دانلود تحقیق فرش ترکیه

تاریخچه فرش بافی ترکیه:

قبل از وجود ترکیه در آناتولی، روم شرقی فرش های نرم با بافت مسطح و دارای نقش گل دار را می بافته اند، البته آن تکنیک خیلی دقیقی که آنها استفاده می کرده اند یک معما باقی ماند. این سوال که آیا قالیچه ها سفت بوده اند و یا اینکه صرفا نرم بوده اند مربوط به گره ها و برش بافته ها است.

ترکیه یکی از مناطقی است که در هنر قالی بافی دارای پیشینه است. ترکیه با ایران و قفقاز که از نظر هنر قالی بافی در جهان جایگاه ویژه ای دارند، همسایه است. پس مشاهده تاثیر قالی بافی ایران و نقوش متنوع قفقاز در فرش ترکیه طبیعی است.

در حدود هفت قرن قبل بود که اروپائیان علاقه خود را نسبت به فرش های شرقی ابراز کردند. ترکیه اولین کشور پاسخگو به سلیقه اروپائیان برای این پوشش دهنده ی نرم و باشکوه و جلال بوده درقرن شانزدهم و زمانی که قالیچه های ایرانی به طور عمده برای همه نا شناخته بودند، فرشهای ترکیه ای، در بین خانه های اشراف زادگان، اثاثیه ای نو ظهور بوده مجموعه شناخته شده یkinghenry v و پسرش که مالک جین هایی از فرش های ترکیه ای هستند در برگیرنده همین مسئله است. این فرشها دارای منگوله هایی با جذابیت کم نظیر، با ظرافت و طراحی کمتر و دقت رنگ کمتری نسبت به نوع ایرانی هستند و اغلب آنها دارای طراحی مبهم و معما گونه هستند، که گفته می شده است آنها از یک سیستم باستانی سمبلیک استفاده می کرده اند.

با توجه به ادبیات روم شرقی، یونان و آمریکایی ها، در آسیای صغیر حتی قبل از ظهور مسیح فرش بافته می شده است. اگر چه قدیمی ترین نوع شناخته ی شده آن به هفتصد سال قبل بر می گردد، که در آن زمان منطقه تحت تصرف ترکها بوده است.

فرش ترکیه از گذشته تا به امروز گرایش انکار نا پذیری  به نقوش هندسی دارد. شاید یکی از این دلایل نفوذ طرح های اقوام بیابان گردی باشد که این منطقه را مورد تهاجم قرار داده اند. و به اعتقاد برخی نیز شاید این امر متاثر از اعتقادات و مذهب ترکان باشد. چرا که اغلب ترک ها سنی مذهب هستند و بر اساس اعتقادات مذهبی خود مجاز به به نمایش تصویر انسان و حیوانات و سایر اشکال طبیعی و زنده در فرش نبوده اند. اما ایرانیان در این امر محدودیتی نداشتند و به همین دلیل برخی از فرش های نفیس بافته شده در آسیای صغیر، در اثر مراودات و سکونت گاههای میان ایرانیان و ترکان و برگرفته از هنر ایرانی است و طرح های گردان و ملهم از طبیعت، از نشانه های آن می باشد. معرض و طبقه بندی فرش ترکیه به علت خصوصیات خاص آن و از همه مهمتر گرایش بیش از اندازه به فرش های هندسی کاری بسیار سخت است. اصولا کاربرد کلمه نقوش استلیزه نیز در مورد بسیاری از نقوش آن باید با احتیاط صورت گیرد. زیرا که هویت اصلی بسیاری از نگاره ها برای ما مهم است. به این ترتیب نمی توان نقوش فعلی را استلیزه یا تجدید یافته نقوش و حتی اشکال اشکال حقیقی دانست.  در واقع کاربرد نماد ( سمبول ) و موارد مشابه نیز برای طرحهای فرش ترکیه تا حدودی باید با احتیاط همراه باشد. زیرا اصولا سمبولیسم نیز به آن مفهومی که در فرش های چین و ترکستان وجود داشته و دارد، در این منطقه رایج نبوده و نیست.

فرش های قدیمی ترکیه:

قدیمی ترین فرشهای ترکیه از قرن 13 تا 17 میلادی را می توان به سه گروه تقسیم نمود.

الف) قالی های قرن سیزده میلادی یا قالی های سلجوقی.

قدیمی ترین نمونه های شناخته شده فرش ترکیه شامل چهار فرش و دو قطعه پاره فرش است. احتمال داده می شود که این فرش ها در زمان حکومت سلطان علا الدین( 1236- 1219 میلادی ) برای مسجد قوینه بافته شده اند. قدر سلم این قالیها مربوط به زمان سلاجقه روم است که حکومت آنان در قوینه، در قرن پانزدهم میلادی توسط ترکان عثمانی ساقط شد. نقوش این فرش ها کاملا هندسی است و در حاشیه دو قطعه از آنها نوشته هایی شبیه به خطوط کوفی وجود دارد. رنگ های استفاده شده در این فرش ها نیز عمدتا آبی، قرمز و زرد می باشد. این قالی ها که به قالی های قوینه شهرت یافته اند، قدیمی ترین قالیهای بافت ترکیه می باشند که گره قیوردس یا همان گره ترکی در آنها به کار رفته است. این فرش ها در موزه اوقاف استانبول نگهداری می شوند.

