مقدمه
هدف از لوله کشی آب و فاضلاب مخصوصا در شهرها تهیه و توزیع صحیح و پاکیزه آب تصفیه شده جهت آشامیدن و مصارف دیگر بهداشتی و خارج کردن فاضلاب حاصله از محیط مسکونی می باشد.
لوله کشی آب و فاضلاب گرچه عمل عادی و پیش و پا افتاده بنظر می رسد ولی در صورتیکه طبق اصول صحیح انجام نشود علاوه بر اینکه از نظر اقتصادی ممکن است تولید ضرر و زیان نماید باعث گرفتاریها نیز می گردد.
به همین دلیل باید لوله کشی ساختمان را مطابق نقشه صحیح وعملی انجام گردد.
قواعد وقوانینی جهت تهیه طرح اولیه لوله کشی و محاسبات آن در ساختمان تدوین شده است که البته در کشورهای مختلف این قوانین با یکدیگر اختلافاتی بسته به شرایط جغرافیایی دارند ولی در نهایت همگی این قواعد برای انجام صحیح لوله کشی بکار گرفته می شوند.
بکار بردن این قوانین مزایای متعددی دارد:
الف)صرفه جویی اقتصادی در امر تهیه مصالح اولیه کمتر و بازدهی بیشتر.
ب)جلوگیری از اشتباه کاری و دوباره کاریهایی که در اثر تفاوت سلیقه افراد بوجود می آید.
ج)استاندارد شدن کلیه لوازمات لوله کشی و تاسیسات بهداشتی و ساخت لوازمات بصورت سری وتعداد زیاد و قیمت کمتر که از نتایج هماهنگی قوانین یاد شده می باشد.
اکثر آیین نامه های ملی لوله کشی برای حفظ بهداشت و ایمنی محیط زندگی از راه نظارت حساب شده بر نصب و نگهداری سیستمهای لوله کشی وضع می شوند.
جزئیات شبکه های لوله کشی متنوع اما اصول اساسی ایمنی و بهداشتی آنها یکسان است. نتایج مطلوب و لازم برای حفظ تندرستی مردم مشابه و مستقل از مکان زندگی است.این اصول اساسی ایجاب می کند کلیه لوله کشی ها در ساختمان های خصوصی و عمومی مورد استفاده انسان طوری اجرا شوند که حافظ سلامتی و بهزیستی و ایمنی ساکنان آنها و جامعه باشند.
لوله کشی آب و فاضلاب تقریبا در در یک درجه از اهمیت قرار دارند و تنها تفاوت آنهادر این است که آب به علت فشار شبکه آبرسانی در لوله ها حرکت می کند در صورتیکه فاضلاب بعلت جاذبه و نیروی ثقل جریان می یابدو نیز در لوله های فاضلاب سیفون و لوله های تهویه جهت جلوگیری از ورود گازهای بدبو و خطر ناک حاصل از تخمیر مواد موجود در فاضلاب توسط باکتری های مختلف به داخل ساختمان تعبیه گردیده است. لوله های آب وفاضلاب به لوازم بهداشتی ساختمان مربوط می شوند.انتخاب صحیح این لوازم در نمای داخلی ساختمان و ارزش اقتصادی آن تاثیر فراوان دارد.
اصول لوله کشی1-برای ساختمان های مسکونی و اداری باید آب خالص سالم گوارا با اتصالاتی عاری از خطر جریان معکوس یا پس مکش تامین کرد.
2-در ساختمان ها یی که سرویس ها و لوازم بهداشتی دارند آب باید به میزان و با فشار کافی تامین شود تا این لوازم همواره به نحو مطلوب کار نمایند.
3-آبگرمکن ها و دیگر دستگاهای گرمایشی و ذخیره سازی آب باید طوری طراحی و نصب شوند که از هر گونه انفجار ناشی از افزایش بیش از حد دمای آب در امان باشند.
4-در جایی که امکان دسترسی به شبکه فاضلاب بهداشتی شهری فراهم باشد فاضلاب ساختمان های مسکونی را باید به آن متصل کرد.
5-وسایل بهداشتی لوله کشی باید از موادی ساخته شوند که پایدارو مقاوم دربرار خوردگی و با سطوحی غیر جاذب و عاری از جرم گرفتگی پنهان باشند.
فضاهایی که در آنها سرویس های بهداشتی قرار دارند باید دارای تهویه و روشنایی کافی باشند.
