اگر حتی به کامپیوتر دست نزده باشید احتمالا بعضی از امکانات «وب جهان پهنا» (www) را تجربه کرده اید. وب یک رابط دوست داشتنی برای پیدا کردن انواع مختلفی از اطلاعات در اختیار شما می‌گذارد، از تحقیق پیرامون یک مسئله علمی گرفته تا اطلاعاتی درباره سفر به یکی از شهرهای دنیا. برخلاف پیچیدگی اینترنت، ماهیت خود وب نسبتاً ساده است.
وب، که با یک اتصال اینترنت برای هر کاربری قابل دسترسی است، حاوی مقادیر تقریباً نامحدودی از متن، صدا، ویدئو و داده های دیگری است که در میلیونها کامپیوتر (یا خدمات دهنده) در کل دنیا قرار دارد.
فراپیوندها (hyperlink) که در صفحات وب به صورت خطدار یا تصویر دیده می‌شود مثل یک چسب صفحات وب را برهم می چسبانند. این فراپیوندها به ما امکان می دهند که به یک سند، موضوع وب مرتبط دسترسی پیدا کنید، این سند در پنجره ای از برنامه مرورگر (خدمات گیرنده یا Cilent) ما ظاهر می‌شود. پیش از اختراع وب، کاربران کامپیوتر مجبور بودند که نشانی یک فایل واقع در یک خدمات دهنده مشخص را تایپ کنند یا از فهرستهای طولانی منوها برای یافتن اطلاعات بهره بگیرند.
وب در مارس 1989 به دنیا آمد. “Tim Berners-Lee” در این زمان روشی را برای اعضای «آزمایشگاه اروپایی فیزیکی ذرات» (CERN) پیشنهاد کرد که در سال 1990 به «وب جهان پهنا» مشهور شد. CERN در سال 1993 وب را برای استفاده به طور رایگان آزاد اعلام کرد. در ماههای اولیه آن سال ، «مارک آندرسن» برنامه «موزائیک» را معرفی کرد. این برنامه اولین برنامه مرورگر وب گرافیکی بود.
وب، نه اینترنت
امروزه، کاربران کامپیوتر سراسر جهان بر استفاده از وب و اطلاعات گرافیکی آن گرایش دارند. از این روی، اکثر رسانه ها، اکثر کاربران، و حتی بسیاری از مشاغل «روی خطی»(online) از اصطلاح، «وب جهان پهنا» و «اینترنت» به یک معنا استفاده می‌کنند. اما وی فقط بخشی از اینترنت بزرگ است، چون اینترنت شامل Telnet، FTP و حوزه‌های دیگر، و همچنین کابل ها، کامپویترها و سیم های خود شبکه نیز می‌شود.
وب در بالای اینترنت قرار دارد. در واقع رابط اینترنت است. یک قرار داد مخصوص اینترنت قرارداد یا پروتکل (HTTP) است و این پروتکل است که استفاده از وب را در اینترنت ممکن می‌کند.
مهمترین هدف اینترنت آن است که کاربران بتوانند از اطلاعات ذخیره شده در کامپیوتر یک کاربر دیگر بهره بگیرند. وب یک روش دوست داشتنی برای بهره گیری از اطلاعات ذخیره شده در «کامپیوترهای خدمات دهنده» (Server) پراکنده شده در اینترنت است.
خدمات دهنده های وب از لحاظ فیزیکی شبیه به خدمات دهنده های Telnet, FTP و سایر خدمات دهنده ها هستند. در واقع، بعضی از شرکت ها از یک کامپیوتر برای چند پروتکل مبادله داده های مختلف بهره می گیرند. تنها اختلاف بین یک خدمات دهنده وب در نرم افزار سازگار با HTTP است که می تواند اطلاعات را با یک برناه مرورگر مبادله کند.
خدمات دهنده های وب و مرورگرهای وب با استفاده از HTTP با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کند تا بتوانند داده های وب را که خود به زبان HTML نوشته شده اند، مبادله کنند. این زبان اکثر اطلاعاتی را که برای آرایش صفحه، فراپیوندها و متن در یک صفحه وب لازم است فراهم می سازد. رمز وب، در فراپیوندهای موجود در دل کدهای HTML است.
بنیان وب بر فلسفه فراپیوندها استوار شده است. هر کلمه یا تصویری در هر صفحه وب می تواند یک رابطه به یک سند دیگر باشد. دسترسی به اطلاعات در FTP یا Telnet یا هر پروتکل مبادله اطلاعات دیگر اینترنت به این سادگی نیست.
در داخل یک اسم
برنامه های مرورگر با استفاده از «اسم قلمرو» (domain name) صفحه وب یا URL، یک سند روی یک خدمات دهنده را ردیابی و دستیابی می‌کند. گاهی در یک نشانی وب بخش WWW حذف می‌شود. هیچ قاعده ای وجود ندارد که بگوید یک اسم قلمرو وب باید یک پیشوند WWW داشته باشد. صرفا نوعی قرارداد است. می توانید به خدمات دهنده خود هر اسمی بدهید. اما اگر بخواهید مردم به راحتی نشانی وب شما را حدس بزنند بهتر است از پیشوند WWW بهره بگیرید.
