این تحقیق با کلیاتی راجع به پرچم و علل بوجود آمدن آن آغاز، و در فصلهای بعد مشخصاً به پرچم ایران پرداخته شده. ضمن بیان تاریخچه مختصری از پرچم ایران‌از دوران باستان تاکنون ، با تغییراتی که در این پرچم بوجود آمده ، نمادشناسی وبررسی رنگهای آن ، شرح داده شده است.
در فصول بعدی از کل کشورهای جهان، بیست کشور برای مطالعه گزینش شده که جداگانه و مختصراً به آنها رسیده و سرانجام از این میان پرچم ملی پنج کشور برای کارطراحی انتخاب گردید . روی آنها مطالعه نهائی صورت گرفت و سرانجام در فصل‌پایانی نتیجه‌گیری و منابع و ماخذ آمده است.
مقدمه
در ترمهای گذشته متوجه این موضوع شدم که می‌توان از تمام اشیاء (از نرم‌ترین تاسخت‌ترین) برای طراحی یک لباس سود جست.
شروع به جستجو نمودم که بدلیل علاقه‌ام به علل بوجود آمدن پرچم و علت انتخاب‌رنگ و نشان روی آن این موضوع را جهت پروژه پایان نامه انتخاب کردم. پس از تحقیقی که‌به سختی و با منابع بسیار اندک صورت گرفت، توانستم از رنکها و نقش مایه آنها الهام‌بگیرم و برای طراحی لباسهایم استفاده کنم.
کارآیی و استفاده:
بنظر من استفاده از رنگ و نقش پرچم هر کشوری برای یک لباس می‌تواند نمایانگرآن کشور خاص باشد و در یک مجلس میهمانی بطور مشخص بدرخشد. یک مجلس‌میهمانی بین المللی که از سایر ملل نیز در آن شرکت دارند بهترین محل برای استفاده از چنین‌لباسی است تا بدون معرفی متوجه شد که شخص استفاده کننده آن لباس بکدام کشورتعلق دارد.
در این زمینه خاص هیچ تحقیقی تاکنون صورت نگرفته. هیچ دانشجویی این موضوع را برای پایان نامه خود انتخاب ننموده است. بعبارتی دیگر تاکنون طرحی ازپرچم بر روی لباس نیامده است و این مورد بی‌سابقه است.
هدف اصلی از انتخاب این پژوهش علاقه شخصی و گردآوری اطلاعات محدودی‌در این موضوع می‌باشد (در مورد علل بوجود آمدن پرچم و انتخاب رنگها و نشانها برروی آن از زمان باستان که اولین پرچم پدید آمده تاکنون) ضمناً برای استفاده وبهره‌برداری علاقه‌مندان نیز بوده است.
چون در زمینه پرچم های ملل و تجزیه و تحلیل آنها تاکنون هیچ تحقیق و کتابی‌انتشار نیافته است بنابراین کمبود و محدودیت منابع مطالعاتی در این زمینه بسیار است‌اما با مراجه به سایتهای اینترنتی و کتابخانه‌های معتبر کشور و منابع محدود باجستجوی بسیار توانستم مطالبی در این زمینه بدست آورم تا شاید بتواند فتح باب ومقدمه‌ای باشد برای تحقیقات کاملتر و جامعتر در این زمینه خاص برای علاقه‌مندان این‌موضوع.
فصل اول
1-1- علل بوجود آمدن پرچم:
پرچمها همانطور که برای معرفی کشور و یا سازمانی بکار می‌روند، می‌توانندبرای ارسال پیام نیز استفاده شوند. مانند کشتی‌ها با پرچمهایی که دارای کد بین‌المللی‌هستند و پیام ارسال می‌کنند. همچنین علامت دادن در ارتشها (نیروی دریائی) اغلب با پرچمها صورت می‌گیرد. یک پرچم وارانه نشانگر اندوه و سختی است. پرچمی بر روی‌یک تیر نصفه نشان صبحگاه است. تسلیم شدن با یک پرچم سفید نشان داده می‌شود.شورش یا انقلاب با پرچم قرمز است و راهزنی و دزدی (در کشتی دزدان دریائی) و قدرت‌با پرچم سیاه مشخص می‌شود. همچنین بیماریهای مسری با پرچم زرد به نمایش‌درمی‌آیند. یک پرچم سفید با علامت صلیب سرخ توسط سازمان صلیب سرخ در زمان‌جنگ برای نشان دادن بخش بیمارستانی و درمانی استفاده می‌شود.
