دانلود مقاله فرش اردبیل

چکیده

فرش اردبیل از دیر باز جایگاه ویژه‌ای در بازارهای خارجی و داخلی داشته است. جهان صنعت فرش اردبیل را با فرش معروف شیخ صفی یا همان فرش اردبیل که در زمان شاه عباس صفوی و دوره صفویه بافته شده می‌شناسد.

 به گزارش پایگاه اطلاع رسانی مرکز ملی فرش استان اردبیل شامل شهرستانهای: مشگین شهر، پارس‌آباد، خلخال، گرمی، بیله سوار، نیر، نمین، و کوثر می‌باشد که از مهمترین مراکز بافت فرش استان می‌توان به شهرهای اردبیل ، مشگین شهر و روستاهای تابعه آن ، خلخال و روستاهای تابعه آن اشاره کرد.از فرش های تجاری و صادراتی اردبیل که از قدیم الایام مورد پسند کشورهای اروپایی بوده، می‌توان به کناره های زیبای اردبیل اشاره کرد که با طرح و نقوش ساده در متن که به صورت یک یا 3 ترنج که به اصطلاح محلی به آن گول یا همان حوض کوچک می‌گویند، بافته می‌شود. حاشیه‌های این کناره ها نسبت به متن پرکارتر می‌باشد. از طرحها و نقوش امروزی فرش اردبیل به بافت طرح ریزه ماهی اردبیل که به دلیل بافت در محله های قدیم اردبیل به پیر مادر یا ماهی میر اشرف معروف است می‌توان اشاره نمود. همچنین فرشهایی با طرح و نقشه مرحوم اسداله وثوق که به صورت طرحهای هندسی و شکسته و زمینه ساده و رنگ ابرش شده بافته می‌شود ، هواداران زیادی در کشورهای آمریکایی واروپائی دارد.

 از تولید فرش دستباف اردبیل به لحاظ شیوه بافت می‌توان به نوعی بافت بنام قبا بافت یا ارمنی بافت اشاره کرد که دربافت آن تنها از یک پود با ضخامت یکسان استفاده می‌شود.

 فرشهایی که با این سبک بافته می‌شوند بسیار نرم و قابل انعطاف می‌باشند. دربافت این نوع فرشها بیشتر از چله پشمی و خامه رنگرزی شده گیاهی استفاده می‌شود که پس از پرداخت و شستشوی فرش جلوه خاصی پیدا می‌کند.

فردوسی در شاهنامه آورده است:

دگر کرد بادان پیروز نام همه جای شادی و آرام و کام

صاحب کتاب «روضه الصفا» می‌نویسد: «اردبیل از بناهای کیومرث، پادشاه کیانیان بود، از آن جا که نام اردبیل در داستان «ویس و رامین» از آثار ادبی دوره اشکانیان آمده، چنین می‌نماید که این شهر بیش از ۱۵۰۰ سال قدمت تاریخی دارد.

در زمان سلطنت هخامنشیان، در اطراف رود «بادی مریز» که رود کورای امروز در قفقاز است، برای حفظ و نگهداری مرز ایران اردویی مهم وجود داشت که مرکز آن اردبیل بود. این موضوع ، اهمیت سیاسی و نظامی اردبیل را ثابت می‌کند.

به روایت اوستا، زردشت پیامبر ایرانی در کنار رود «دائی یتا» که امروزه ارس نامیده می‌شود، به دنیا آمد و کتاب خود را در سبلان نوشت و برای ترویج دین خود، روی به شهر «باذان پیروز» آورد. عده‌ای به او گرویدند و در این ناحیه جنگی میان زردشتیان و بت‌پرستان روی داد که در این جنگ بت پرستان بر همه روستاها و قصبه‌های اطراف اردبیل دست یافتند. به افتخار این پیروزی، آتشکده‌‌ای در اردبیل بنا کردند که امروزه آثار آن در سه فرسنگی این شهر در دهکده‌ای به نام آتشگاه باقی مانده است.

