سر درد احتمالاً شایع‌ترین عارضه ای است که انسان را مبتلا می‌کند. با توجه به استرس‌ها و فشارهای روانی و عوامل اجتماعی موجود در جامعه بیش از همیشه این عارضه خود را نمایان کرده است.
سردرد علامت بیماری است و نشان‌دهنده ی بیماری عضوی (عصبی یا سایر بیماری‌ها ) ، پاسخ به استرس، گشادی رگ‌های خونی (میگرن)، تنش عضلانی و یا ترکیب حالات فوق می‌باشد.
میگرن
میگرن سردرد عروقی است که در اثر انقباض شدید رگ های خونی مغز عارض می‌شود و کلمه میگرن از کلمه یونانی Hemi Fkronia یعنی یک قسمت از سر گرفته شده است.
بیماری میگرن با دو نوع معمولی و کلاسیک شناخته شده است.
میگرن معمولی
میگرن معمولی به آرامی رخ داده و با دردهای تپنده که ممکن است 2 تا 72 ساعت به طول بی‌انجامد همراه است و با دردهای بسیار شدید در نواحی شقیه یا پشت گوش به صورت قابل تشخیص می‌باشد.
میگرن کلاسیک
در میگرن کلاسیک همین علامت‌های نوع معمولی دیده می‌شود ولی با شدت بیشتر و با نشانه‌هایی مانند اختلالات گفتاری و بینایی مانند جرقه زدن چشم ها، نورگریزی و ... همراه است.
سردرد میگرن اغلب در هنگام بیدار شدن از خواب شروع می شود و یا دوبار در هفته رخ می‌دهدو علائم ذکر شده در سه مرحله اورا سردرد و بهبودی رخ می‌دهد . طبق تحقیقات به عمل آمده توسط دانشمندان در آمریکا 7/8 درصد زنان و 5/2 درصد مردان به این بیماری مبتلا می‌باشند. این بیماری اغلب به شکل موروثی قابل انتقال به دیگر افراد خانواده می‌باشد.
عوامل مؤثر در بروز سردرد میگرن
سردرد میگرن در اثر عوامل متعددی رخ می‌دهد که از مهم ترین آنها می‌توان به آلرژی‌ها به ویژه حساسیت‌های پوستی، تغییرات هورمونی، یبوست، استرس، اختلال در کارکرد کبد، بی‌خوابی و خواب زیاد، تغییرات فشار هوا و مشکلات دهان و دندان و لثه و ... اشاره نمود.
مهم‌ترین عاملی که می‌تواند باعث سردرد میگرنی در زنان شود تغییرات هورمونی به ویژه استروژن در طی یک دوره عادت ماهیانه می‌باشد که پایین آمدن این هورمون موجب سردرد می‌گردد که البته اغلب در سنین 20 تا 30 سال اتفاق می‌افتد و با بالا رفتن سن بهبودی حاصل می‌گردد.
در کودکان نیز ممکن است این بیماری رخ دهد که در کودکان درد کانون مشخصی ندارد و به شکل سردرد ظاهر نمی شود و با نشانه‌هایی مانند قولنج یا گاز معده، دردهای شکمی دوره ای، استفراغ و گیجی ظاهر می‌گردد.
نکته 1 : طبق آخرین تحقیقات به عمل آمده در سالیان اخیر، سر درد های میگرنی به میزان 60 درصد در بین تمامی گروه های سنی افزایش یافته است.
نکته 2 : بر اساس بررسی‌های به عمل آمده مشخص شده است که کاهش میزان قند خون باعث تشدید سردرد در طول حملات میگرنی می شود.
نکته 3 : استعمال دخانیات و یا قرار گرفتن در معرض دود سیگار باعث تشدید این دردها می‌گردد.
درمان
الف : درمان دارویی :
بسیاری از مبتلایان به سردردهای میگرنی به طور مرتب از مسکن‌های موجود استفاده می‌کنند که این مسکن‌ها تأثیر موقت داشته و پس از مدتی این دردها مجدداً برگشته و شخص را دوباره وادار به مصرف این مسکن‌ها می‌نماید و در نتیجه شخص نسبت به مصرف این مسکن‌ها عادت می‌کند که در طولانی مدت ممکن است عوارض جانبی داشته باشد.
