کور رنگی چیست؟
مهندسی و کاربرد رنگ - 3
در دو قسمت قبل با فرآیند و چگونگی دریافت نور و رنگ در چشم آشنا شدید. متاسفانه یکی از بیماریهای رایج در ایران، کورنگی است. از هر ده‌مرد ایرانی، یکی نوع خاصی از کوررنگی را داراست. شناخت این بیماری و نقاط ضعف آن،برای فعالین دربخش منابع‌انسانی و مهندسی فاکتورهای انسانی لازم‌است.
3.5درصد مردان و 0.2درصد از بانوان جهان، کوررنگ هستند. میزان ابتلا به کوررنگی در مناطق‌مختلف جهان و نژادهای مختلف متفاوت است؛ این نسبت در ایران 8درصد در مردان و 5درصد در بانوان است، جمعیتی حدود 7میلیون نفر از ایرانیان، به‌نوعی از کوررنگی رنج‌می‌برند. کوررنگی یک بیماری ارثی است که در آن بیمار، در تشخیص رنگها، به‌ویژه تشخیص رنگ سبز و قرمز مشکل‌دارد. این بیماری درمانی ندارد؛ اما چنانچه بیمار از این موضوع اطلاع‌داشته‌باشد، زندگی راحت‌تری خواهدداشت. افراد کوررنگ باید در شغل‌هایی فعالیت‌داشته‌باشند که تشخیص رنگ در آنها مهم نیست. حرفه‌هایی چون جراحی، نیروهای نظامی و انتظامی، خلبانی، رانندگی و ... ازجمله مواردی هستند که افراد کورنگ نباید در آنها فعالیت‌کنند. [اطلاعات بیشتر]
کورنگی درنتیجه‌ی فقدان ژن‌های مربوط به تشخیص‌رنگ در کروموزم X پدیدمی‌آید. ازآنجاکه مردان تنها یک‌کروموزم X دارند، هرسه ژن رنگی باید در این کروموزم وجودداشته‌باشد تا کوررنگی ایجادنشود؛ ازاین‌رو احتمال کوررنگی در مردان به‌مراتب بیشتر از خانم‌هاست. حدود 2درصد مردان ایران فاقد ژن تشخیص رنگ‌قرمز هستند که عامل ایجاد کوررنگی قرمز، Protanopia، است. به‌هین‌شکل، 6.25درصد مردان کورنگی سبز، Deutranopia، دارند. درنتیجه 8.25درصد از مردان کوررنگی سبز-قرمز دارند. کوررنگی آبی به‌ندرت مشاهده‌می‌شود.
برای تشخیص کوررنگی و انواع آن، از یک تست ساده، موسوم به تست ایشی‌هارا (Ishihara) استفاده‌می‌شود. در این‌تست فرد با نگاه‌کردن به چند تابلو، آنچه را که می‌بیند، بیان‌می‌کند. براساس توصیف فرد از تابلوها، می‌توان نوع و میزان کورنگی او را تعیین‌کرد. مهندسان‌صنایع و مسولان واحد ایمنی و بهداشت‌صنعتی، HSE، به‌سادگی می‌توانند با استفاده از تابلوهای 38گانه‌ی ایشی‌هارا، وجود کوررنگی را در کارکنان سازمان‌شان تعیین‌کنند
تشخیص طبی رنگ ها نعمتی خدادادی است که اکثر ما از آن برخورداریم. رنگ هایی مانند قرمز و سبز یشمی فقط برای افرادی که دارای قدرت تشخیص طبیعی رنگ هستند، معنی دار است.
کوررنگی اصطلاح مبالغه آمیزی است برای اشخاصی که بعضی رنگ ها را تشخیص نمی دهند. ۸ درصد از مردها و کمتر از ۱ درصد از خانم ها از بدو تولد دچار نقص در تشخیص رنگ هستند. میزان کوررنگی از اشکال در تشخیص سایر رنگ ها تا ندیدن کامل رنگ ها است. اگر نقص در تشخیص رنگ ها اندک باشد و شخص بتواند رنگ ها را تشخیص دهد این اشکال به سختی قابل تشخیص است، این اشکال موقعی قابل تشخیص است که شخص کاملا رنگ هارا از هم تشخیص ندهد.
