شستشوی پشم ( wool scouring )
پشم معمولا" قبل از پروسسهای تولید نخ تحت شستشو قرار میگیرد تا چربی – عرق و ناخالصیهای معدنی از آن جدا گردند . گاهی عمل شستشو برای پشمهای با کیفیت پائین جهت صنعت قالی بافی یا پتو بافی مصرف دارند انجام نمیشود و این پشمها همراه با چربی موجود در آنها کارد میشوند . چربی باقی مانده در پشم ممکن است بعنوان نرم کننده الیاف در حین پروسس کمک نمایند اما کثافاتوناخااصیهای دیگر نیز در الیاف پشم وجود دارند که میتوانند ایجاد اشکال نمایند . بحر حال این چربیها بعدا" از پشم جدا گردند.بطور کلی امروزه تمایل برای اینست که الیاف چرب قبل از مخلوط کردن و کارد کردن تحت عمل شستشو قرار گرفت وسپس هنگام مخلوط کردن روغن مخصوصی جهت نرم شدن الیاف به آنها زده شود . این روغن زدن به شرایط کار و تمیزی ماشین کمک مینماید همانطوریکه برطرف نمودن عیوب محصول تا حد ممکن بعدا" در رنگرزی و تکمیل موجب بهتر شدن کالا میگردد .
درصد ناخالصیهای موجود در پشم در زیر آمده است .
نوع پشم درصد چربی درصد عرق درصد کثافات درصد ناخالصیهای نباتی درصد کاهش وزن
ظریف 10 - 40 2 - 20 5 - 40 0.5 - 12 30 - 70
متوسط 5 - 20 2 - 20 5 - 20 1 - 5 20 - 50
بلند 5 - 10 2 - 20 5 - 10 0.1 - 2 10 - 30
پشم قالی 5 - 10 2 - 20 5 - 20 0.5 - 2 20 - 40
مو (1) 2 - 8 1 - 3 5 - 20 0.1 - 1 15 - 30
به منظور جدا نمودن ناخالصیهای فوق پشم خام در ماشینهای بزرگی که بویژه برای تولید زیاد ساخته شده اند شستشو داده میشود . عمل شستشو ممکن است به چهار روش مختلف زیر انجام شود .
1 – شستشو به روش امولوسیون emulsion scouring
2 – شستشو به روش عرق گیری desuintage scouring
3 – شستشو به روش استفاده از حلالهای شیمیایی the solvent system
4 – شستشو به روش دیو هامل the duhamel system
شستشو به روش امولسیون ( emulsion scouring )
شستشو به روش امولسیون یکی از قدیمیترین متدهاست که اکنون نیز بطور وسیعی مورد استفاده واقع میشود . مواد و عواملی که در این روش بکار برده میشوند عبارتند از : آب – صابون ( یا بعضع از دترجنتهای مصنوعی ) – قلیا – گرما – جابجا کردن ( agitation )و زمان . مقادیر فوق با توجه به نوع و خواص ناخالصیهای موجود در پشم تغییر مینمایند .
آب : آب یکی از اساسی ترین محلولهای مورد لزوم در هرظرف میباشد که عرق موجود در پشم را در خود حل نموده . و همچنین به عنوان عامل انتقال دهنده الیاف از ظرفی به ظرف دیگر و نیز واسطه ای برای گرم نمودن آنها حائز اهمیت میباشد .
صابون : معمولا" صابونهای سدیم یا پتاسیم مورد استفاده قرار میگیرند.اما صابونهای سخت (2) به علت ارزانی وهمچنین بهتر و آسانتر آبکشی شدن الیاف درعملیات بعدی مصرف بیشتری دارند . هدف های استفاده از صابون عبارتند از :
1 – کمک به مرطوب شدن پشم چرب (3) ( بوسیله کاهش کشش سطحی بین
لیف و چربی ) .
2 – امولسیون کردن چربی و ثابت نگاهداشتن این امولسیون ( منظور تبدیل
چربی به ذرات ریزی است که در آب بطور معلق قرار میگیرند ) .
3 – کمک به معلق نگهداستن کثافات در محلول .
(1) الیاف ضخیم و بلند پوشش بدن حیوانات به مو ( hair ) معروف هستند .
(2) صابون سخت شامل ترکیبات سدیم اسید های چرب است که در معرض هوا سخت میشوند و برای شستشو با آبهای سخت بکار میروند.
صابون نرم شامل ترکیبات پتاسیم است که آب را جذب نموده و تمایل به مایع شدن دارد .
(3) خاصیت تر کنندگی صابون .
شستشو به روش عرق گیری ( desuintage scouring )
الیاف پشم معمولا" شمل مقدار قابل ملاحظه ای شن یا آهک هستند که بوسیله تکان دادن ( shaking ) آنها قبل از شستشو در ماشین ساده ای که شامل دو سیلندر میباشد میتوان عملیات شستشو را با راندمان بالاتری انجام داد . این عمل همچنین موجب کاهش مصرف صابون و قلیا میشود هر چند که آنرا برای الیاف ظریف نمیتوان بکار برد . زیرا این پروسس احتمال نمدی شدن الیاف در ظرفهای شستشو افزایش میدهد .