در زمان انوشیروان که پیروان مزدک از ترس مجازات به گوشه و کنار ایران می‌گریختند، اردبیل نیز جزو شهرهای پناهندگان و فراریان مزدکی بود. این گروه، از مخالفان حکومت ساسانی و خلافت امویان در اردبیل بودند که پیوسته عمال حکومت ساسانی و خلفای بنی‌امیه دستور پیگرد توقیف‌ آنان را صادر می‌کردند. اهمیت مسأله مزدکیان، خلفای بنی‌امیه را بر آن داشت مرکز حکومت آذربایجان را از مراغه به اردبیل انتقال دهند.

در زمان حمله اعراب به ایران و به ویژه هنگام فتح آذربایجان ، بیشترین تلاش آنان متوجه مرکز آن یعنی اردبیل بود. هنگام فتح ایران به دست اعراب- سال ۲۲ هجری- اردبیل بزرگ ترین شهر آذربایجان بود که به دست سپاهیان اسلام افتاد. این شهر در زمان خلفای بنی‌امیه (۴۱-۳۳ ه-ق) مرکز ایالت آذربایجان بود. در زمان هشام از خلفای بنی‌امیه، طوایف بارین خزر به آذربایجان حمله کردند. در این حمله، اردبیل نیز غارت شد. اردبیل در زمان عباسیان کرسی نشین ایالت وسیع آذربایجان بود. در این زمان، شهر دارای پادگان و برج و بارویی بود که طول آن از هر طرف به چهار کیلومتر می رسید.

شاه اسماعیل برای تشکیل حکومت واحد ایرانی، از اردبیل قیام کرد و همه ولایات را مطیع ساخت؛ شورش‌ها را خواباند و ملوک الطوایفی را از بین برد. وی سپس بر اوضاع آشفته ایران مسلط شد و تبریز را در سال ۹۰۶ هجری پایتخت رسمی ایران کرد. از آنجا که حکمران اردبیل از خاندان صفوی انتخاب شده بود و این شهر مدفن اجاد صفوی هم بود، دیگر باره آن را مقدس خواندند. به علاوه در زمان صفویان ، هر کسی گناهی می‌کرد از ترس مجازات به اردبیل پناهنده می‌شد و از هر گونه آسیبی در امام می‌ماند. از این رو، به دارالامان نیز معروف بود. در برخی از کتاب‌های تاریخی، این شهر را دارالارشاد هم نامیده‌اند.

اردبیل در دوره صفوی از لحاظ سیاسی و اقتصادی سرآمد شهرهای ایران بود. این شهر در مسیر شاهراه تجارتی ایران و اروپا قرار داشت و ابریشم وارده از گیلان، از طریق اردبیل به اروپا صادر می‌شد. این امر، در پیشرفت اقتصادی و افزایش درآمد مردم تأثیری مهم داشت.

در آغاز قرن ۱۹ میلادی، عباس میرزا نایب السلطنه قاجار، مرکز ستاد سپاهیان خود را در اردبیل قرار داد و به کمک افسران فرانسوی قلعه‌ای در برابر قوای مهاجم روس بنا کرد که بعدها تبدیل به زندان شد و آن را «نارین قلعه» نامیده‌اند.

در جنگ ایران و روس در ۱۲۱۸ هجری قمری، قوای روسیه به اردبیل حمله کردند. تا تنظیم عهدنامه ترکمانچای ، این شهر در اشغال قوای بیگانه بود. در این زمان (۱۲۴۵ ه.ق) همه اشیای قیمتی و بی همتای مقبره شیخ صفی‌الدین و زینت آلات دیگر مقبره‌ها و کتاب‌های مهم کتابخانه اردبیل که شاه عباس وقف کرده بود و از کتاب‌های خطی نفیس و بی نظیر و بی همتا بود غارت شد. این اشیاء و کتاب‌های نفیس هم اکنون در موزه‌های مسکو و لنینگراد نگهداری می‌شود.

پس از انتقال قدرت و امور ولیعهد نشین قاجار به تبریز، اردبیل که تا این موقع دارای اهمیت و اعتبار ویژه بود، از رونق افتاد و راه‌های تجارتی روسیه از اردبیل به تبریز تغییر مسیر داد. با احداث راه آهن تبریز- جلفا، ارتباط اقتصادی این شهر قطع شد و از آن همه تجارت و صادرات و واردات مهم، جز کاروان سراهای متروک چیزی باقی نماند. از رونق افتادن تجارت این شهر سبب مهاجرت انبوهی از مردم آن به تهران و تبریز شد.