چه عواملی باعث اشکال در تشخیص رنگ می شوند؟
تشخیص رنگهابه فعالیت پیچیده چشم و مغزبستگی دارد.عوامل مادرزادی کوررنگی قابل توضیح اند. سلول های مخروطی و استوانه ای در شبکیه موجود هستند. سلول های استوانه ای مسوول بینایی در هنگام شب و شرایط تاریکی هستند. سلول های مخروطی مسوول تشخیص رنگ ها هستند و در نور روز عمل می کنند. سلول های مخروطی سه نوع آبی، سبز و قرمز هستند که هر سه با هم عمل می کنند و باعث می شوند که ما رنگ ها را از آبی تیره تا قرمز تشخیص دهیم. شکل گیری این سلول ها ارثی است. یک ژن غیرطبیعی ممکن است باعث شود که یک رنگ خاص حذف شود. شخصی که یک ژن غیرطبیعی به ارث برده باشد، ممکن است در تشخیص سایه ها و تشخیص رنگ قرمز و سبز مشکل داشته باشد.
انواع دیگر اختلال دید رنگی
بالا رفتن سن نیز می تواند در تشخیص رنگ ها اختلال ایجاد کند. مثلا با کدر شدن تدریجی عدسی چشم در افراد مسن ،رنگ های خاکستری، سبز تیره و آبی تیره با مشکل تشخیص داده می شوند.
برخی داروها نیز ممکن است سبب اختلال دید رنگ شوند.
بیماری های شبکیه یا عصب بینایی هم می تواند اختلال دید رنگ ایجاد کند.
روش تشخیص اختلال دید رنگ
صفحاتی وجود دارند که شماره هایی با رنگ روی آن نوشته شده، اگر بیمار کوررنگی داشته باشد بسته به نوع آن، شماره ها را اشتباه می خواند.
اختلال دید رنگ ارثی بوده و درمانی ندارد. آنها یی که به علت آب مرواریداست با عمل اصلاح می شود. کنتاکت لنز رنگی از شدت بینایی می کاهد، ولی اندکی به افرادی که اختلال دید رنگ دارند کمک می کند تا سایه های رنگی را تشخیص دهند.
در شغل هایی که حدت بینایی اهمیت دارد، تشخیص رنگ ها مهم است. در شغل های نظامی، هواپیمایی، کشتیرانی، پزشکی و کارهایی که با بینایی دقیق سروکار دارند در موقع استخدام از افراد، امتحان دید رنگ به عمل می آید.
کوررنگی چیست؟ کوررنگی یعنی کاهش توانایی تشخیص رنگهای مشخص. این بیماری معمولاً ارثی است و از هنگام تولد در فرد وجود دارد. حدوداً از هر بیست مرد، یکی به این بیماری مبتلا است.
چه اتفاقی می افتد؟
رایج ترین نوع این بیماری، عدم تشخیص بین رنگ قرمز و سبز است که دو شکل دارد:
* سایه های مختلف رنگ قرمز، مبهم و نامشخص به نظر می رسد.
* مردها قادر به تشخیص رنگهای سبز، قرمز روشن و قهوه ای نیستند. این رنگها فقط زمانی که به صورت پررنگ باشند، قابل تشخیص هستند.
در نوع نادری از این بیماری، رنگ زرد و آبی قابل تشخیص نیست و این دو رنگ در کنار رنگهای دیگر، سفید و سیاه به نظر می آید. تنها مشکل قوه بینایی، عدم توانایی تشخیص رنگ های مشخص است.
کوررنگی چگونه به وجود می آید؟
برای دیدن رنگها، لازم است که در پرده شبکیه چشم، سلولهای بصری تشخیص رنگ وجود داشته باشد. سه نوع از این سلولها به یکی از رنگهای سبز، آبی و قرمز، حساس هستند. اگر یک نوع از این سلولها با اختلالی مواجه شود، این امر باعث کوررنگی می شود.
کوررنگی، بیماری ارثی است که علت آن ژن غیر نرمالی است که از مادران فقط به فرزندان پسر، به ارث می رسد.
گاهی اوقات، علت کوررنگی، بیماریهایی مانند "Macular degeneration" و یا اثرات جانبی بعضی از داروها است.
امکان جلوگیری از آن هست؟
اگر ارثی باشد، خیر، ولی اگر علت آن بیماریهای چشمی باشد، بعضی اوقات قابل درمان است.
آیا باید به پزشک مراجعه کرد؟
برای مراجعه به پزشک الزامی وجود ندارد، مگر این که مشکلات بینایی دیگری مثل تیره و مبهم دیدن وجود داشته باشد.
درمان
در موارد مادرزادی، درمانی وجود ندارد، در موارد دیگر هم تا زمانی که شرایط مناسب نباشد، نمی توان به این کار اقدام کرد. کوررنگی مانعی بر سر راه رانندگی افراد نیست، چون می توان نور چراغهای رانندگی را به روش دیگری نیز تشخیص داد.