ب) فرش های قرون 14 و 15 میلادی یا فرش های حیوان و پرنده دار:

در نقاشی های ایتالیایی قرون 14 و 15، تصویر فرش هایی دیده می شود که روی آنها تصاویر حیوانات و پرندگان با خطوط هندسی در کادرهایی مستطیلی شکل یا هشت ضلعی کشیده شده است. این فرش ها در ایتالیا مورد توجه بوده و از طریق شهرهای ونیز و جنوا از آسیای صغیر وارد ایتالیا می شدند. از این فرشها تنها سه نمونه باقی مانده است که همگی دارای گره ترکی هستند . قدیمی ترین آنها قطعه ایست که در منطقه فسطاط مصر پیدا شده و متعلق به قرن چهاردهم میلادی بوده و هم اکنون درموزه متروپولیتن نیویورک نگهداری می شود و احتمال داده می شود بافت ترکیه باشد. این سه فرش دارای نقوش تزئینی هستند که از شکل یک پرنده به رنگ  نارنجی، سبز و قرمز در داخل هشت گوشهای سبز و آبی تشکیل یافته است. فرش های دیگر که با تصویر پرنده در داخل مناطق جداگانه کشیده شده و مانند کاشی کف اتاق می باشد، در نقاشی های قرن چهاردهم دیده می شود. از جمله این نقاشیها یکی با نام « ازدواج عذرا » کار نیکولودابواوناکورسو در گالری ملی لندن و دیگری نقاشی بشارت تولد مسیح بر دیوار کلیسای « سانتیسیما آنونزیانا » در شهر فلورانس ایتالیا است.

در موزه تاریخی استکهلم نیز یک قطعه فرش از این نوع وجود دارد که متعلق به قرن 15 میلادی است. این فرش که در کلیسای ماربی پیدا شده و به همین نام نیز شهرت یافته است، دو منطقه کاملا مشخص به صورت هشت ضلعی دارد که داخل آنها تصویر پرندگان رو به رو با اسلوب هندسی کشیده شده و بین آنها درخت نخل ترسیم شده است. نظیر همین فرش با تفاوت در تصویر حیوانهای آن ، در موزه برلین موجود است. در این فرش که بار هم مانند فرش ماربی از دو منطقه هشت گوش تشکیل شده، در داخل هر منطقه تصویر جنگ بین اژدها و پرنده عنقا ترسیم شده است که احتمالا از هنر چین اقتباس شده است.

ج) فرش های قرون 15،16و17 میلادی

بسیاری از فرش هایی که از قرون سیزدهم میلادی به بعد توسط تجار ایتالیایی و ونیزی به کشورهای اروپای غربی فرستاده شدند، مورد توجه نقاشان اروپایی قرار گرفتند و زیبایی و جلوه بعضی از طرح های هندسی این قالی ها الهام بخش آنها شد. نقاشانی همچون یان وان ایک، مملینک، مابوزه، مورانی، گیرلاندو، آندره سولاریو، ویلیام لارکین، رافائل دلگاربو و بالاخره دو تن از معروفترین آنها به نامهای لورنز و لوتو و هانس هولاین. مخصوصا این دو نقاش آخری از طرح های این قالی ها در کارهای خود استفاده کرده اند. بعدها و حتی امروز نیز به نام آنها شهرت یافته است. طرح هایی با نام «لوتو» و «هولباین». فرشهایی طراحی شده از نقاشی های هنرمندان، امروزه معیار مناسبی برای تعیین فرش های کهنه ترکیه و طبقه بندی آنها می باشد. و کار شناسایی قالیهای آن سرزمین را آسان تر نموده است. از قرن 17 میلادی به بعد می توان طرح های مختلفی را برای فرش ترکیه برشمرد که هر یک از آنها دارای ویژگی های خاص خود می باشند. اما همانطوری که قبلا گفته شد اغلب فرش های مناسب ترکیه با اسلوب هندسی طراحی شده و تفکیک آنها تنها از روی برخی ویژگی های بافت مناطق تولید شده میسر می باشد.

