شهرستان کرج به مرکزیت شهر کرج بزرگ ، با وسعت حدود 457/2 کیلومتر مربع ، دومین شهرستان استان تهران محسوب می گردد. بر اساس قانون تقسیمات کشوری ایران ، شهرستان کرج از سال 1316 هجری شمسی تا 1333 هجری شمسی به عنوان یکی از بخش های تابعه شهرستان تهران محسوب گردیده و دربهمن ماه سال 1333 هجری شمسی به شهرستان تبدیل گدیده است. این شهرستان از نظر موقعیت جغرافیایی از شمال به استان مازندران ، از خاور به شهرستان های شمیرانات و تهران ، از جنوب به شهرستانهای زرندیه (مامونیه) و شهریار ، از جنوب غربی به شهرستان بوئین زهرا و از غرب به شهرستان ساوجبلاغ (هشتگرد) وشهرستان نظر آباد محدود است. شهرستان رج در بین طول جغرافیائی قرار دارد و بلندترین قله این شهرستان به نام کوه ونتار به ارتفاع 941/3 متر از سطح دریا از سطح البرز مرکزی و در 7 کیلومتری شمال آسارا واقع گردیده است.
طی سه دوره سرشماری رسمی که درسالهای 1345 (024/232 نفر ) و 1355 (019/439 نفر ) و 1355 (019/439 نفر) و 1365 (053/171/1 نفر ) برگزار گردیده ، و مقایسه آن با سرشماری آبان ماه سال 1375 نشان دهنده رشد بسیار سریع جمعیت شهرستان کرج می باشد ، به طوری که میزان جمعیت آن در طی سال های 1345 تا 1375 به 5 برابر رسیده است . یکی از عوامل این افزایش ، مهاجرت روزافزون بخشی از جمعیت شاغل ر تهران جهت سکونت به این شهرستان می باشد.
جمعیت شهرستان کرج طبق سرشماری آبان ماه سال 1375 بالغ بر 172/161/1 نفر می باشد. از کل جمعیت شهرستان کرج، 228/980 نفر در شهرها و 944/180 نفر در روستاها سکونت دارند ، که از این تعداد 066/598 نفر مرد و106/563 نفر زن بوده اند و همچنین جمعیت 6/472 نفر در کیلومتر مربع بوده است. در حال حاضر این شهرستان از 6 شهر ، 3 بخش ، 7 دهستان و 268 آبادی ( 192 آبادی دارای سکنه و 176 آبادی خالی از سکنه ) تشکیل شده است (1382)
شهرهای تابعه شهرستان کرج عبارتند از : کرج (شهر ، مرکز شهرستان کرج ، استان تهران ، 48 کیلومتر غرب شمالی تهران ،ارتفاع از سطح دریا 1360 متر «حد فاصل فلکه اول و دوم خیابان آزادی» کنار رودخانه کرج ، در مسیر تهران – چالوس و تهران - قزوین) ، ماهدشت (شهر ،بخش مرکزی شهرستان کرج ، استان تهران ، 26 کیلومتری جنوب باختر شهر کرج ، ارتفاع از سطح دریا 185/1 متر ، درمسیر کرج به اشتهاد ، نام پیشین : مرد آباد و شاهدشت) ، اشتهارد (شهر ، مرکز بخش اشتهارد ، شهرستان کرج ، استان تهران، 68 کیلومتری جنوب غربی کرج ، ارتفاع از سطح دریا 170/1 متر ، درمسیر کرج به بوئین زهرا و همدان ، 30 کیلومتر خاور جنوبی بوئین زهرا ) ، مشکین دشت ( شهر ، بخش مرکزی شهرستان کرج ، استان تهران، 7 کیلومتری جنوب کرج ، ارتفاع از سطح دریا 235/1 متر، درمسیر کرج - ملارد ، نام پیشین: مشکین آباد، کمال شهر (شهر ، بخش مرکزی شهرستان کرج ، استان تهران ، 15 کیلومتری شمال باختری کرج ، ارتفاع از سطح دریا 270/1 متر ، در مسیر کرج به قزوین ، نام پیشین : کمال آباد) ، محمد شهر (شهر ، بخش مرکزی شهرستان کرج ، استان تهران ، 5 کیلومتری جنوب غربی کرج ، ارتفاع از سطح دریا235/1 متر ، در مسیر ماهدشت – کرج، نام پیشین : محمد آباد).
