اعطای حق رای به زنان: مخالفت با مصوبه دولت در مورد انجمن های ایالتی و و لایتی، مخالفت با آزادی زنان نبود بلکه به گفته امام، "در این بیست و چند سالی که که از کشف حجاب می گذرد، چه چیزی عاید زن ها شده است؟"

ب: انقلاب سفید و پیامدهای آن

▫       در 6 دی ماه 1341، شاه اعلام کرد که قصد دارد اصول ششگانه ای را به رفراندوم بگذارد. این اصول که بعدا به انقلاب سفید شهرت یافت عبارت بودند از

-الغای رژیم ارباب و رعیتی

-ملی کردن جنگل ها

-فروش سهام کارخانجات دولتی بعنوان پشتوانه اصلاحات ارضی

-سهیم کردن کارگران در سود کارخانجات

-اصلاح قانون انتخابات

ایجاد سپاه دانش

▫         در 2 بهمن 1341، امام طی اعلامیه ای، رفراندم را تحریم کرده و آن را رفراندوم اجباری نامید.

▫       شاه برای جلب نظر علمای قم در 4 بهمن 1341 وارد قم شد، اما علما به استقبال او نرفتند و او پس از یک سخنرانی تند علیه روحانیت به تهران بازگشت.

▫       در 6 بهمن 1341 رفراندوم مربوط به اصول ششگانه برگزار  و بنا بر اعلان دولت بیش از پنج میلیون نفر از جمعیت ایران به آن رای مثبت دادند.

▫        اکثر مقامات خارجی و داخلی به شاه تبریک گفتند.

▫       روحانیون به پیشنهاد امام در ماه رمضان همان سال که از 8 بهمن شروع می گشت، از رفتن به مساجد به عنوان اعتراض خودداری کردند.

ج: اعلام عزای عمومی در فروردین 1342

▫       در 23 اسفند 1341، شاه در سخنانی در دزفول از مراجع و روحانیون به زشتی یاد کرده و نسبت به سرکوب آنان هشدار داد.

▫       امام در مقابل، جشن های نوروز سال 1342 را تحریم نموده و آن را عزای عمومی اعلام کرد.

▫       در 2 فروردین 1342، در مجلس سوگواری به مناست شهادت امام صادق (ع) در مدرسه فیضیه، ماموران دولت وارد مدرسه شده و با طلاب به زدوخورد پرداختند.

▫       امام در مورد این حادثه سخنرانی ها و اطلاعیه های متعددی صادر نمودند.

 د: قیام پانزدهم خرداد 1342

▫       ایام محرم آن سال که مصادف با ماه خرداد بود، موقعیت پرتنشی را میان رژیم و مخالفان بوجود آورده بود.

▫       از یکطرف ساواک از سخنرانان مذهبی تعهد گرفته بود که علیه شاه و اسرائیل سخنی نگفته و نگویند که اسلام در خطر است.

▫       از طرف دیگر امام در نشستی با مراجع و علمای قم، پیشنهاد کردند که در روز عاشورا هر یک از آنان برای مردم سخنرانی کرده و در مورد جنایات رژیم پهلوی سخن گویند.

▫       در 13 خرداد 42 (عاشورا) امام خود به مدرسه فیضیه رفتند و حمله ماموران شاه به مدرسه فیضیه در 2 فروردین را به واقعه کربلا تشبیه نموده و ایجاد آن فاجعه را به تحریک اسرائیل خواندند. همچنین ایشان از ترس رژیم در مورد سخن گفتن در مورد اسرائیل اظهار شگفتی کردند.

▫       در 15 خرداد 1342، ماموران رژیم، امام را در منزل مسکونی خود در قم دستگیر نموده، به تهران منتقل کرده و سپس در یک سلول انفرادی زندانی و بعدا به یک پادگان نظامی منتقل نمودند.

▫       بدنبال انتشار خبر بازداشت امام، اعتراضات گسترده ای در قم، ورامین، مشهد و شیراز برگزار شد. ماموران نظامی بر روی مردم آتش گشودند، در نتیجه تعدادی از مردم کشته و مجروح شدند. مهمترین برخورد با مردم ورامین صورت گرفت که با پوشیدن کفن در پشتیبانی از امام راهی تهران شده بودند.

▫       دو روز بعد، اسدالله علم در مصاحبه ای عنوان نمود که امام و برخی دیگر از علما محاکمه و ممکن است اعدام شوند. شاه نیز طی یک سخنرانی، فعالیت های امام و مردم را به تحریک جمال عبدالناصر رئیس جمهور مصر دانست.

▫       چندروز پس از دستگیری امام، برخی از مراجع و علما به پشتیبانی از امام به تهران آمدند.

▫       پس از دوماه بازداشت، در 11 مرداد 1342، امام به منزلی در شمال تهران منتقل و تحت نظر قرار گرفتند.

▫       شاه در 17 اسفند 1342، اسدالله علم را برکنار ساخت و حسنعلی منصور به نخست وزیری رسید. او از اسلام تمجید نموده و بر مراحم و عطوفت خاص شاه به مقامات روحانی تاکید نمود.

▫       در 18 فروردین 1343، امام به قم بازگشتند.

▫       همان روز روزنامه اطلاعات در مقاله ای از همگامی روحانیت با انقلاب شاه و مردم تمجید نمود. امام در 21 فروردین طی سخنانی مطالب روزنامه اطلاعات را بشدت تکذیب نمودند.

