انتخاب طرح حفاظتی برای ژنراتور مستقیما به عوامل زیر وابسته است:
ظرفیت ژنراتور
سطح ولتاژ و نحوه اتصال ژنراتور به شبکه
وضعیت نقطه نوترال
موارد 1 و 2 در قسمتهای آینده و در بخش طرح های حفاظتی آورده میشود. اما در مورد شماره 3 روشهای کلی زیر متداول است:
اتصال مستقیم نوترال به زمین
اتصال نقطه نوترال با امپدانس
نقطه نوترال ایزوله
روش اتصال نقطه نوترال با امپدانس برحسب میزان محدود سازی جریان عیب فاز به زمین به دو دسته اتصال نقطه نوترال با امپدانس بالا یا "High impedance earthing " و اتصال نقطه نوترال با امپدانس کم یا "Low impedance earthing " تقسیم میشوند. در روش "High impedance earthing " جریان عیب فاز به زمین به مقداری در حدود 5 تا 10 آمپر محدود میشود. در حالیکه در روش "Low impedance earthing " این جریان به مقداری در حدود 100 آمپر محدود خواهدشد.
وضعیت اتصال مستقیم نوترال به زمین در مواجهه با خطا روشن است . اما در این میان روش نقطه نوترال ایزوله نسبت به 2 روش دیگر مزایا و معایبی دارد که کاربردهای خاص خود را داراست که در صورت نیاز در جای خود به بحث پیرامون آن خواهیم پرداخت.
در طرحهای حفاظتی که ما به بحث پیرامون آن میپردازیم فرض بر آن است که نقطه نوترال با روش شماره 2 زمین شده است.
در نقشه های حفاظتی به منظور نمایش حفاظتهای مختلف از کدهای استاندارد ANSI استفاده میشود. برخی از معروفترین این کدها که ما در معرفی طرحهای حفاظتی از آنها یاد خواهیم نمود عبارتند از:
ANSI No.
Description
14
Locked rotor protection
21
Distance protection, phase
21N
Distance protection, earth (ground)
21FL
Fault locator
24
Over fluxing
25
Synchronizing, synchronism check
27
Under voltage
27/59/81
V/f protection
32
Directional power
32F
Forward power
32R
Reverse power
37
Undercurrent or under power
40
Loss of field
46
Load unbalance, negative phase sequence over current
47
Phase-sequence voltage
48
Incomplete sequence, locked rotor
49
Thermal overload 49R Rotor thermal protection
49S
Stator thermal protection
50
Instantaneous over current
50N
Instantaneous earth fault over current
50BF
Breaker failure
51GN
Zero speed and under speed device
51
Over current-time relay, phase
51N
Over current-time relay, earth
51V
Over current-time relay, voltage controlled
59
Over voltage
59N
Residual voltage earth fault protection
59GN
Stator earth-fault protection
64R
Rotor earth fault
67
Directional over current
67N
Directional earth-fault over current
67G
Stator earth-fault directional over current
68/78
Out-of-step protection
74TC
Trip circuit supervision
78
Out-of-step protection
79
Auto- reclosure
81
Frequency protection
85
Carrier interface/remote trip
86
Lockout function
87G
Differential protection generator
87T
Differential protection transformer
87BB
Differential protection bus bar
87M
Differential protection motor
87L
Differential protection line
87N
Restricted earth-fault protection
روش اتصال ژنراتور به شبکه و تامین مصرف داخلی:
ژنراتورها مشابه سایر تجیهیزات برقی با کلید به شبکه سه فاز استفاده وصل می شود به منظور انتقال قدرت تولیدی به شبکه از ترانسفورماتور بالابر استفاده می شود این روش برای تمام ژنراتورهای که قرار است در شبکه های گسترده مورد استفاده قرارگیرند استفاده می شود و چون ولتاژ تولیدی ژنراتورها از ولتاژ انتقال کمتر می باشد باید از این ترانسفورماتور بالابر ولتاژ استفاده شود و اینکه چرا شبکه های برق ولتاژ را تحت ولتاژ بالا انتقال می دهند به دلیل صرفه اقتصادی.