2-1- سابقه استفاده از پرچم در بین ملل:
دانش اجتماعی به ما چنین می‌گوید:
جامعه آغازین بصورت کلان[1] که ساده‌ترین نوع گردهمآیی است زندگی‌می‌کردند. در کلان همه با هم خویشاوند و نیازهای مشترک و افکار اقتصادی -سیاسی - فرهنگی مشترک داشتند و در نماد ویژه کلان نیز مشترک بودند. این نمادرا Totem [2]می‌نامیدند. نقش این توتم از جانوران یا گیاهان بود، که مردم یک‌کلان خود را بازمانده آن می‌دانستند و با آن نام، خود را می‌خواندند و توتم را ستایش‌می‌کردند.
خلاصه مطلب اینکه کلان اجتماعی بود که افراد آن دارای یک توتم یا نشانه بودند وهمه خود را موظف می‌دانستند که کارهائی که بسود کلان و توتم است انجام دهند و بقیه‌امور را نادرست می‌دانستند و از آن دوری می‌جستند توتم نماد دین و خداوندکارانسانهای اولیه بوده است.
دانشمندان جامعه‌شناسی این اسم را مبنا قرار داده و پرستش اشیاء را بطور کلی‌توتم پرستی نامیده‌اند.
درفش یا بیرق یا پرچم نیز نماینده گروه و جمعیتی است که دارای یک سرزمین‌واحد بوده و زیرنظر یک حاکمیت اداره و رهبری می‌شدند.
بنابراین می‌شود گفت کلانی که بسیار گسترش یافته و دارای نقاط مشترک‌همخونی، نژادی، فرهنگی و تاریخی یکسان است، با یک پرچم یا بیرق مشخص می‌شدند.
بکاربردن بیرق یا پرچم از روزگاران قدیم در میان تمام ملل رواج داشته است. ازپرچمها و بیرقها در جنگ برای برقراری نظم و ایجاد شور و هیجان انقلابی استفاده‌می‌شده است. بیرق نشانه ایستادگی و استواری در رزم بوده است. در جنگ‌ها بیرق بدست پرچمداری نیرومند و چالاک داده می‌شد زیرا افراشتگی و جنبش پرچم به انگیزه‌افزایش نیروی روانی رزمندگان و برقراری نظم و سازماندهی و فرماندهی شایسته بوده‌است. و برعکس واژگونی آن ناتوانی روانی و شکست و گریز جنگجویان را در پی داشته‌است، زیرا مبارزان می‌پنداشتند که فرمانده کشته شده و نظم و رشته فرماندهی از هم‌گسیخته می‌شد و در نتیجه پراکندگی و فرار سربازان صورت می‌گرفت. پس در نبردهای قدیم فرماندهان همواره می‌کوشیدند که پرچم افراشته نگاه داشته‌شود[3].
پرچم (پ‌َ - چ‌َ) (رَ) چیزی باشد که سیاه و مدور که برگردن نیزه و علم ببندند. (برهان)ابریشم و موی اسب یا دم گاوی که بر گردن علم ببندند (از فرهنگی خطی)[4] پرچم‌تکه‌ای پارچه یا شنل با اندازه‌ها، اشکال در رنگهای متفاوت که معمولاً لبه آن به یک تیرچه‌یا ریسمان متصل است که معرف یک جامعه، ارتش، کشور و یا سایر ساختارهای سیاسی‌و یا حتی سازمان و مؤسسه می‌باشد. و معمولاً وزن پرچم را سنگین می‌کردند که به‌راحتی دشمن نتواند آنرا با خود ببرد. جنگجویان با دیدن و در اهتزاز بودن آن نیزومندی وپایمردی بیشتری از خود نشان می‌دادند.
برگزیدن رنگها و نشانه‌ها بر روی پرچم بدون شک با شیوه اندیشه، هدف، صلح‌دوستی و نوع پرستی کیش و ملیّت و موقعیت جغرافیائی و سرانجام توتمیسم ملتهابستگی گسستنی ناپذیری داشته.
در انتخاب رنگ پرچمها موقعیت جغرافیائی محل سکونت آن جمعیت تأثیر بسزائی‌داشته است.
مثلاً مردمانی که در کنار دریاها و اقیانوسها زندگی می‌کردند و از راه دریا به داد وستد و بازرگانی مشغول بودند، رنگ آبی در اندیشه و درون آنان جائی خاص پیدا می‌نموداین امر را امروزه می‌توان در پرچم کشورهایی مانند (استرالیا - انگلیس - سومالی - هلند.هندوراس - گواتمالا - یونان - اوکراین - سوئد - ازبکستان - زلاندنو - فنلاند و...) بخوبی‌مشاهده نمود که یکی از رنگهای انتخابی آنان رنگ آبی است.