چرا اغلب درمان سردردهای میگرنی ناموفق می باشد؟
موفقیت و عدم موفقیت درمان رابطه‌ی مستقیم با زمان دارد یعنی زمان حملات میگرنی و یا زمان مصرف داروها در کاهش و تشدید دردها تأثیر دارد. یکی از عوامل مهم در بروز سردرد میگرنی آلرژی به ویژه حساسیت پوستی می باشد. در درمان دارویی با داروهای خانواده تریپتان در بررسی ها به این نتیجه رسیده اند که این دارو می‌تواند به مدت یک هفته در جلوگیری از حملات شدید میگرنی مؤثر باشد ولی آن چه که مبتلایان به این سردرد را آزار می‌دهد این است که با توجه به تأثیر بسیار مؤثر این گروه از داروها، اگر حساسیت‌های پوستی در حمله‌ی میگرنی رخ دهد و این دارو مصرف شود قدرت مقابله‌ی آن کاهش می‌یابد در حالی که اگر حساسیت‌های پوستی در حمله‌ی میگرنی رخ دهد و این دارو مصرف شود قدرت مقابله‌ی آن کاهش می‌یابد در حالی که اگر قبل از عارضه‌ی پوستی مصرف شود بسیار مؤثر خواهد بود.. زیرا طبق آخرین تحقیقاتی که انجام شده است به این نتیجه رسیده اند که سردرد میگرنی ابتدا باعث حساس شدن سلولهای عصبی مغز شده و به دنبال آن بروز آلرژی و گسترش عوارض پوستی را موجب می‌گردد. پس اگر قبل از عارضه‌ی پوستی دارو مصرف شود سردرد میگرنی متوقف می‌گردد. در غیر این صورت تأثیر آن کم خواهد شد. پزشکان هنوز متوجه‌ی این نکته نشده اند که چرا واکنش به درمان در طول حملات میگرنی متغیر است و در برخی از بیماران درمان مؤثر و در بعضی از این داروها جوابگو نیست.
ب : درمان تغذیه ای :
درمان تغذیه‌ای و درمان گیاهی می‌تواند در کاهش سردردهای میگرنی مفید باشد و بالعکس تغذیه ی نامناسب باعث تشدید سردردها می‌شود.
استفاده از شکلات، مرکبات، غذاهای نمک‌اندود شده، فرآورده های شیری به ویژه پنیر انبه، موز، کنسرو ماهی، بادمجان، گوجه فرنگی، نمک، آلو قرمز، غذاهای چاشنی‌دار و آسپرین موجب افزایش موجب افزایش سردردهای میگرنی می‌شود که باید در مصرف این مواد احتیاط لازم را به عمل آورد و از مصرف زیاد پرهیز نمود.
در مصرف غذاهای چرب و سرخ کرده و گوشت زیاد و نمک زیاده روی صورت نگیرد و میزان مصرف آن باید به حداقل برسد.
رژیم غذایی را باید طوری انتخاب کرد که کم حجم و از نظر قندی دارای قندهای ساده بوده و پروتئین آن بالا باشد. هم‌چنین غذا با مقدار کم و با کبفیت بالا مصرف شود. سعی کنید هیچ وعده‌ی اصلی غذایی را فراموش نکنید و از میان وعده‌های غذایی حتماً استفاده نمایید. در ضمن تلاش کنید در این میان، وعده‌های مختصر و مغذی جهت تثبیت قند خون استفاده نمایید.
مغز بادام، آب تره، شاهی، جعفری، رازیانه، سیر، گیلاس و آناناس باید در رژیم غذایی گنجانده شود.
استفاده از گیاهان دارویی می‌تواند برای کاهش دردهای میگرنی مؤثر باشد :
- عصاره‌ی شیرین بیان با افزایش انرژی، باعث کاهش درد و از بین رفتن علائم آلرژی می‌شود (احتیاط مصرف در افرادی که فشار خون بالا دارند ).