بنابراین ژنراتورها با استفاده از یک کلید به شبکه وصل می شوند هنگامی که شبکه مصرف هم ولتاژ با خروجی ژنراتور باشد ژنراتور بدون ترانس و به صورت مستقیم مصرف کننده ها را تغذیه می کند کلید قبل از ترانس بالابر استفاده می شود و قبل از ترانس بالابر یک شین وجود دارد که از آن برای مصرف داخلی ژنراتور استفاده می شود به منظور راه اندازی نیروگاه به نیروی کمکی نیاز می باشد انرژی مورد نیاز برای راه اندازسیستم های خنک کننده و سیستم های روغن کاری مدار تحریک پمپ سوخت و ... به مصرف داخلی ژنراتور معروف می باشد
هنگامی که قدرت ژنراتور از حدود 100مگاوات تجاوز می نماید نصب کلید در خروجی ژنراتور با مشکلات زیادی همراه خواهد بود چون قطع وصل این کلید جریان زیادی را طلب می کند و برای قطع ووصل این جریان باید کنتاکت های بسیار بزرگی داشته باشیم که این کنتکت ها وزن زیادی خواهند داشت و عملا برای ژنراتور ها ی به این بزرگی استفاده
از کلید بعد ازترانسفورماتور بالابر استفاده می شود.
مقدار انرژی مصرفی برای نیروگاه های حرارتی بستگی به مصرف سوخت 5-10% و در نیروگا ه های آبی به حدود کمتر از2% قدرت اسمی برای هر واحد بالغ می گردد
چون اتصالی در خروجی ژنراتورهای بزرگتر از 100 مگاوات خطرناک است به همین دلیل شین متصل بین ترانسفورماتور بالابر و ژنراتور داخل کانالهای بلوکی قرار می گیرد تا احتمال اتصالی فاز به فاز در آن کاهش یابد
معرفی یک رله جدید حفاظت ژنراتور توسط شرکتBeckwith
رله M-3430 ، جهت حفاظت ژنراتورهای با امپدانس بالا و رله M-3420 ، جهت حفاظت ژنراتورهای با امپدانس پائین بکار می رود. شرکت برق Beckwith با استفاده از فن آوری پردازش سیگنال دیجیتال تمام عملکردهای حفاظتی مورد نیاز ژنراتور را در رله M-3425 بوجود آورده است.
عملکردهای حفاظتی جدید این رله شامل موارد زیر می باشد :
حفاظت زمین میدان تحریکfield ground ( 64F ) Protection
حفاظت خروج از سنکرون out of step ( 78 ) Protection
حفاظت دیفرانسیل حلقه split phase differential (50DT) Protection
حفاظت جریان زیاد استاتور
عملکرد سیستم حفاظت زمین تحریک ژنراتور : اگرچه زمین شدن تحریک به تنهایی روی عملکرد ژنراتور تأثیری نمی گذارد و هیچ گونه اثرات مخربی ایجاد نمی کند ولی اولین خطای زمین یک منبع زمین ایجاد می کند که به واسطه آن خطای زمین بعدی می تواند ایجاد گردد. در واقع خطای اول موجب تشدید ضعف عایقی میدان در سایر نقاط سیم پیچ تحریک می گردد. دومین خطای زمین آسیب های زیادی را ایجاد می کند که ناشی از اتصال کوتاه شدن (حذف شدن) بخشی از سیم پیچ تحریک است که موجب ارتعاش زیاد واحد، گرم شدن روتور به واسطه عدم تعادل جریانها، بوجود آمدن جرقه (arc) در نقاطی از سیستم تحریک می گردد. رله M-3425 با اندازه گیری مقاومت بین روتور و زمین، این خطا را برطرف مینماید. این سیستم حفاظتی یک ولتاژ مربع ±15 ولت تزریق می نماید و سیگنال برگشتی را به منظور محاسبه مقاومت عایقی اندازه گیری می نماید. طرح تزریق برای برطرف کردن خطای زمین تحریک نسبت به طرح های ولتاژی رایج از لحاظ ایمنی و دقت خیلی بهتر می باشد.