نواحی شمالی این شهرستان را کوه های البرز مرکزی و دره رودخانه کرج پوشانیده که به ارتفاع آن رو به شمال افزوده می شود . مهم ترین کوه های این شهرستان که درهمین ناحیه کوهستانی قرار دارند ، عبارتند از : کوه ونتار (آسارا ) (3941 متر ) ، کوه سینکو(3936 متر ) ، کوه هفت خان ( 3847 متر) و کوه کرچان (3722 متر ) .
رودخانه های شهرستان کرج عبارتند از : آب لانیز ، برغان ، سیدک ، آب ورزن ، مورود ، کرج ، وارنگه رود ، ولایت رود و آب شهرستانک .
امروزه سطح جنگل ها و مراتع طبیعی شهرستان کرج بالغ بر 141590 هکتار بر آورد گردیده است ، همچنین طبق آمارهای سال 1380 سطح زیر کشت سالانه و دائمی 11526 هکتار می باشد .
از مهمترین فرآورده های کشاورزی شهرستان کرج می توان به گندم ، جو، لوبیا ، نخود ، پیاز ، سیب زمینی ، گوجه فرنگی و سایر سبزیجات ، گلابی ، گردو، گیلاس ، سیب درختی ، آلبالو ، زرد آلو و توت اشاره نمود .
آب و هوای این شهرستان در نواحی شمالی معتدل مایل به سرد و در دشت جنوبی معتدل است و از نظر بارندگی جرو نواحی خشک محسوب می گردد . تعداد روزهای یخبندان آن در سال 1380 بالغ بر 41 روز و میزان بارندگی آن در همان سال 6/169 میلیمتر بوده است .
اماکن تاریخی و دیدنی شهرستان کرج
برج میدانک
در 63 کیلومتری شمال کرج ودر کنار جاده کرج – چالوس روستای کوچکی به نام میدانک وجود دارد که در آن برجی بنا گردیده شبیه به بناهای دوره مغول که به صورت هشت ضلعی با گنبد مخروطی می باشد و به نام های قصر میدانک ، یرج سنگی گچسر ، برج تهیمنه ( مادر سهراب ) و برج میدانک معروف است . بنای برج از سنگ و ساروج ساخته شده است و قدمت آن به حدود قرن 6 تا 7 هجری قمری می رسد .
بقعه امامزاده ام کبری و ام صغری
در فاصله 68 کیلومتری جنوب غربی شهر کرج ، شهر اشتهارد قرار دارد . بنای بقعه در شمال غربی شهر اشتهارد واقه می باشد . گنبد بقعه امامزاده دارای روگشی از کاشی بوده و قسمت زیرین آن با کاشیهایی به شکل لوزی مزین شده و بقیه پایخ آن که قاعده گنبد را تشکیل می دهد آجری می باشد . اصل بنا متعلق به دوران صفوی است که سپس در ادوار بعد مرمت شده . کاشیکاری اطراف ایوان آن در نوع خود ممتاز می باشد .
بقعه امامزاده رحمان و زید
این بقعه در فاصله 25 کیلومتری اشتهارد و در حاشیه راه آسفالته کرج – اشتهارد ، در ناحیه جنوب غربی روستای پلنگ آباد بنا گردیده که دارای سه گنبد آجری ساده مربوط به قرن 7 تا 9 هجری قمری می باشد و در محوطه نسبتاً بزرگی واقع شده که دارای دیواره آجری و منظر جالب و دیدنی است .
بقعه امامزاده شاهزاده سلیمان
این بقعه در 6 کیلومتری شرق شهر اشتهارد واقع شده که متعلق به قرن هفتم تا نهم هجری قمری می باشد بنای آن آجری و دارای گنبد شکیلی بوده و مساحت شبستان آن نزدیک به 12 متر مربع است که دارای مقرنس کاری ساده می باشد
پل آصف الدوله
در حدود 30 کیلومتری جاده کرج به اشتهارد در حوالی جنوبی مرد آباد ( ماهدشت ) بر روی رودخانه شور زمان ناصرالدین شاه قاجار ، توسط آصف الدوله احداث شده و معروف به پل شور یا پل رود شور بوده که درحال حاضر مقداری از آن تخریب شده است .
