« خلاصه»
غذا نیاز انسان را به ماده و انرژی تأمین می کند ماده برای ساختن بافتهای جدید و رشد بدن لازم است و به این علت تغذیه مقوله بسیار مهمی است مخصوصاً در نوجوانان که هم در سن رشد هستند و هم دارای فعالیت بسیار زیاد.
غذاها شامل موارد زیر است:
1- هیدراتهای کربن 2- چربی ها 3- پروتئین 4- مواد معدنی و ویتامین ها و آب هیدارت های کربن انرژی زا هستند و مقدار آنها در غذاهای مختلف متفاوت است. چربی ها هم مانند هیدراتهای کربن انرژی زا هستند و به دو نوع گیاهی و جانوری وجود دارد چربی ها برای بدن ضروری هستند زیرا بدن را گرم نگه می دارد و درساختار سلول هم شرکت دارند اما مصرف بیش از حد آنها خطر ابتلاء به بیماری های قلبی عروقی را افزایش می دهد. بدن انسان قادر به ساختن همه پروتئین های مورد نیاز بدن نیست به این علت باید حتماً از پروتئین استفاده شود زیرا کمبود پروتئین باعث بروز بیماری کواشیورکور می شود.
نیاز حیاتی بدن به آب که بسیار آشکار است انسان بیشتر آب موردنیاز بدنش را از آشامیدن آب و مابقی را از آب موجود در غذاها بدست می آورد انسان بدون آب زنده نخواهد ماند.
هرچند بدن املاح معدنی را به مقدار کم و اندک نیاز دارد اما نبود این مواد باعث بوجود آمدن بیماریهایی مثل: آنمی( کمبود آهن) گواتر( کاهش ید)
بدن قادر به ساختن هیچیک از ویتامینها نیست اما منابع غذایی که ویتامن ها در آب یافت می شود فراوان است کمبود ویتامین باعث بیماریمختلف( جسمی و روانی) می شود که درا دامه به شرح آنخواهیم پرداخت.
اهداف تحقیق:
در این بخش تلاش ما بر مطالعه اهداف زیر بوده استک
1- بررسی مواد غذایی موردنیاز بدن
2- گروههای غذایی و میزان نیاز بدن به آنها
3- نقش مواد غذایی در جسم نوجوانان
4- نقش مواد غذایی در روح و روان نوجوانان
5- - بررسی بیماری هایی که در اثر تغذیه نادرست بوجود می آیند.
سئوالات تحقیقی:
تحقیق ما در جهت پاسخ به سئوالهای زیر بوده است:
مواد غذایی موردنیاز بدن چیست؟
گروههای غذایی ومیزان نیاز بدن به آنها در چه اندازه است.
نقش مواد غذایی در جسم نوجوانان چیست؟
نقش مواد غذایی در روح و روان نوجوانان چیست؟
چه بیماریهایی در اثر تغذیه نادرست بوجود می آید؟
مقدمه
حمد و سپاس خدای را که شالوده ای از وجود الهی خویش را در ابعاد گوناگون به انسان ابوالبشر نازل نموده است.
و آفرین بر آفریننده زیبایی ها که والاترین خلق کائنات و هستی او انسان و انسانیت شاهکار اوست.
و اوست راهنمای روح و اندیشه بشر شفای دردهای روح و جسم همگان بهترین راهنما از مُلک تا ملکوت – پرکننده خلاء های عمیق زندگی و دریای معرفت بی انتها ونور هدایت بدون خاموشی
اوست که آموخت خوردن و آشامیدن را و بخشید گوهر معرفت را به روح.
ودوباره حمد و سپاس و ستایش فقط او را که با سخاوت کامل بخشید ویژگی شعور به ا نسان و او را متمایز کرد و یاد داد تا بداند غذای روح و جسم را.
پس ای انسان تأمل و دقت کن، این همه شگفتی را که برای هدایت توست.
و شکراین همه نعمت جسم و روح تغذیه مناسب آنهاست.
فصل اول
تغذیه
تغذیه
تغذیه علمی است که رابطه میان رژیم غذایی و وضعیت سلامت و بیماری را مطالعه می کند نیاز انسان به غذا یکی از احتیاجات ذاتی یا فیزیولوژیک است که مهمترین عامل بقای زندگی و طول عمر می باشد.احتیاج به غذا دائمی است و ارگانیسم را مجبور
می کند تا برای بدست آوردن غذا و رفع گرسنگی کوشش کند. تغذیه صحیح و متعادل نه تنها پدیده رشد را میسر می سازد و به تندرستی وطول عمر می انجامد بلکه با تأثیر روی اعصاب وروان سبب رشد فکری و نمو نیروهای روانی می گردد.
