مقدمه :
ابزار مناسب برای کاهش میزان تغییرات محصول در فرایند طراحی و تولید آزمایشی چیست ؟ طراحی محصولات و خدمات جدید مستلزم کار گروهی و تلاش همه جانبه از سوی مسولان واحدهای مختلف سازمان از جمله بازاریابی، فنی ومهندسی، تولید، فروش، خدمات پس از فروش و…. می باشد؛ اما زبان مشترک مجموعه مذکور چیست ؟ مسئولان واحد بازاریابی برای انتقال خواسته‌های کیفی مشتریان چگونه و با چه ابزاری با مهندسان طراح محصول ارتباط برقرارمی کنند ؟ پاسخ مناسب به تمامی موارد فوق، در استفاده موثر ومناسب از روش QFD نهفته است.
QFD به عنوان یکی از روشهای نوین مهندسی کیفیت، از مطالعه بازار و شناسایی مشتریان محصول شروع شده و در فرایند بررسی و تحلیل خود، ضمن شناسایی خواسته‌ها و نیازمندیهای مشتریان، سعی در لحاظ نمودن آنها در تمامی مراحل طراحی و تولید را دارد.
به بیان دیگر فلسفه اصلی استفاده از Q FD، اعمال و لحاظ نمودن خواسته‌های کیفی مشتری در مراحل مختلف تکوین محصول می باشد. بنابراین تمامی خصوصیات و مشخصات طراحی محصول با توجه به نقطه نظرات «مشتری» و «مصرف کننده» آن حاصل می شود و نقش کارشناسان سازمان در طراحی محصول و خدمتی جدید، چیزی فراتر از یک مترجم نمی باشد؛ مترجمانی که با استفاده از روشی به نام Q FD خواسته‌های مشتریان را به مشخصات کمی قابل ملاحظه در داده‌های طراحی تبدیل می کنند Q FD یک ابزار کیفیتی پیشرفته است که هدف آن افزایش سهم بازاراز طریق جلب رضایت مشتریان واقعی محصول می باشد .
QFD با تکوین یک فرایند طراحی منطقی، نسبت به ایجاد و خلق کیفیت در محصول اقدام می نماید.
واقعیت این است که معمولا مشتریان درارزیابی‌های مربوط به محصول، نیازهای ذهنی خود را مطرح می کنند وQ FD با استفاده از طیف وسیعی از روش‌ها و ابزار مختلف به طور سیستماتیک این نیازها را به خواسته‌های عینی طراحی، ترجمه و تبدیل می نمایند.
روش QFD ومزایای آن :
آنچه که QFD رابه عنوان یک برگ برنده برای بسیاری از سازمان‌های دنیای امروز معرفی نموده است، چیزی جز بررسی دقیق و موشکافانه نیازهای مشتریان از جهات و دیدگاههای مختلف نمی‌باشد؛ تا آنجا که بعضی از سازمان‌های بازاریابی، شهرت و اعتبار خود را بر اساس استفاده از این ابزار دقیق و کارا بنا نهاده اند.
در نگرش جدید به فرایند طراحی با استفاده از QFD ، به محض شناسایی و تعیین نیازمندیهای مشتریان، نسبت به ترجمه و لحاظ کردن آنها در مشخصه‌های طراحی محصول اقدام می شود و در طی این فرایند، خواسته‌های ذهنی مشتریان به زبان فنی و مهندسی سازمان تبدیل می شود QFDسعی دارد از نخستین مراحل شکل گیری مفهوم محصول در ذهن طراحان سازمان، از طریق تمرکز بر روی درک صحیح و شفاف خواسته‌های مشتری و گسترش این خواسته‌ها به تمامی مراحل تکوین محصول، موجبات ایجاد ارزش افزوده را برای محصول مورد نظر فراهم نماید. این فرایند شامل شناسایی و تعیین بهترین ارزشها برای قطعات، اجزای مختلف، مواد و مشخصه‌های فرایندهای تولید محصول می باشد.
مهمترین فواید قابل انتظار، در صورت استفاده مناسب از آن در سطح سازمان عبارتند از :
زمان کوتاهتر توسعه محصول(30 تا 50 درصد)
کاهش تعداد دفعات تغییر در طرح‌های مهندسی (25 تا 50 درصد)
کاهش هزینه‌های اولیه معرفی محصول به بازار
رضایت مشتریان از تامین خواسته‌ها ونیازهایشان
بهبود قابلیت‌های ساخت محصول
ایجاد یک زبان مشترک بین واحدهای مختلف سازمان
ایجاد یک بانک اطلاعاتی مناسب برای استفاده و کاربردهای آتی
در پایان توجه داشته باشید که Q FD جایگزینی برای فرایند طراحی فعلی نیست، بلکه از QFD باید به عنوان ابزاری کارآمد و توانا برای حمایت و پشتیبانی از تمامی فعالیت‌هایی که در حوزه فرایند طراحی انجام می شود، استفاده کرد.
تاریخچهQFD
نیاز به ابزاری چون Q F D و استفاده از آن، از توجه به دو هدف مرتبط با هم نشأت گرفته است. این دو هدف با مصرف کننده (مشتری) یک محصول آغاز شده و با تولید کننده آن خاتمه می‌یابد که اهداف مذکور عبارت است از :
تبدیل (ترجمه) خواسته‌های مصرف‌کننده (تقاضاهای مشتری) از محصول به مشخصه‌های کیفی در مرحله طراحی.
گسترش مشخصه‌های کیفی شناسایی شده در مرحله طراحی به سایر فرایندهای تولید و تکوین محصول با استفاده از تعیین و برقراری نقاط کنترلی و بازرسی قبل از شروع تولید واقعی.
«گسترش مشخصه‌های کیفی» به تمام مراحل و فرایندهای تکوین محصول از طراحی تا تولید نهایی به «گسترش کیفیت موسوم» گشت. .
جداول کیفیت برای اولین بار در سال 1972 در صنایع کشتی سازی کوبه توسط پروفسور یوجی آکائو به منظور طراحی تانکرهای کشتی مورد استفاده قرارگرفت. مفهوم گسترش کیفیت برای اولین بار توسط آکائو در سال 1966 مطرح شده و در سال 1969 در قالب یک مقاله علمی توسط وی انتشار یافت.
نقطه عطف تکامل روش QFD درسال 1978 با انتشار کتابی با عنوان گسترش عملکرد کیفیت از سوی دکتر یوجی آکائو و شیگرو می‌زونو همراه بود. شرکت فورد در سال 1986 ضمن استفاده ازQFD در طراحی قطعات خودرو در زمره اولین پیشگامان استقاده از این ابزار در امریکا قرار گرفت.لازم به ذکر است که هرچند QFD و مفاهیم مرتبط با آن از ژاپن شروع و استفاده عملی از آن در صنایع خودروسازی این کشور میسر شد، ولی ورود این ابزار به امریکا و به خصوص صنایع خودروسازی این کشور، تاثیر شگرفی بر تکامل آن در پی داشت. .