پیست اسکی خور :
در شمال شرقی شهر کرج و به فاصله 48 کیلومتری ( منطقه خوزنکلا) راه فرعی شنی منشعب از جاده اصلی چالوس ( کنار در ورودی تاسیسات سد امیرکبیر ) آغاز می گردد که به روستای خور منتهی شده و فاصله آن تا ابتدای جاده چالوس 23 کیلومتر است .
این روستا در سال 1375 دارای 158 نفر جمعیت بوده که در ارتفاعات بین 2800 تا 3000 متر از سطح دریا واقع شده است و دارای پیست اسکی کوچکی مجهز به تله اسکی بشقابی است و همه ساله در فصل زمستان علاقمندان به اسکی و کوهنوردی را به سوی خود جلب می نماید ، بطوری که تا فروردین ماه می توانند از این پیست استفاده کنند .
پیست اسکی دیزین
ارتفاعات و کوهستان های البرز مرگزی حد فاصل جاده چالوس و هراز از مناطق مهم و دارای جاذبه های طبیعی همراه با آب و هوای خوش و منحصر بفرد می باشد که در تمامی فصول پذیرای بی شماری از گردشگران ایرانی و خارجی که دوستدار طبیعت و ورزش های گوناگون اند می باشد .
فضاهای ورزشی و زفاهی دیزین بدین شرح است : پیست اسکی که در سال 1348 تاسیس و جزء 40 پیست مرتفع و پهناور جهان قرار گرفته و توانسته در فصل زمستان محل مناسبی برای اسکی بازان ایرانی و خارجی باشد و مسابقات بین المللی نیز در آن انجام می شود . این پیست دارای بالابر های متعددی می باشد مانند سه مسیر تله کابین ، دو مسیر تله سی یژ ، 23 پیست اسکی و هفت تله اسکی می باشد . همچنین در تابستان ها مسیر های ویژه دوچرخه سواری ، زمین تنیس و والیبال ، پیست سوارکاری ، محل پرش با کایت و پیست اسکی روی چمن با مساحتی حدود 650 متر مربع ( درسال 1372 احداث شده ) از دیگر امکانات این منطقه می باشد که بیشتر مورد استفاده جهت مسابقات داخلی و بین المللی قرار می گیرد ( همچون مسابقات جام قاره ای آسیا سال 1380 ) .
ارتفاع این پیست در گردنهدیزین به 3375 متر و قله سی چال بر فراز پیست 3719 متر و در پائین پیست اطراف هتل دیزین به حدود 2770 متر از سطح دریا می رسد .
دیزین نام هتلی ( 3 ستاره) است که در محل پیست اسکی دیزین واقع شده که از دو جاده اصلی آسفالت می توان به آن دسترسی پیدا کرد .
الف: جاده چالوس که پس از عبور از روستای گچسر در سمت راست راه آسفالته فرعی منشعب می گردد که به روستای ولایت رود –گاجره و هتل دیزین منتهی می گردد . فاصله آن از این مسیر 136 کیلومتر است ( تهران –کرج 48 کیلومتر ، کرج گچسر 70 کیلومتر ، گچسر – هتل دیزین 18 کیلومتر ).
ب: جاده تهران – فشم – میگون – شمشک ، در گردنهدیزین به ایستگاه ( پارکینگ) یکی از تله کابین های دیزین می رسد ( دنباله جاده تا پائین و هتل ادامه دارد که به صورت بسته بودن این جاده می توان با استفاده از تله کابین به هتل رسید ) که فاصله آن از تهران 74 کیلومتر است ( مبداء میدان فردوسی تهران تا تجریش حدوداً 14 کیلومتر ، تجریش – فشم 34 کیلومتر ، فشم – ایستگاه تله کابین 26 کیلومتر ) .
تپه باستانی مردآباد ( مرادتپه )
مردآباد نام منطقه ای است که شهر ماهدشت ( مردآباد ، مردآب ، شاهدشت ) در آ« واقع شده است و در عصر باستان محل یک قلعه یا معبد به نام ناهید بوده که ساکنان آن معبد مرادمی طلبیدند . قدمت این تپه تاریخی مربوط به هزاره پنجم قبل از میلاد تا قرن نهم هجری قمری بوده است .