نقش غذا در بدن
غذا با مواد جامد یامایعی گفته می شود که از راه دهانی مصرف می شوند و علاوه بر برطرف کردن حس گرسنگی نیازهای بدن را نیز تأمین می کند این نیازها عبارتند از:
انرژی که برای ادامه کار دستگاههای مختلف بدن از قبیل: قلب، ریه، دستگاه گوارش وعضلات و همچنین انجام فعالیتهای روزانه مثل ایستادن، راه رفتن، ورزش و درس خواندن لازم است.
تأمین مواد اولیه برای رشد و نمو( بخصوص در کودکان، نوجوانان و زنان باردار )
ترمیم و جانشین کردن سلول ها و بافتهای مختلف بدن که در اثر افسردگی از بین می روند.
مواد مغذی
غذاها از مواد مغذی یعنی کربوهیدراتها، پروتئین ها، چربیها، ویتامین ها، مواد معدنی و آب تشکیل شده اند که همه برای حفظ سلامت بدن مهم هستند این مواد کم وبیش در غذاها وجود دارند نقش مواد مغذی مختلف در بدن عبارتند از:
کوبوهیدارتها و چربیها منابع عمده تأمین انرژی هستند.
پروتئین ها نقش سازندگی دارند و برای ساخته شدن و نگهداری سلول ها و بافتهای بدن موردنیاز هستند پروتئین ها بعلت نقش ویژه خود در رشد بدن در برنامه غذایی نوجوانان از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
ویتامین ها و مواد مغذی در مقایسه با کربوهیدارتها و پروتئین ها به مقدار کمتری مورد نیازند اما به همان اندازه در حفظ سلامت بدن، تنظیم واکنش شیمیایی و اعمال حیاتی بدن نقش دارند برخی از مواد اجزای ساختمانی بافت ها را تشکیل می دهند مثل کلسیم در استخوانها و دندانها و آهن در خون.
آب سالم و فیبر( الیاف گیاهی) نیز از جمله اجزای یک رژیم غذایی مناسب می باشند.
نیازهای تغذیه ای
غذاها از مواد مغذی تشکیل شده اند و تغذیه صحیح یعنی خوردن و دریافت مقدار لازم وکافی از هریک از این مواد مقدار مناسب این مواد مغذی که برای حفظ سلامت لازم است نیازهای تغذیه ای نامیده می شوند این نیازها با توجه به شرایط جسمی،محیطی، و فردی متفاوتن و براساس سن، جنس، شرایط فیزیولوژیک اندازه بدن و میزان فعالیت فرد تعیین می شوند.
گروه های غذایی
یکی از بهترین راهها برای اطمینان از تأمین نیازهای تغذیه ای استفاده از چهارگروه اصلی غذایی است توصیه می شود در برنامه غذایی روزانه از این گروههای غذایی استفاده شود.
«تاریخچه غذا»
تا اوایل سده نوزدهم مفهوم غذاخوردن فقط پرکردن شکم بود و احساس گرسنگی بشر را وادار می کرد تا آنچه را دردسترس خود می دید بدون توجه به کیفیت و کمیت آن مصرف کند. شهرنشینی و تشکیل اجتماعات باعث ایجاد تغییرات زیادی در طرز تغذیه بشرشده است. اولین اختراعات و شهرها در میانرودان، آسیای غربی، مصر و یونان بوجود آمدند شهرنشینی های اولیه کشاورزی و دامپروری را بخوبی می دانستند و برای تغذیه خود از محصولات متنوع استفاده می کردند ایران نخستین کشور جهان است که انسان اولیه در آن به کشاورزی و پرورش دام پرداخته است( دو تن از متخصصین به نام های آرتورکیت و دکترارنست هرتسیلمند در کتابی به نام صنایع ایران ثابت کرده اند که کشاورزی و تمدن از فلات ایران شروع شده است) در حفاری هایی که در بعضی از نقاط ایران نظیر شوشتر، دامغان، تخت جمشید و تپه سیلک کاشان بعمل آمده نشان می دهد که تاریخ کشاورزی در ایران متجاوز از 6000 هزارسال است تاریخچه تغذیه در یونان نشان میدهد که مردم یونان باستان برای تغذیه اهمیت زیادی قائل بودند واین جمله به آنان منسوب است که« برای تقویت روح هرگز جسم را نباید فراموش کرد و باید مردم را با غذای مناسب تربیت کرد. شواهد نشان میدهد که درزمان های قدیم مردم یونان بیشتر از گیاهان تغذیه می کردند و مصرف گوشت گوسفند، پرندگان، شکر، لبنیات، و ماهی نیز در بین بعضی از طبقات اجتماع معمول بوده است.
