پس از مطرح شدن مبحث جامعه اطلاعاتی در جهان وتصویب اصول وطرح اجرائی آن در ژنووتونس بحث شهرهای الکترونیک ودولت الکترونیک بسیار جدی تر شده است. جامعه جهانی با شعار جامعه اطلاعاتی به دنبال تبیین شهرهای الکترونیکی است. در واقع شهر الکترونیکی عبارت است از دسترسی الکترونیکی شهروندان به خدمات سازمانهای شهری به صورت شبانه روزی وهفت روز هفته به شیوه ای قابل اطمینان امن ومحرمانه در این مقاله در قالب چهار بخش به این مسئله می پردازیم:
1) مزایای ومفاهیم شهر الکترونیک
2) مدل شهر الکترونیک
3) شهر الکترونیک درایران
4) دموکراسی الکترونیک
الف- مزایای شهرالکترونیک: این شهرها تفاوت عمده ای با شهرهای سنتی دارند. در این شهرها بسیاری معضلات ومشکلات شهرهای سنتی مانند آلودگی هوا،ترافیک، انتظار در صفوف اماکن خدمات رسانی عمومی،هزینه های زیاد نگهداری وتوسعه سیستم حمل ونقل و بزرگراههای شهری وجود ندارد. شهر الکترونیک از دید یک کاربر سایت است که از آن دسترسی به تمام خدمات شهری ممکن است.
این وب سایت درگاه نامیده میشود.
زمان هایی که با استفاده از امکانات شهرهای الکترونیک برای شهروندان ذخیره می شود را میتون با مطالعه، استراحت، رسیدن به خانواده، تفریح وامور فرهنگی ومذهبی یا هر کار دلخواه دیگری صرف کرد.
در شهرهای الکترونیک انجام کلیه فعالیت های بانکی اداری،تجاری، تفریحی، اطلاعات، علمی، آموزشی ،سیاسی، مسافرتی، درمانی، کاریابی ازطریق اینترنت انجام می شود.
در این شهرها ادارات مجازی هستند که روی اینترنت قرار دارند و تنها با استفاده از آدرس سایت ادارات به آنها دسترسی می توان پیدا کرد. بانکداری الکترونیک یعنی انجام امور بانکی با استفاده از فناوری اطلاعات در این شهر ها رایج است. در ایران نیز برخی فعالیت ها در این زمینه انجام شده است مانند کارت اعتباری، سیستم های خودپرداز و…
دولت الکترونیک:
ارائه خدمات دولتی از طریق اینرنت به شهروندان است. با ایجاد دولت الکترونیک شهروندان به راحتی می توانند با سازمان های دولتی ارتباط برقرار کنند. خدمات دولت الکترونیک معمولا از طریق یک وب سایت واحد صورت می گیرد.
تجارت الکترونیک در این شهرها رایج است. تجارت الکترونیک یعنی انجام امورتجاری از طریق اینترنت.
آموزش الکترونیکی به معنای یادگیری و تحصیل از طریق اینترنت از تسهیلات دیگر این شهرها است.
در این شیوه جدید یک وب سایت نقش مدرسه را بازی می‌کند و دانش آموزان با مراجعه، به وب سایت می توانند به صورت مجازی در کلاس های درس حضور یابند. معلمان از طریق وب سایت مزبور مطالب درسی را ارائه می کنند. فضای حاکم بر کلاس ها فضایی زنده وپویا است.
فعالیت های سیاسی یکی از مهمترین اموری است که افراد در جامعه مبتنی بر دموکراسی به آن می پردازند. در رای گیری الکترونیک، شهروندان به پای صندوق های رای که بر روی اینترنت قرار دارد می روند و کار رای گیری را انجام میدهند.
در شهر الکترونیک بیماران به پزشکان الکترونیکی مراجعه می کنند ونسخه های دارویی خود را از طریق اینترنت از آنها دریافت می کنند.
در شهرهای الکترونیک ما با یک مفهوم جدید روبرو هستیم و آن مفهوم شهروند الکترونیکی است.
شهروند الکترونیک فردی است که با فناوری اطلاعات آشنایی داشته باشد و بتواند از خدمات الکترونیکی یک شهر الکترونیک استفاده کند.
مهمترین مزایای شهر الکترونیک:
1) فراهم آوردن دسترس شبانه روزی به تمام نقاط شهر
2) فراهم آوردن شرایط یادگیری از راه دور
3) ارائه خدمات از طریق اینترنت به مردم
4) ترویج تجارت وداد وستد از طریق اینترنت
5) ارتباط بهتر سازمان ها وارگان های مختلف شهر با یکدیگر
6) کاهش بروکراسی وفساد اداری
7) کاهش ترافیک شهری
مهمترین موانع و مشکلات بالقوه رودروی شهر الکترونیک عبارتند از:
1) عدم سرمایه گذاری لازم جهت به روز آوری اطلاعات و حفاظت از سیستم ها
2) عدم وجود نرم افزارهای لازم ویا عدم کارایی آنها
3) عدم دسترسی مردم به اینترنت
4) از بین رفتن حریم شخصی افراد
5) عدم وجود نیرو متخصص کافی برای اداره شهر الکترونیک
6) آسیب پذیری فرهنگی جامعه به علت ورود فرهنگ های نوین
ب-مدل شهرهای الکترونیک