مقدمه
تحقیق حاضر با موضوع لایه‌ی اوزون در بردارنده‌ی : توضیحاتی چند در مورد این لایه و آلاینده‌هایی که باعث آن می‌شوند و هم‌چنین مضراتی که برای جانداران ساکن زمین دارند می‌دهد.
خلاصه‌ی تحقیق بدین شرح است : در ارتفاعی بین 15 تا 50 کیلومتری ( یعنی استراتوسفر ) لایه‌ای از گاز ازون قرار دارد که نه در دسترس و نه قابل مشاهده است. با این حال، زندگی کاملاً به وجود آن بستگی دارد. لایه‌ی ازون مانند سپری بین ما و اشعه‌ی خطرناک فرابفش خورشید قرار گرفته است. این اشعه، پوست را به شدت می‌سوزاند و در صورت تابش مداوم و شدید، سرطان پوست ایجاد می‌کند. اشعه‌ی فرابفش، برای گیاهان و جانوران هم مضر است و بر سلامت آنها تأثیر می‌گذارد.
در سال 1986 ، دانشمندان به قسمت‌هایی از استراتوسفر برخورد می‌کند که در آن‌جا اصلاً وجود نداشت. یکی از این مناطق، بالای قطب جنوب بود. منطقه کوچکتری هم در بالای قطب شمال یافت شد. از آن سال به بعد، این سوراخ‌ها در فصل‌های معینی ظاهر می شوند و در طول فصل‌های بعد از میان می‌روند. البته، نگرانی اصلی از این است که علاوه بر سوراخ‌های گفته شده، مجموعه لایه اوزون اطراف زمین در حال کم شدن است. ما به درستی از علت ناپدید شدن ازون اتمسفری آگاه نیستیم، اما دانشمندان فرض می‌کنند که آلوده‌سازی ها اتمسفری از جمله دلایل این پدیده‌اند.
کلروفلوئوروکربن‌ها ( cfc ) گاز است که از آن در یخچال‌ها و بعضی از اسپری‌ها و غیره استفاده می شود. این گازها، در ضمن شاخته شدن این وسایل و استفاده از آنها وارد اتمسفر می شود. مولکول‌های cfc، در هنگام برخورد با مولکول‌های ازون، آنها را می‌شکند. محصول این گاز هم پدید آمدن اکسیژن است. یک اتم کلر می‌تواند با 10 هزار مولکول ازون را نابود کند طی چهار مرحله : 1- اشعه ی فرابفش مولکول را می شکند. 2- اتم کلر مولکول ازون را می‌شکند. 3- اتم اکسیژن آزاد، پیوند اکسیژن – کلر را می‌شکند. 4- مولکول اکسیژن تشکیل و کلر آزاد می‌شود.
شیمی استراتوسفر : لایه ازون
لایه ازون ناحیه ای از فضاست که به عنوان « محافظ طبیعی زمین در برابر نور خورشید » قلمداد می شود زیرا این لایه پرتو فرابنفش مضر را از نور خورشید پیش از اینکه این پرتو ملاحظه‌ای در مقدار لایه ازون، O3 ، تهدیدی برای حیات خواهد بود. از این رو ظاهر شدن «حفره ای » بزرگ دو لایه ازون در قطب جنوب یک بحران زیست محیطی عمده، به شمار می‌رود.
مقدار کل ازون فضا در بالای سرما در هر مکانی بر حسب واحدهای دوبسون بیان می‌شود. یک واحد دوبسون معادل با ضخامت mm 01/0 ازون خالص، با توجه به چگالی آن در فشار سطح از زمین ( atm 1 ) اختیار شود. مقدار عادی اوزون در بالای سر ما در عرضهای جغرافیایی معتدله در حدود Du 350 است. به علت بادهای استراتوسفری، اوزون از مناطق گرمسیری به سمت مناطق قطبی منتقل می شود. بنابراین هر اندازه که به خط استوا نزدیکتر باشید، مقدار کل اوزونی که شما را دو برابر پوتو فرابنفش محافظت می‌کند، کمتر است. غلظتهای اوزون در مناطق گرمسیری معمولاً میانگین Du 250 را نشان می‌دهد، در حالی که این غلظتها در مناطق زیر قطبی در حدود Du 450 است، البته جز هنگامی که حفره‌ها در لایه ازون در بالای چنین مناطقی ظاهر می شوند.
هم‌چنین مقداری تغییر طبیعی در غلظت ازون با تغییر فصل وجود دارد.
حفره ازون در قطب جنوب توسط دکتر جوسی فارمن و همکارانش در گروه بریتانیایی بررسی قطب جنوب کشف شد. این افراد سطح ازون را در بالای این منطقه از سال 1957 ثبت کرده بودند. داده‌های آنها نشان می‌داد که مقدار کل ازون در هر اکتبر به تدریج در حال سقوط بود، و کاهش تند در اواسط سال‌های 1975 شروع شد تا اواسط دهه‌ی 1980 اتلاف بهاره ازون در بعضی ارتفاعات در بالای قطب جنوب کامل بود و اتلاف کلی به بیش از 50 % کل مقدار بالای سر می‌رسید. بنابراین صحبت از به وجود آمدن یک « حفره » در لایه که اکنون با فرا رسیدن هر بهار در بالای قطب جنوب ظاهر می شود و به مدت چند ماه ادامه دارد، بی مناسبت نیست. در سال 1993 ، از غلظت ازون که به کمترین مقدار ثبت شده آن « A.Du » در اوایل اکتبر رسید.
برای چندین سال پس از کشف آن این موضوع روشن نبود که آیا این حفره به علت پدیده های «طبیعی » شامل نیروهای جوّی است یا اینکه علت آن یک مکانیسم شیمیایی مربوطه به آلاینده‌های هوا است. در مورد اخیر ماده شیمیایی مشکوک کلر بود. این ماده به طور عمده از گازهایی که به مقدار زیاد در نتیجه کاربرد آنها برای مثال در قوطی‌های افشانه‌ای و در دستگاههای تهویه، در فضا رها می‌شوند، سرچشمه می‌گیرد.
دانشمندان پیش‌بینی کرده بودند که کلر، باعث تخریب ازون می‌شود، اما تنها در حدود چند درصد آن هم پس از گذشت چندین دهه کشف حفره ازون در قطب جنوب همه را به تعجب واداشت.