به جهت حفظ و احیاء ابنیه تاریخی محدوده 300 هکتاری شهر مشهد در بافت پیرامون حرم مطهر رضوی و زیر نظر اداره میراث فرهنگی مشهد‘ دفتر بافت های تاریخی ( خانم مهندس اکبری) بازدیدهای میدانی و بررسی و مطالعه آثار انجام پذیرفته و حاصل فعالیت ها در دفترچه پیش رو ارائه گردیده است.
امید است فعالیت صورت گرفته در گام های بعدی به حفظ و ابقاء آثار ملی کشورمان کمک موثری نموده باشد.
تابستان 85
دفترچه پیش رو حاصل مطالعه و بررسی وضع فعلی آثار ثبتی در چند بخش مجزا و در طول بازدیدهای میدانی از آثار می باشد که تنظیم هر بخش به علت احساس نیاز به بازبینی در اطلاعات گذشته بوده است.
محله بندی ابنیه : از گذشته شهر مشهد محلات بزرگ و به هم پیوسته ای به یادها مانده است که در مجموع مشهد قدیم را تشکیل می داده اند محلات : نوغان
در این مجموعه به دسته بندی آثار و فصل بندی با توجه به این موضوع پرداخته ایم .
در بررسی هر یک از آثار و ابنیه در بافت پیرامون حرم مطهر سه موضوع مهم و مجزا مورد توجه بوده است .
- ارائه نقشه کروکی
- اصلاح آدرس های موجود
- جدول گویای وضع ظاهری و فعلی هر بنا
... و عکس های الحاقی مربوط به هر اثر
که به توضیح هر بخش و چگونگی تنظیم آن می پردازیم:
- در اولین گام از مطالعات بازدیدهای میدانی انجام شده در محدوده، ضرورت ارائه نقشه کروکی مناسب از موقعیت شهری هر اثر به منظور سهولت دسته بندی و نیز با توجه به نقایص موجود در دفترچه های ثبتی احساس شد.
بدین منظور کروکی های مربوط به هر بنا به طور اصلاحی ارائه گردیده است. شایان ذکر است که به منظور شناسایی بهتر موقعیت هر اثر محدوده آن با توجه به موقعیت قرارگیری آن نسبت به یکی از چند خیابان بزرگ و اصلی مجاور حرم رضوی و نیز با توجه به جهت شمال جغرافیایی مشخص گردیده است.
- گفتنی است چنانچه کروکی های ارائه شده به طور یکجا و در نقشه کلی شهر مشهد مورد نیاز باشد می توان از ارائه کامپیوتری آثار که موجود در دفتر بافتهای تاریخی (اداره میراث فرهنگی) می باشد بهره برد.
- دومین مرحله فعالیت مربوط به اصلاح آدرس های موجود برای هر یک از ابنیه ثبتی مورد بررسی می باشد . در این بخش با توجه به این موضوع که بافت قدیمی شهر مشهد به طور طبیعی از لحاظ توزیع کوچه ها و خیابان ها دارای پیچ و خم ها و دشواریهایی می باشد و نیز این موضوع که به همین دلائل آدرس های فعلی در دفترچه های ثبتی دارای نقایص و مشکلاتی است. آدرس های اصلاحی با ذکر خیابان های اصلی و محدوده هر یک از ابنیه تا حد امکان از مسیرهای مناسب تر به منظور دسترسی سهل و آسان تر ارائه گردیده است.
- در بخش آخر جدولی از وضعیت فعلی بنا تنظیم گردیده است. در ارائه جدول سعی شده است از دید بازدید به مطالعه وضعیت ظاهری و کلی بنا در حال حاضر و نیز کیفیت ماندگاری و کاربری کنونی و گذشته بنا و یک سری مطالب از لحاظ ارزش های معماری مانند تزئینات معماری پرداخته شود.
- توضیحات هر یک از عناوین جدول و منظور از آنها در ادامه آمده است.
ارزش گذاری ابنیه :
در ابنیه تاریخی مورد بررسی مواردی دارای تزئینات و ویژگی های معمارانه ارزشمند و قابل توجهی چه از لحاظ نما و تزئینات و چه از لحاظ خصوصیات فضایی می باشند. این بخش تحت عنوان با ارزش نام گذاری گردیده است. بناهایی که از لحاظ ویژگی های ذکر شده در مرتبه پائین تری قرار می گیرد با عنوان ارزش میانه و آن دسته که تقریباً فاقد ویژگی خاصی می باشند در ردیف کم ارزش طبقه بندی شده اند.
وضعیت کاربری:
با توجه به این که کاربری کنونی اغلب ابنیه با کاربری گذشته آنها متفاوت می باشد، بخشی از جدول به بررسی این موضوع اختصاص یافته است.
طبقات بنا :
با توجه به بازدیدهای میدانی انجام شده اکثر بناهای ثبتی 1 یا 2 طبقه می باشند. به همین دلیل قسمت مربوطه در جدول به این دو حالت تقسیم بندی شده است. (لازم به ذکر است که تنها بنای 3 طبقه موجود در طرح 300 هکتاری سرای عزیزا... اف می باشد که در صفحه مربوطه ذکر شده است.)