جایگاه درس
درس جامعه شناسی آموزش و پرورش یکی از دروس اصلی رشته علوم تربیتی است که در هر دو گرایش مدیریت و برنامه ریزی آموزشی دبستانی و پیش دبستانی معادل 3واحد درسی است.
در نظام آموزش و پرورش ایران،درس جامعه شناسی آموزش و پرورش از اهمیت چندانی برخوردار نیست.
دلایل چندی مثل شمار اندک واحدهای این درس و ... براین واقعیت گواهی دارند.
اهداف درس
هدف کلی
هدف کلی درس آشنایی دانشجویان رشته علوم تربیتی با ضرورت و اهمیت جامعه شناسی در آموزش وپرورش ونقش و اهمیت آن در نظام آموزشی است .
اهداف رفتاری درس
دانشجو بعد از مطالعه درس باید بتواند سوالات زیر را پاسخ گوید:
ضرورت آموزش جامعه شناسی آموزش و پرورش راتوضیح دهد؟
رابطه آموزش و پرورش وتغییر اجتماعی را شرح دهد؟
رویکردهای جامعه شناختی به آموزش و پرورش را نام برده و توضیح دهد؟
چگونگی پیدایی و تحول رشته جامعه شناسی آموزش و پرورش را توضیح دهد؟
رویکردهای نوین در جامعه شناسی آموزش و پرورش رابیان کند؟
رویکرد سیستمی به جامعه شناسی آموزش و پرورش را تحلیل کند ؟
اهداف رفتاری فصل اول
دانشجو بعد از مطالعه فصل باید به سوالات زیر پاسخ گوید:
محتوا و روش جامعه شناسی را توضیح دهد؟
جامعه شناسی آموزش و پرورش را توضیح دهد؟
اصول جامعه شناسی آموزش و پرورش را نام برده و مختصر توضیح دهد؟
در برنامه ریزی آموزشی دانشگاه های ایران درس جامعه شناسی آموزش و پرورش اهمیت و اعتبار چندانی ندارد .
این درس به عنوان 3 واحد در رشته علوم تربیتی تدریس می شود.
بیش از یک قرن است که امیل دورکیم ضرورت مطالعه جامعه شناسی آموزش و پرورش رامطرح ساخته است.امروزه جامعه شناسی آموزش و پرورش یک شاخه تخصصی در رشته جامعه شناسی محسوب می شود.
نیاز به مطالعات جامعه شناسی در آموزش وپرورش کشور ما به شدت محسوس است.
در این راستا همکاری مشترک جامعه شناسان ومتخصصان آموزش وپرورش می تواند راه را برای پژوهشگران هموار سازد.
پیشگامان جامعه شناسی آموزش و پرورش درایران
استاد دکتر غلامحسین صدیقی
دکتر عیسی مهدوی
دکتر غلام عباس توسلی
دکتر شاپور راسخ
استاد دکتر امیرحسین آریانپور
دکتر منوچهر افضل
دکتر علی محمد کاردان
دکتر احسان نراقی
مقدمه
آموزش و پرورش فراگردی از گهواره تا گور است.
آموزش و پروش یک پدیده ی اجتماعی است.
آموزش و پرورش مورد مطالعه جامعه شناسی است.
جامعه شناسی به زبان ساده ،مطالعه پدیده های اجتماعی است
علاوه بر جامعه شناسی،رشته های دیگر علوم اجتماعی و رفتاری نیز با زندگی گروهی و اجتماعی انسان سروکار دارند
فهم درست تر و سنجیده تر رفتار انسان در موقعیت های اجتماعی مستلزم استفاده از رویکردهای میان رشته ای یا چند رشته ای است
Interdisciplinary= میان رشته ای
Multi-disciplinary= چند رشته ای
محتوا و روش جامعه شناسی
“اینکلس” در کتاب “جامعه شناسی چیست؟” محتوای جامعه شناسی را به واضح ترین شکل در چهار بخش اصلی با این شرح خلاصه می کند:
1 – تحلیل جامعه شناختی
2 – واحدهای نخستین زندگی اجتماعی
3 – نهادهای اجتماعی اصلی
4 – فراگردهای اجتماعی بنیادی
نتایج حاصل از تحلیل جامعه شناختی
ساختارها وکارکردهای آموزشی
1 – مفید برای جامعه شناسان و کارشناسان آموزش وپرورش
2 – ارتباط آموزش وپرورش با واحدهای نخستین زندگی اجتماعی
4 – قابل مشاهده بودن فراگردهای اجتماعی بنیادی
موارد چهارگانه فوق، دلیل مددکار بودن جامعه شناسی برای آموزش وپرورش است.
جامعه شناسی علم است
در مطالعه پدیده های اجتماعی ازروش علمی بهره می جوید.
مطالعه و پژوهش جامعه شناختی، مبتنی بر نظریه است.
(ویژگی های نظریه)
1 - نظریه به تحقیق جهت می دهد.
2– داده های مورد نیاز رابرای جمع آوری معین می کند.
3- تفسیر داده ها را تحت تاثیر قرار می دهد.
جامعه شناسی و آموزش و پرورش
جامعه شناسان: آموزش و پرورش اصلا ”یک موضوع اجتماعی است.
آموزش و پرورش جنبه خاصی از فعالیت های اجتماعی است که همواره در جامعه معمول بوده است.
توجه جامعه شناسان به آموزش و پرورش به ویژه پس از گسترش آموزش و پرورش در جهان واهمیت پیدا کردن کارکردهای مختلف آن افزایش پیدا کرد.
برتون کلارک (1964):
جذابیت آموزش و پرورش دردوران جدید به طورهمزمان ، از افزایش اهمیت و کاهش وضوح آن ناشی می شود.
اهمیت آموزش و پرورش ناشی از گسترش کارکردهای آن است آموزش و پرورش غامضترو فهم واقعیت های آن از راه مشاهدات سطحی یا به مدد شعور عادی دشوارتر می شود.
جامعه شناسی در گذشته اعتنای چندانی به پژوهش در آموزش و پرورش نداشت، ولی اینک با علاقه و جدیت به آن روی آورده است .
جامعه شناسی آموزش و پرورش
تعریفی دیگر از جامعه شناسی آموزش و پرورش آ.پ
: تحلیل علمی الگوها و فراگردهای اجتماعی ای که در نظام آموزش و پرورش دخالت دارند.
هدف جامعه شناسی آ.پ به طور کلی
آن است که پدیده های آموزش و پرورش، نحوه تشکل و سازمان پذیری ، و کارکردهای عمومی آن را در زندگی اجتماعی مطالعه کند.