مقدمه :
شهریاری ، روشنفکری آزاده و عاشقی در خدمت به مردم است . مجال آن نیست که همه ویژگی های نیک او از جمله اندیشه های متوقی و ارزشمندش ، محبت و ادب فراوانش ، استواری در عمل و کلامش دراین جا باز گوشود . او نمونه ای کامل و شاهدی زنده از تواناییهای فرهنگ اصیل و دانش علمی پرتوان این سرزمین است .
شهریاری نه فقط یک ریاضی دان که یک چهره سیاسی است و در این راستا ، چه تلاشها نکرده و چه اثرهایی که برجا نگذاشته است . اوهمواره در زندگی ، آزادی خواه و ایران دوست بوده و با توجه به حجم گسترده آثار با ارزشش ، چه درزمینه ریاضیات و چه در عرصه تحقیقات ادبی وتاریخی ، فلسفی و داستانی ، می توان گفت که در وحله نخست ، اویک ادیب ودر مرحله بعد ، یک ریاضی دان و سپس ، یک جامعه شناس و سیاستمدار است .
شهریاری موجود والایی است که حتی مخالفانش در وطن پرستی و عشق او به فرهنگ ملی ایران ، تردیدی ندارند . زنده است و زندگی بخش . کار و ایثار برای او نیایش است . طراوت و سادگی قلم او در کمتر اثری می توان یافت . او درد دردمندان را می شناسد و او باعشقی که به حقیقت در وجود خدا دارد ، زندگی میکند . به دور از خود خواهی و پیوسته دیگر خواه و همیشه نسبت به خود بی ترحم و در مورد دیگران درد شناس است . همچون لبخند ، بی ادعا و همچون ابر ، مهربان و بی دریغ است . راد مردی شجاع ، مومنی شیدا و مترجمی زبردست است .
تامل و پژوهش در آثار او ، خود مطلبی دلپذیر و شایسته کاوش است . نثری شیوا ، ساده و استوار و دلنشین دارد . طی سالیان دراز از طریق انتشار مجلاتی همچون سخن علمی ، آشنایی با ریاضیات ، چیستا در گسترش و تقویت زبان و ادب فارسی و نیز دانش ریاضی و تاریخ و فلسفه علم کوشیده است و به جاست که نامش محترم و پایدار بماند .
یقین است که همه کسانی که با شهریاری وآثار او آشنا هستند ، براین عقیده اند که در ایران کم تر دانشمندی چون او ، علاوه بر فضایل اخلاقی و حسن خلق و حوصله و ادراک ، تقریبا بسیاری از علوم زمان خود را بشناسد و بر آنها احاطه ای به کمال داشته باشد .
در دوم آذر ماه 1305 در محله دولت خانه کرمان پرویز شهریاری چشم به جهان گشود . پدرش شهریار، روز مزد و دهقان زاده بود . مادرش ((گلستان)) نیز دهقان زاده بود وهردو زرتشتی مذهب .
دوران کودکی استاد پرویز شهریاری در فضایی وهم آلود که فقر سایه سنگین خود را برآن گسترده بود گذشت . فقری فرهنگی و مالی که پنج خواهر وبرادر و پدر او را به دلیل غذایی و عدم حضور پزشک در کرمان آن زمان از او گرفته بود .
شهریار دهقان ( پدر استاد شهریاری ) در اواخر سال 1315 به خاطر درگیری با مالک از کار اخراج شد و در کارخانه ریسندگی ((خورشید )) که حیات خود را تازه در کرمان آغاز کرده بود مشغول کار شد .
ورود به فضای بسته ، پرغبار و بی روح سالن ریسندگی ، دهقان زاده پرورده در دامن طبیعت را به سمت بیماری سوق داد و سرانجام در زمستان 1317 در سن 46 سالگی به خاطر تجویز داروی اشتباه وی را گرفتار مرگ زود هنگام کرد .
پس از فوت پدر ، پرویز ماند با یک خواهر بزرگتر و دو برادر کوچکتر و مادری که سرپرست واقعی خانواده بود . هرچند سرپرستی ظاهری بچه ها به عهده پرویز گذاشته شد ، اما سرپرست واقعی آنهاشیرزنی بود به نام (( گلستان )) که برای ادامه تحصیل و زندگی بچه ها به انجام کارهای سخت از قبیل پنبه پاک کنی ، پشم ریسی و بادام شکنی روی کرد تا فرزندان خود را به عالی ترین مدارج علمی برساند ، تا جامعه علمی و فرهنگی ایران به حضور پرویز شهریاری ببالد .
سال شمار زندگی استاد شهریاری :
1305 – 2 آذر تولد در شهر کرمان ودر محله دولت خانه .
1311 – مهرماه آغاز تحصیل در دبستان کاویانی .
1318 – اول دبیرستان ، دبیرستان ایرانشهر.
1321 – ورود به دانشسرای مقدماتی کرمان .
1323 – خرداد ، فراغت از تحصیل در دانشسرای مقدماتی کرمان .
شهریور، ورود به تهران .
مهر ، ورود به کلاس مقدماتی دانشکده ادبیات برای گرفتن دیپلم .
1324 – مهر ، ورود به دانشگاه علوم رشته ریاضی ، تدریس در کلاسهای شبانه ، تدریس در دبستان کاخ میدان رشدیه ،
اسفند ، آغاز فعالیت سیاسی .
1325 – تابستان در آموزشگاه و دبیرستان (( فیروزبهرام )) و حدود یک ماه کار در راه آهن برای تامین مخارج زندگی .
انتشار ماهنامه اندیشه ما که 12 شماره منتشر شد .
1327 – انتشار اولین کتاب (( جنبش فراک وفردکیان ))
1328 – فروردین اولین بازداشت به جرم دگراندیشی برای مدت 3 ماه ومحروم ماندن از شرکت دراستان نهایی .
1329 – تهیه یک دوره کتب درسی ریاضی دوره اول دبیرستان .
1331 – آذربه علت تاخیر نخست با ثبت نام ایشان مخالفت می شود که بااعتراض دانشجویان و اعتصاب آنها ثبت نام می شدند ، ادامه تحصیل در دانشکده علوم .
1331 – تامرداد 33 سردبیری هفته نامه (( وهومن )) انتشار حدود چهل شماره .
چاپ اولین ترجمه که درزندان صورت گرفت : (( تاریخ حساب و بند تاتون ))
1332 – خرداد ، گرفتن لیسانس در رشته ریاضی دانشکده علوم و گرفتن لیسانس از دانشسرای عالی .
مهر تا خرداد 1333 . طبق حکم آموزش و پرورش تدریس در دبیرستانهای شیراز .
1333 - اردیبهشت ، پیدا شدن کتابهای درسی در خانه به تفتیش فرماندار نظامی و 10 روز زندان در شیراز.
خرداد ، به علت تحت تعقیب بودن بدون دریافت حقوق. 2 ماه آخر نقل مکان از شیراز به تهران .
1334 – یازدهم تیر ، ازدواج با خانم (( زمرد بهی زاده )) .