آسیب شناسی هویت دانشجویی
یک هویت دانشجویی
هویت عبارت است از مجموعه ویژگیهایی که تعلق فرد را به یک مکان محکم می کند و نظام ارزشهای او را مشروعیت می بخشد، زیرا سلامت شخصیت در گرو سازگاری آدمی با محیط اجتماعی پیرامونش و تفسیری متوازن و سازگار از خود، جامعه و ارزشهاست و هنگامی که در این فرایند خللی پدیدار شود، پیامدهای ویرانگری را می آفریند که می توان آن را "بحران هویت" نامید.
هنگامی که یک جوان دچار بحران هویت می شود، احساس پوچی، از خود بیگانگی، تنهایی و غربت می کند و حتی گاهی به دنبال هویت منفی می گردد؛ هویتی درست برخلاف آنچه والدین و جامعه برای او در نظر گرفته اند. اما این مقوله در بین قشر جوان دانشجو چه نمودی دارد؟
دکتر سید حسین سید موسوی، استاد دانشگاه و مدیر فرهنگی دانشگاه فردوسی مشهد، با اشاره به اینکه هویت جوانان دانشجو، یک هویت دانشجویی است؛ یعنی ممکن است با آنچه عامه مردم می پسندند متفاوت باشد، می گوید: می توان گفت که دانشجو یک هویت جدید دارد، ولی ما پس از مقایسه هویت او با عامه مردم تصور می کنیم که وی دچار بی هویتی شده است، در حالی که من شخصاً معتقدم، هیچ دانشجویی بدون هویت نیست. البته، ممکن است با ورود به فضای جدید دانشگاه بسیاری از معیارهای فرهنگی، سیاسی و اجتماعی او تغییر کرده و اطلاعات جدیدی درباره نظراتی مخالف با آنچه تاکنون به آنها اعتقاد داشته کسب کند و حتی ممکن است گاهی این عوامل او را در ارزشهایش متزلزل کند. وی می افزاید: بعضی از دانشجویان برای اینکه در جامعه به عنوان یک دانشجو هویتی مستقل کسب کنند، در ظاهر و رفتار خود تغییراتی ایجاد می کنند.
به عنوان مثال، به زعم خود کارهایی روشنفکر مآبانه انجام می دهند.
وی اضافه می کند: این اعمال که بخشی از آنها نیز ممکن است صحیح باشد، شاید از زاویه دید افراد جامعه نشانه بی هویتی باشد، اما بیشتر این مسایل موقتی است و نمی توان آنها را نشانه بی هویتی این قبیل از دانشجویان دانست.
مدیر فرهنگی دانشگاه فردوسی مشهد در پاسخ به این سؤال که دلیل ناامیدی و کم شدن انگیزه که در بسیاری از دانشجویان وجود دارد، چیست؟ اظهار می دارد: من این مسأله را انکار نمی کنم، ولی این ناامیدی به محیط دانشگاه ارتباطی ندارد بلکه به فرهنگ غلطی بر می گردد که متأسفانه در جامعه ما جا افتاده است. منظورم توقع بی جای افراد از دانشگاه است که این محل را با مرکز کارآفرینی اشتباه گرفته اند و توقع دارند دانشجو بلافاصله پس از فارغ التحصیل شدن از دانشگاه صاحب شغل شود، در حالی که دانشگاه فقط نیروهای متخصص را تربیت می کند و کارآفرینی به خود فرد و جامعه بستگی دارد.
وی می افزاید: از آنجا که بسیاری از جوانان نمی توانند پس از فارغ التحصیلی از دانشگاه شغل مناسبی بیابند، نسبت به تحصیل بی انگیزه می شوند.
دکتر سید موسوی با بیان اینکه نمی توان جوانان را مجبور به انجام کاری کرد، می گوید: ما تصمیم گرفته ایم به زودی در محیط دانشگاه طرحی را پیاده کنیم به این نحو که رابطه صمیمانه ای بین استادان و دانشجویان ایجاد نماییم و امیدواریم که ببیشتر مشکلات فرهنگی دانشجویان با راهنمایی های دلسوزانه استادان مجرب دانشگاه برطرف شود.
دکتر سید مهدی قمصری، معاون فرهنگی دانشگاه تهران نیز با بیان اینکه دانشگاه محل تربیت بخش مهمی از نیروی انسانی متخصص جامعه است و از این رو توجه به وضعیت فرهنگی دانشگاه اهمیت بالایی دارد، اظهار می دارد: من با این نظر که دانشجویان ما دچار بحران هویت شده اند موافق نیستم، زیرا اکثر دانشجویان دانشگاههای ما به اعتقادات و ارزشهای ملی و مذهبی خود پایبندند و این مسأله را در عرصه های مختلف ثابت کرده اند. البته نباید انکار کرد که تعداد اندکی از دانشجویان ما در اجزای هویتی خود دچار گسست و شکاف شده اند که این مسأله نیز به مسایل تربیتی و پایه اعتقادی آنها در مراحل قبلی تکامل اجتماعی (یعنی خانواده و مدرسه) بر می گردد. وی اضافه می کند: اگر دانشجویان در محیطی که غنای فرهنگی کافی نداشته، رشد کرده باشند؛ بویژه افرادی که برای ادامه تحصیل از شهرهای کوچک به دانشگاههایی در شهرهای بزرگ نقل مکان می کنند، ممکن است با قرار گرفتن در محیط باز دانشگاه، در سلایق خود بویژه از نظر ظاهری تغییراتی ایجاد کنند که این مسأله به پیشینه اعتقادی آنها بر می گردد. دکتر قمصری ادامه می دهد: اگر می خواهیم دانشجویان ما دچار بحران هویت نشوند، باید از خانواده و مدرسه شروع کنیم. البته سالم سازی محیط دانشگاه نیز تا حد زیادی می تواند به کاهش آسیبهای فرهنگی کمک کند. وی ایجاد همسویی و همگرایی بین نهادهای فرهنگی دانشگاه را در این امر مهم مؤثر دانسته و می افزاید: خوشبختانه ما نشستهایی را در سطح مدیریت دانشگاه تهران در این زمینه آغاز کرده ایم و تصمیم داریم با برنامه ریزیهای اصولی و به روز، آسیبهای فرهنگی دانشجویان را به حداقل برسانیم.