در زمان ضعف سلسله قاجار، به ویژه پس از جنگ جهانی اول، برخی از افراد ایلات و شاهسون‌ها شهر اردبیل را بارها غارت کردند و خسارت فراوان به مردم شهر وارد آوردند.

رویدادهایی مانند زمین لرزه‌های پیاپی، هجوم قبایل و اقوام گوناگون ، و تاخت و تاز بیگانگان رفته رفته سبب شد اردبیل از پیشرفت و ترقی باز ماند.

در سال‌های گذشته، این شهر توسعه یافته و بر اهمیت و وسعت آن افزوده شده است، به گونه‌ای که امروزه، یکی از شهرهای آباد و پرجمعیت و فعال اقتصادی استان است. همچنین این شهر به خاطر وجود آثار تاریخی و به ویژه مقبرهای خاندان شیخ صفی و همجواری‌اش با آب‌های گرم سرعین یکی از کانون‌های جلب جهانگرد است که هر ساله هزاران نفر را از استان آذربایجان شرقی و دیگر استان‌های همجوار و تهران به خود جلب کند.

اَردَبیل از شهرهای ایران و مرکز استان اردبیل در شمال باختری ایران است. این شهر همچنین مرکز شهرستان اردبیل است. اردبیل از شهرهای باستانی و تاریخی ایران است. این شهر در نزدیکی مرز جمهوری آذربایجان بوده، دارای ارتفاع زیاد و از سردترین شهرهای ایران است که جاذبه های طبیعی زیادی دارد. زبان مردم استان اردبیل ترکی آذربایجانی  است.

جغرافیای طبیعی

شهر اردبیل در ارتفاع ۱۵۰۰ متری از سطح دریا و میان کوه‌های باغرویا طالش و سبلان (ساوالان) واقع در رشته کوه البرز در فلات ایران جای گرفته است. دارای زمستان‌های سرد و تابستان‌های ملایم است.

جغرافیای جمعیتی

جمعیت این شهر حدود 8۰۰ هزار نفر (با حومه) است و زبانشان ترکی است. مذهب اکثر مردم اردبیل اسلام (شیعه دوازده امامی) بوده، و جمعیت مسیحی شهر که همگی ارمنی بود ه اند در ۵۰ سال گذشته شهر را ترک نموده اند.

نام اردبیل

غالب صاحبنظران نام قدیمی شهر را آرتاویل و از ریشه اوستایی می دانند. این نام از ترکیب دو کلمه آرتا به معنی مقدس (که در فارسی میانه تبدیل به ارد شده‌است و در کلماتی نظیر اردشیر آمده‌است)و ویل به معنی شهر تشکیل شده که با هم معنی شهر مقدس را می دهند.مردم تالش زبان به این شهر آردویل میگویند.

جاذبه های توریستی

آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیلی و جمعه مسجد اردبیل از بناهای تاریخی این شهر به شمار می‌رود. از جادبه‌های طبیعی این شهر دریاچه شورابیل در داخل شهر و دریاچه نئور، جنگل فندقلو پیکره سنگی بابا داوود عنبران و شهر توریستی سرعین در نزدیکی این شهر می‌باشد. از دیگر آبهای معدنی که اغلب مزین به زیباییهای بی نظیر طبیعی میباشند عبارتند از: سردابه، قوتورسویی، دودو، ایلاندو، مشه سویی، شابیل، قینرجه، ویلادره، خاخال سویی و... همچنین آبشارهاوعوارض طبیعی واقعادیدنی مانند آبشار لاتون واقع در منطقه کته کمه شهر آستارا، آبشار نره گر در روستای اسبو خلخال، آبشارسردابه، دریاچه واقع در قله سلطان سبلان، روستای زیبای نمهیل و سواحل رود قزل اوزن، جاده فوق العاده زیبای خلخال به اسالم، گردنه زیبای حیران و مراتع وسیع دامنه سبلان(ساوالان) و......