رنگها ضمن آنکه با موقعیت جغرافیائی کشور همسازی دارد، با صلح دوستی واعتقادات مردم نیز بستکی دارد و با شور و احساس آنان در پیوند است. در پاره‌ای از دینهامانند اسلام، رنگ سبز مورد احترام و علاقه پیروان این دین است. زیرا نماد و نشانه ویژه‌پیشوایان مذهبی بوده، از این رو رنگ سبز در پرچم بیشتر کشورهای اسلامی مانند(ایران - اردن - افغانستان - پاکستان - عربستان - سودان و...) پذیرفته شده است.
همچنین رنگ آبی سالیانی است که نشان کلیسای کاتولیک است. رنگ سرخ، یک‌رنگ انقلابی، یک رنگ شورانگیز و انتقام آمیز و بالاخره رنگی است که تلاشها و کوششهاو خونهای ریخته شده در راه آرمانهای بزرگ آئینی و ملی را بیان می‌کند.
برخی از کشورها پس از یک جهش یا خیزش رنگ سرخ را برای پرچم خودبرگزیدهد. مانند اتحاد جماهیر شوروری سابق و یا آن را یکی از رنگهای پرچم خودانتخاب نمودند. مانند ایران بعد از انقلاب مشروطیت.
«انسانها دوست دارند، خونهائی که به خاطر وطن و عقیده و ایمان و بدست آوردن‌پیروزی ریخته شده است را ارج نهند. و بهترین روش پاسداری و گرامیداشت از این‌جانبازان و دلیران آن است که رنگ خون آنان در نماد و نماینده کشور یعنی درفش‌افراشته و در جنبش خویش ببینند تا یادآور سخت کوشی و از خودگذشتگی نیاکان باشد»[5].
به همین ترتیب گزینش نشانه‌ها با پنداری که مردم درباره سرزمین خود دارندپیوند دارد چنان که در کشورهایی که خورشید در آن ممالک نقش بسزائی دارد، در پرچم‌آن کشورها نقش می‌بندد. مانند چین - ایران
همانگونه که قبلاً یادآور شدیم، درفش یا بیرق از روزگاران قدیم تاکنون نزدحکومتهای دنیا نقشی ارزنده و پرشکوه و در خور داشته است. چنانکه در کتابهای دینی وحماسه‌های ملی هر ملتی می‌توان یادمانی از انرا جستجو کرد.
در کتابهای دینی ایران باستان نیز که آئینی است صلح دوست و خواهان خلع سلاح‌و دوستدار همزیستی و آرامش و خواستار کار و کوشش، برای نگاهبانی کشور و استوارداشتن خانه و دودمان و میهن به واژه‌های (سپاه - جنگ - جنگ‌افزار - سواران - گردونه- سردار - مرز - درفش - مرزبان) بر می‌خوریم که خود نشانی از ارتش و سازماندهی‌نیروی پدافندی و دفاعی کشور و نگاهبانی خانه و گسترش داد و عدل و آسایش وپاسداری از فرهنگ و تمدن و هنر و آئین است.
از سوی دیگر مشخص است که درفش از دیرباز تا امروز کاربردی نمادین با رنگهاو نقشهای گوناگون داشته که هریک از رنگها و نقشها یادمان فداکاریهای نیاکان است که‌با قهرمانیهای آنان پیوندی ناگسستنی دارد.
چنانکه این درفشها نشانه نیرومندی - استواری - ماندگاری و پیروزی حاکمیت‌بشمار می‌رفته است.
همانگونه که بارها و بارها می‌توان در کتاب دینی زرتشتیان (اوستا) دید که زرتشت‌با کلماتی مانند (با درفش برافراشته - درفش بزرک - درفش خونین - درفش گشوده)معتقدان به آئین و نیکان را به مبارزه با دیوان، پلیدان و جادوها به میدان مبارزه فرا خوانده‌است
3-1 گوناگونی پرچم ها و تنوع رنگ در آنها
بیشترین رنگهایی که در پرچم کشورها استفاده می‌شود شامل:
قرمز: 140 سفید: 95 آبی سیر و روشن، 85 سبز: 78 زرد: 47 سیاه: 32 نارنجی: 9
کشورهایی هستند که فقط رنگ را برای پرچم خود انتخاب نموده‌اند بدون نشان‌مخصوصی که این کشورها، 55 کشور هستند.
تنها کشوری که دارای یک رنگ و بدون نشان مخصوص است: لیبی است. کشورهایی که در روی پرچم خود از نمادهای مذهبی استفاده نموده‌اند، نیز 4 کشور هستند مانند: ایران - عراق - عربستان - کومور.
62 کشور هستند که از نماد ماه و ستاره و خورشید استفاده نموده‌اند که این‌نمادها بیشترین نماد در روی پرچم های دنیاست: 10 کشور نیز از نشان گیاه‌بر روی پرچم خود استفاده نموده اند.
کشورهایی هستند که از نماد حیوان بر روی پرچم استفاده نموده‌اند آنها نیزتقریباً 11 کشور هستند.