ه: کاپیتولاسیون و تبعید امام خمینی

▫       در مهرماه 1343، قانونی از مجلس گذشت که به نظامیان آمریکایی مامور در ایران و وابستگانشان مصونیت سیاسی اعطا می شد. بطوری که اگر آنان مرتکب جرمی در ایران می شدند، باید مطابق قوانین آمریکا محاکمه می شدند. این مورد به کاپیتولاسیون مشهور است.

▫       در 4 آبان 1343، که سالروز تولد شاه بود، امام طی یک سخنرانی، با ذکر آیه انا لله و انا الیه راجعون (استرجاع)، از فروخته شدن استقلال کشور به آمریکا توسط حکومت سخن گفته و دولت و مجلسیان را نوکران آمریکا نامیدند.

▫       امام طی یک اعلامیه نیز تصویب لایحه کاپیتولاسیون را افشا و محکوم نمود و آن را سند بردگی ملت ایران نامیدند.

▫       در 13 آبان 1343، منزل امام در قم محاصره شده و ایشان دستگیر و به تهران منتقل شدند و همان روز با یک هواپیمای باری به همراه دو مامور امنیتی به ترکیه تبعید شدند.

▫       مدتی بعد، فرزند امام، حاج آقا مصطفی نیز به همان تبعیدگاه فرستاده شد.

▫       11 ماه بعد، امام از ترکیه به عراق منتقل شدند و 13 سال و 5 ماه در آن کشور بسر بردند.

و: از فرجام کاپیتولاسیون تا آغاز بحران  

▫       با دریافت خبر تبعید امام، مردم دست به اعتصاب و تظاهرات زدند.

▫       مراجع و علمای ایران با صدور تلگراف و اعلامیه، ضمن تقبیح تبعید امام، پشتیبانی خود را از اهداف ایشان اعلام داشتند.

▫       در اول بهمن 1343، حسنعلی منصور، نخست وزیر توسط محمد بخارایی، یکی از اعضای هیئت موتلفه اسلامی به اتهام تهیه و تصویب لایحه کاپیتولاسیون ترور و بقتل رسید. حکم ترور وی توسط آیت الله میلانی در مشهد تائید شده بود.

▫       در 21 فروردین 1344، حمله مسلحانه به شاه در کاخ مرمر توسط رضا شمس آبادی، یکی از هواداران امام انجام شد، اما شاه جان سالم بدر برد.

▫       در پس از تبعید امام، برخی از کسانی که امید به پیروزی نهضت داشتند و آن را نیافتند، در فکر راه های دیگری برای مبارزه با رژیم افتادند. گروه های مسلح اسلامی تشکیل شد. علاوه بر هیئت موتلفه اسلامی به مسئولیت حبیب الله عسگر اولادی، حاج صادق امانی و مهدی عراقی، حزب ملل اسلامی نیز توسط حجت الاسلام محمد جواد حجتی کرمانی و سید کاظم موسوی بجنوردی تشکیل شد که در 24 مهر 1344 توسط ساواک کشف و متلاشی گردید.

▫       سازمان های دیگری نیز همچون سازمان مجاهدین خلق ایران توسط محمد حنیف نژاد، سعید محسن و علی اصغر بدیع زادگان در سال 1344 تشکیل گردید. همچنین جبهه آزادی بخش ملی ایران (جاما)، توسط حبیب الله پیمان و دکتر کاظم سامی تشکیل شد. سازمان چریکهای فدایی خلق نیز از تلفیق دو گروه چریکی مارکسیست برهبری بیژن جزنی و مسعود احمدزاده در 1349 تشکیل شد و در فروردین 1350 اعلام موجودیت نمودند.

▫       امام در دوره ای که در عراق بودند، ابتدا تلاش برای تغییر دادن طرز تلقی سنتی حوزه علمیه نجف از اسلام داشتند و تلاش برای آشنا ساختن طلاب به ابعاد اجتماعی، سیاسی و حکومتی اسلام را در برنامه خود قرار دادند.

▫       امام به مناسبت های دیگر از جمله جنگ اعراب و اسرائیل خرداد ماه 1346 (ژوئن 1967)، برگزاری جشن های 2500 ساله شاهنشاهی مهر ماه 1350، جشن های پنجاهمین سال شاهنشاهی پهلوی 1355 و جشن هنر شیراز در سال 1356 اطلاعیه های متعددی صادر نمودند که در ایران در سطح گسترده ای نشر و توزیع شد.

▫       امام  در بهمن 1348، 13 سخنرانی در مورد ولایت فقیه نمودند که این سخنان بازتاب وسیعی در آن روز داشت. این مجموعه، دکترین سیاسی امام برای تشکیل حکومت اسلامی را نشان می دهد.

ز: آغاز بحران 56 تا پیروزی انقلاب اسلامی

▫       از 1350 در حالیکه دولت بخاطر بالا رفتن قیمت نفت دارای درآمد و نهایتا قدرت بیشتری شد، اما در عین حال از آزادی خبری نبوده و هرگونه فعالیت اجتماعی با شدت تمام سرکوب می شد.

▫       دو حزب فرمایشی ایران نوین و مردم در سال 1350 در آخرین انتخابات مجلس قبل از انحلال شرکت کردند. در 1353، حزب رستاخیز تشکیل شده و هر دو حزب موصوف منحل شدند. امام خمینی این حزب را تحریم نمودند.