همچنین روغن زیتون را بسیار دوست داشته و مصرف می کردند در روم قدیم مردم کشاورزی می کردند غلات غذای اصلی آنها راتشکیل می داد ومصرف گوشت منحصر به طبقه اشرافی بود در دورانهای قدیم یعنی پس از استقرار امپراتوری در روم وضع تغذیه مردم تغییر کرد و رومیان بعد از فتوحات مختلف از تغذیه مردم سرزمینهای فتح شده تقلید کرده ودر این راه جانب افراط می پیمودند. البته این طرز تغذیه مربوط به طبقات مرفه و اعیان بود در حالی که مردم عادی تغذیه ساده ای داشتند. در این زمان حتی کتب آشپزی نیز در روم منتشر شده که کتاب Deipnoshistae اثر Athenoceus در قرن دوم میلادی چاپ شده و طرز تهیه غذاهای گوشتی سبزیها و اطلاعات دیگری در آن شرح داده شده است.
در مورد رژیم های غذایی آغاز پیدایش آن به لوحه ای متعلق به سال 1900 قبل از میلاد مسیح در ناحیه سومر مربوط می شود که در آن برنامه غذایی یک کودک نوشته شد ه و در حال حاضر در موزه باستانشناسی استامبول نگهداری می شود طی دوران های مختلف تاریخ و از دیدگاه مذاهب گوناگون رژیم های غذایی حائز اهمیت بسیار بوده و در بسیاری از کتب مذهبی مطالبی در زمینه تغذیه در دوران بارداری شیردهی و روزه منعکس شده بقراط غالباً نصایح و توصیه هایی در زمینه مصرف یا عدم مصرف بعضی از غذاها به بیماران خود می کرده است.
زکریای رازی که از دید عده زیادی پدر علم تغذیه و رژیم های غذایی کودک شناخته شده توصیه هایی مختلفی در زمینه رژیم های غذایی دارد. هم چنین در کتاب الصحه اثر اسرف بن محمد در زمینه تغذیه و رژیم غذایی در دوران مختلفی زندگی مطالبی سودمند عنوان شده است با وجود اهمیت زیاد این رشته در حفظ سلامت انسان از گذشته تا حال داشته ولی تا سالهای پایان وضعیت زندگی استاد در جنگ جهانی اول هیچ سازمانی که رسماً در این زمینه فعالیت کند وجود نداشت که در سال 1917 نخستین انجمن مربوط به رژیم شناسان را در سال 1925 منتشر کرد و به تدریج دامنه فعالیت خود را در زمینه مدیریت و خدمات غذایی مراکز تغذیه توسعه داد دانش آموختگان این رشته که رژیم شناس نامیده می شوند باید تمام اطلاعات ودانش خود را در رته کمک به برقراری و بهبود سلامت بشر به کار گیرند.
اصطلاح رژیم درمانی یا درمان با رژیم به معنای استفاده از رژیم غذایی نه فقط برای بیماران بلکه برای افراد سالم نیز است. بدین معنی که افراد سالم نیز باید به نوبه خود از رژیم غذایی مناسب استفاده کنند تا بدین وسیله از ابتلاء به سوء تغذیه مصون مانده و از سلامت کامل برخوردار شوند.
« عهد قدیم تا دوران آگاهی عصر جدید»
انسان بعنوان یک موجود همه چیز خوار در طول 250000 سال قبل پدیدار گشت. تغذیه های اول بیشتر دارای سبزیها و هر از چندگاهی گوشت و ماهی در صورت وجود بود. کشاورزی حدود 1000 سال قبل در جهان بوجود آمد که محصولاتی چون گندم،غلات، برنج ،ذرت، نان و لازانیا حاصل آن بود مزرعه داری نیز همچنین برای بوجود آوردن محصولاتی چون شیر و لبنیات و گوشت وانواع سبزیجات دست به کار شد.
اهمیت اول درجه خلوص غذا در زمان تشخیص داده شد که انباشت حجیم محصولات منجمد به ظهور آفات و خطرات الودگی گشت. آشپزی بعنوان یک فعالیت سنتی و مرسوم رایج گردید.
475 سال قبلا از میلاد مسیح« انک گواری» اعتقاد داشت غذا توسط انسان جذب می شود و بنابراین دارای ترکیبات زاید است در نتیجه وجود مواد مغذی را استنباط کرد. 400 سال قبل ازمیلاد مسیح« هیپوراتی» می گوید بگذار غذا داروی تو باشد.