اصطلاحات رایج در فرش بافی ترکیه:

1- قالی های بافت کارگاه های سلطانی (شاهی)  2- قالی های دارای نقش هندسی معروف به قالی های دمشقی  3- فرش های ترانسیلو اینایی  4- قالی های کریولی/ کریولیی  5- هلباین ریزگل 6- قالی های مملینگ گل  7- قالی های چرخدار  8- قالی کیهول یا بیلیتی  9- فرش های قبیله ای  10- فرش های دهکده ای  11- قالیچه های سلجوقی  12- فرش هایی با نقش حیوانی13- فرش های عثمانی  14- فرش های Holbain  15- فرش های para-Mamluk (نیمه مملوک)  16- قایچه های منسوخ (کهنه)  17- فرش های گلدار  18- نمونه های درباری  19- قالیچه های نماز درباری عثمانی  20- ushakهای ستاره ای  21- قالیچه های نماز ushak  22- قالیچه های selendi  23- قالیچه های snyrna  24- قالیچه های قیوردز  25- قالیچه های karapinor  26- فرش های محرابی ترکیه

توضیح چند مورد از اصطلاحات:

هلباین ریز گل: بدون شک اوشاک یکی از مهمترین مراکز تولید این فرش ها بود. طرح آن ( یک ستاره هشت پر است که در یک هشت ضلعی قرار گرفته. این هشت ضلعی ها که سر تا سر متن فرش به طور منظم پراکنده اند در اطراف آنها خطوط شبیه به اسلیمی، یک هشت ضلعی ایجاد می کند که گره های شبیه به عدد 5 فارسی در این هشت ضلعی دیده می شود.

قالی های مملینگ گل: گروهی دیگری از قالی های تقریبا همزمان با کریولی که از ردیف های ترنج کوچک ( چنگک دار ) تشکیل شده است که از قرن پانزده میلادی هانس مملینگ آنها را به تصویر کشیده و این نقش به مملینگ گل شهرت یافته، این نقوش منحصرا مختص قالی های ترکی نبوده و مشخص شده که اصالتا مختص ترکمن ها و یا قفقازی هاست.

فرش های محرابی ترکیه:

تعریف قالی محرابی: قالی محرابی عبارت است از قالی کوچکی1×30/ا متر آماده شده است. برای محیا کردن مکان پاک شرعی که از هر مسلمان معتقدی طبق شعاعر مذهبی اش درخواست شده است. تا در آنجا برای عبادت به خاک بیفتد در عمل هر قالی که تمیز باشد می تواند برای عبادت به کار برود. اما اندازه سجاده ای که در ابتدا بنا گذاشته شده بود راهنمایی شده، برای ایجاد طرح مخصوص که مناسب این منظور باشد.

نخستین قالی های محرابی در قرن 16 میلادی می باشند که در شهر اوشاک این قالی ها بافته شده است و تقریبا در تمامی مراکز عمده تولید فرش که جمعیت مسلمان را دارند فرش هایی در اندازه های کوچک برای استفاده به هنگام انجام فرایض دینی روزانه ( نماز) تولید می شوند. مراکزی چون کولا، قیوردز(گیوردس)، برگاما، ملاس، موجور، قوینه، لادیک و پاندرما بافته می شود.

اندازه های مخصوصی از این قالی ها را در ایران جانماز و در ترکیه (نمازلیق) و اعراب به آنها سجاده می گویند.

قالی های محرابی بسته به محل تولید اندازه های متفاوت دارند.

در بعضی از آن مناطق، اینگونه قالیچه ها در اندازه های کوچک 100×80 سانتی متر ودر مناطق دیگری گاه در اندازه های 150تا 125 سانتی متری عرض و 130 تا 180 سانتی متری طول تولید می شوند.البته مشهورترین نمونه قالیچه های محرابی ترکیه مربوط به مناطق قیوردز، کولا و لادیک می باشند. قیوردز در فاصله 200 سانتی متری شمال شرقی از میرواقع و نام خود را به گروه ترکی داده است. قالیچه های محرابی بافت قیودز از لحاظ کیفیت بافت مرغوب تر از تولیدات مناطق کولا و لادیک می باشند. این قالیچه ها به سبب مورد استفاده خواص آنها طرح و نقش خاصی نیز دارند. طرح و نقش این قالیچه ها شامل یک محراب است که طاق آن از هر دو پهلو ( طرف) روی یک یا دو ستون قرار دارد و قندیلی به شکل گلدان از راس آن آویزان شده است. البته در برخی از نمونه ها قندیل تبدیل به گلدانی پر از گل شده و با زنجیر از سقف محراب آویزان است. در برخی دیگر از نمونه ها چند شاخه گل از سقف محراب آویزان است. رنگ زمینه اغلب قرمز یا آبی است. زمینه محراب گاه با نقش های از گل یا برگ های هندسی پر شده است. محل ایستادن نماز گذاران در بعضی از نمونه ها توسط یک یا دو اسلیمی مشخص شده است. در حاشیه برخی از قالیچه های بافت قیوردز دعاهایی به زبان ترکی مخلوط با کلمات و عبارات فارسی بافته شده است. به همین دلیل اغلب بافت این نوع قالیچه ها را به فرش بافان ایرانی ساکن آناتولی نسبت می دهد.