6-توصیه میشود که واحد های مسکونی که در نزدیکی خطوط فاضلاب بهداشتی قرار دارند و یا خود دارای شبکه فاضلاب خصوصی هستند برای رعایت بهداشت عمومی و فردی حداقل دارای یک دستشویی یک حمام با وان یا دوش آب ویک ظرفشویی(سینک) آشپزخانه باشند. دیگر ساختمان های مسکونی نیز اعم از اینکه به شبکه فاضلاب عمومی و یا خصوصی متصل شوند باید حداقل یک توالت ویک دستشویی داشته باشند.
7-شرایط طراحی و نصب سیستم های فاضلاب بهداشتی باید طوری باشند که بتوانند هرز آب و فاضلاب مربوطه را از هریک از وسایل بهدشتی بدون ایجاد هر گونه آلودگی گرفتگی مسیر و باقی گذاردن پسماندهای جامد در داخل لوله فاضلاب به محل های تعیین شده انتقال دهند. دریچه های بازدید باید به تعداد کافی در سیستم لوله کشی پیش بینی شوند تا امکان تمیز کردن لوله ها به هنگام گرفتگی فراهم شود.
8- سیستم های لوله کشی باید در شرایط بهداشتی نگهداری شوند و در مسیر انشعاب های مستقیم و غیره مستقیم به شبکه فاضلاب از سیفون با آببند مناسب استفاده شود.با انتخاب فاصله کافی بین وسایل بهداشتی میتوان شرایط مناسبی برای تعمیرات آنها فراهم کرد.این نوع وسایل برای تمیز کاری باید به طور معقولی در دسترس باشند.
9- ساخت و نصب لوله های فاضلاب باید با استفاده از مواد مقاوم ونشت ناپذیر در برابر آب و بخارات مضر حاصل از هوای فاضلاب باشند. نصب باید با مهارت و اجرایی مناسب و استفاده از مصالح مرغوب انجام شود.
10- سیستمهای لوله کشی باید طوری طراحی اجرا و تنظیم شوند که بتوانند آب را به مقدار کافی تامین کنند.به هنگام استفاده عادی از سیستمهای جدید و یا سیستمهای بازسازی شده باید از نظر نشت ومشخص شدن هر گونه عیب و نقص آزمایش شوند.
11- در طراحی باید همه گونه ملا حضات از لحاظ حفظ مقاومت عناصر ساختمانی رعایت شود.انتهای لوله ونت که در روی بام ادامه میابد باید طوری طراحی شود که از برگشت هوای آلوده به ساختمان و عدم انتقال هوا از لوله به خارج جلوگیری کند.
12- ملاحضات لازم برای حفاظت در مقابل آلودگیهای ناشی از جریان معکوس فاضلاب مواد غذایی پسماندهای مواد گند زدا ودیگر مواد مشابه منظور شود موادی که سبب گرفتگی لوله ها و اتصالات میشوند ویا در ترکیب با مواد فاضلابی گازهای قابل اشتعالی تولید می کنند مجاز نیستند به شبکه ی فاضلاب ساختمان راه پیدا کنند.
13- فاضلاب ها یا هرز آب های دیگر سیستم لوله کشی نباید در لایه های سطحی خاک و یا آب های سطحی تخلیه شوند مگر آنکه قبلا با روش مناسبی تصفیه شده باشند.
لوله ها از نظر مواد سازنده به هفت دسته تقسم میشوند
1- لوله شبکه آبرسانی: این لوله ها میتوانند از جنس آزبست چدن مس پلاستیک آهن گالوانیزه ویا فولاد باشند.
2- لوله های شبکه توزیع آب: این لوله ها از جنس مس پلاستیک و یا فولاد گالوانیزه هستند
3- لوله ی فاضلاب وونت بالای زمین: این لوله ها میتوانند از جنس چدن مس سخت یا نرم فولاد گالوانیزه ویا پلاستیک باشند.
4- لوله ها و فاضلاب وونت مدفون در زمین: این نوع لوله نیز میتواند از جنس چدن لوله های مسی سخت و نرم فولاد گالوانیزه و یا پلاستیک باشد.
5- لوله فاضلاب ساختمان: این لواه ها میتوانند از جنس آزبست چدن مس سخت یا نرم بتن پلاستک و یا سفال لعابدار باشند.
6- لوله باران ساختمان:این نوع لوله میتواند از جنس آزبست چدن مس سخت یا نرم بتن و یا سفال لعابدار باشد.
7- لوله تخلیه مدفون:این نوع لوله می تواند از جنس آزبست چدن چلاستیک لاستیک استایرن و یا سفال لعابدار باشد.
انواع خوردگی لوله
1- خوردگی متمرکز پیلی: این خوردگی اثر الکتریکی حاصل از اختلاف ساختمان شیمیایی یک محلول با فلز یا آلیاژ در تماس با آن است.