اولین تجربه غذایی ثبت شده ودر کتاب مقدس،کتاب دانیال یافت شده است دانیال نبی و دوستانش توسط پادشاه بابل در زمان حمله اسرائیل دستگیر شدند. آنها که بعنوان خدمه دادگاه بکار گرفته شده بودند بایداز غذاهای خوب و شراب پادشاه میخوردند ولی آنها امتناع می کردند و خوردن سبزیجات وآب را طبق آئین غذایی یهودیان ترجیح دادند مباشر اعظم پادشاه تنها با یک محاکمه موافقت کرد که دانیال نبی ودوستانش قرار شد 10روز رژیم غذایی خود را داشته باشند و بامردان شاه مقایسه شوند، بعد از 10 روز وقتی که سالمتر ازمردان شاه به نظر رسیدند و به آنها اجازه داده شد که هر چه دوست دارند بخورند.
قرن 16
دانشمند و هنرمند« لئوناردو داوینچی» متابولیسم را به یک شمع در حال سوختن شبیه کرد.
قرن 18
دکتر جیمز لیند که یک پزشک در نیروی دریایی انگلیس به وجود اولین آزمایشات علمی درباره تغذیه انجام داد و کشف کرد که آبلیمو دریانوردان و ملوانان را در دریا برای سالهای متمادی از بیماری کشنده اسکوربوت نجات داده است.این کشف به مدت 40 سال بی اهمیت جلوه شد که بعد از آن دریانوردان انگلیسی به نام Limegs یا آبلیمویی ها شهرت یافتند. ویتامین C مخوجود در آبلیمو تا دهه 1920 کشف نشد.
سال 1770:« آنتوئین لاویرز» پدر شیمی و تغذیه جزئیات متابولیسم را کشف کرد اینکه اکسیدشدن غذا منبع اصلی گرماغی بدن است.
سال 1970:« جورج فوردیس» وجود کلسیم را در زنده ماندن ماکیان ضروری دانست.
« عصر جدید تا سال 1941»
اوایل قرن 19: عناصر کربن، نیتروژن و هیدروژن و ا کسیژن بعنوان ترکیبات اصلی غذا شناخته شدند و روش هایی برای اندازهگیری آنها در بدن ابداع شد.
سال 1816: « فرانسیس ماگندی» کشف کرد که سگ هایی که فقط کربوهیدرات چربی می خوردند پروتئین خود را از دست می دهند و طی چند هفته می میرند.
سال 1840: « جاستین لیپیگ» کشف کرد که چربی بدن از کربوهیدرات و پروتئین ساخته می شود یعنی انرژی در گلوکز خون می تواند در چربی بعنوان گلیکوژن ذخیره شوند.
دهه 70 قرن 19: « کلود برنارد» کشف کرد که آرایش شیمیایی کربوهیدراتها
، چربیها، و پروتئینها بوده است.
اوایل دهه 1880: « کونچیروتاکاکی» کشف کرد که دریانوردان ژاپنی بیماری بری بری گرفته اند ولی همتایان انگلیسی آنها این بیماری را نگرفته اند. با اضافه کردن گوشت وشیر به رژیم غذایی ژاپنی ها از بروز بیماری آنها جلوگیری شد.
سال 1896:« بومن» آیودین را در غده تیروئید مشاهده کرد.
سال 1879:« کریستین اجتمان» با بومیان جاده که از بری بری رنج کشیده بودند همکاری کرد و مشاهده کرد جوجه هایی که برنج سفید خورده بودند علائمی از بری بری را بروز داده بودند ولی زمانی که برنج قهوه ای( برنج خام) مصرف کرده اند سالم ماندن این برنج دارای ویتامین B1 می باشد.
اوایل دهه سال 1990:« کارل وان ویت» و « ماکی رابند» بطر مجزا مصرف انرژیی کالریک رت در گونه های مختلف حیوانات انداز ه گیری کردند.
سال 1906: « ولتیاک و هاپکین» عوامل دستیابی غذا را به غیر از کالری ها، پروتئین ها و مواد معدنی بعنوان مود طبیعی و لازم برای سلامت دانستند که بدن آنها را نمی تواند درست کند.
سال 1912:« کمیسرفانک» اصطلاح ویتامین را که عامل مهم درتغذیه می باشد را از کلمه vita (حیاتی) وAmine ( آمینه) که از مواد جلوگیری کننده بیماری اسکوربوت، بری بری، پلاگر بودند اختراع کرد.
سال 1913:« الروری مک کلون» اولین ویتامین ها، ویتامین حلال چربی A و ویتامین حلال AB را کشف کرد و ویتامین C را بعنوان ماده ای ناشناخته و در آن زمان برای جلوگیری از بیماری اسکوربوت دانست.
سال 1919: « سرادوارد ملابنی» به نادرستی علت نرمی استخوان را نبود ویتانین A تشخیص داد برای اینکه میتوانست این بیماری را در سگ بوسیله روغن ماهی معالجه کند.