بخش بعدی مقصد خدمات دهنده “microsoft” معرف اسم قلمرو خدمات‌دهنده است، در حالیکمه com اسم قلمرو خدمات دهنده است، در حالیکه com اسم قلمرو سطح بالا را برای پایگاه وب نمایش می‌دهد. همه خدمات دهنده ها پسوند com. ندارند، بعضی از آنها پسوند edu (آموزشی)، org (سازمان)، gov (دولتی)، یا پسوندهایی برای کشورهای خاص دارند.
ردیابی منبع
وقتی برنامه مرورگر ما URL یک خدمات دهنده را پردازش می کند، داده ها را به ISP (فراهم کننده خدمات اینترنت) ما می‌فرستد یا اگر از یک کامپیوتر یک شبکه استفاده می کنیم به یک (Domain Name Server) DNS می فرستد.
اگر DNS نشانی (International Protocol) IP آن خدمات دهنده را بشناسد، به عنوان مثال، شماره IP خدمات دهنده وب میکروسافت شماره 63.70.164.22 است، اطلاعات را به مرورگر باز می گرداند. برنامه مرورگر که یک نشانی درست IP دارد یک فرمان GET به خدمات دهنده مرتبط می فرستد و صفحه وب موردنظر را درخواست می‌کند. خدمات دهنده وب در دیرکتوریهای خود جستجو می‌کند و سند درخواستی را می یابد و آن را به برنامه مرورگر می فرستد.
اما گاهی DNS نشانی IP یک خدمات دهنده وب را ندارد و نمی تواند شماره درست IP را به مرورگر بدهد. در این حالت، برنامه مرورگر ما درخواستهای برای نشانی IP خدمات دهنده را به هر یک از 13 خدمات دهنده ریشه (root) که در مجموع به “The Dot" مشهورند و در سراسر جهان پراکنده اند، می فرستد به محض آن که یکی از خدمات دهنده های ریشه به نشانی IP پاسخ بدهد، برنامه مرورگر می تواند آن خدمات‌دهنده خاص را پیدا کند. اگر یک نشانی IP حاوی بیش از یک نوع خدمات‌دهنده اصلی اینترنت یا شبکه آن شرکت رهنمودهایی برای کامپیوتر میزبان وب می پرسد، که معمولاً کامپیوتری است که نرم افزار خدما دهنده وب را اجرا می‌کند.
مسیر خدمات وب
با آن که بسیاری از پایگاههای وب برای ما امکان دسترسی به یک خدمات‌دهنده وب را فراهم می سازند، ترافیک شدید روی وب می تواند در مواردی جلوی این امکان را بگیرد.
به عنوان مثال، خدمات‌دهنده وبی که یک پایگاه بزرگ و پرطرفدار را پشتیبانی می‌کند تحت صدها یا حتی هزاران درخواستی که به یکباره می رسند به سادگی می تواند ضربه بخورد. بعضی از مدیران پایگاه برای کاستن از بار اضافی بر روی خدمات‌دهنده و کنترل جریان ترافیک وب از «پراکسیهای» (Proxy) وب و «پایگاههای آینه ای» (microsoft) بهره می گیرند.
پراکسی وب
پراکسی را «دروازه» یا «gateway» نیز می نامند. پراکسی ها «پلیس های راهنمایی» وب هستند و می توانند کمی از بار یک خدمات‌دهنده پر کار را بردارند. خدمات‌دهنده وب اصلی یک شرکت مسیر درخواست ها را به یک خدمات‌دهنده پراکسی وب HTTP سوق می دهد، که از آنجا درخواستها به خدمات‌دهنده وب واقعی ارسال می‌شود.
پایگاه های آینه ای
این روش نیز می‌تواند از ترافیک وب بروی یک خدمات‌دهنده بکاهد. این نسخه های دقیق پایگاه وب اصلی بروی خدمات‌دهنده های وب دیگر در مکانهای مختلف قرار دارد. کاربران فقط روی یک فراپیوند بروی یک صفحه وب تقه می زنند تا به یک پایگاه آینه دسترسی پیدا کنند. با این حال، هدایت به یک پایگاه آینه مؤثرترین روش برای کاستن از ترافیک سنگین وب نیست. در مقابل، بسیاری از پایگاههای بزرگ مانند: یاهو،Excite و میکروسافت از «سیستمهای تحویل ظرفیت» (Content delivery) بهره می گیرند که وقتی کاربران را به پایگاه آینه هدایت می‌کنند که پایگاه وب اصلی بسیار مشغول باشد.
علت این که گاهی می بینیم که نشانی وبی که در میدان نشانی برنامه مرورگر تایپ کرده ایم فرق کرده است همین است. این تغییر نشانی دلالت بر این دارد که شبکه مسیر را به یک پایگاه دیگر هدایت کرده است. این روش را «متعادل سازی بار»
(load balancing) می نامند. به عنوان مثال، مدیران پایگاه وب ممکن است کاربران را به طرف چندین خدمات‌دهنده وب که در نقاط مختلف جهان پراکنده اند هدایت کنند تا از بار ترافیکی روی کل شبکه بکاهند.
پروتکلهای اصلی
چه یک پایگاه از پراکسی بهره بگیرد و چه از پایگاه آینه ای، HTTP که بالای IP به اجرا در می آید، ترافیک ورودی و خروجی خدمات‌دهنده های وب هدایت می‌کند. با این حال پروتکلهای دیگری نیز بروی وب کار می‌کنند تا به کاربران امکان بدهند که از «ویدئوی جریانی» (Streaming) صدا و سایر فایل های غیرHTTP بروی وب استفاده کنند.