حقوق بین الملل بشر در فضای سایبر فعلاً در مرحله گفتمان نظری باقی مانده و وارد قالب‌های شناخته‌شده حقوق بین‌المللی نشده است. منظور از گفتمان فلسفی مرحله نظریه‌پردازی پیش از موضوعه شدن حقوق است. در این مرحله با بررسی خم و چم‌های پیش رو به موضوعه کردن حقوق به بهترین شکل کمک می‌شود. در یک جامعه بین‌المللی که واضعان حقوق، کشورها هستند تفکر موجود میان آن‌هاست که مسیر پیش روی حقوق بین‌الملل بشر در فضای سایبر را در آینده مشخص می‌کند. در این تحقیق به نگرانی‌های نظری جامعه بین‌المللی و اندیشمندان حقوقی در مسیر پذیرفته‌شدن حقوق بین‌الملل بشر در فضای سایبر اشاره شده است.
در فضای سایبر به سوی گفتمان حقوقی در فضای سایبر لازم است به چند سؤال عمده پاسخ داده شود: اول) ماهیت فلسفی فضای سایبر چیست؟ دوم) تأثیر حقوق بشر بر فضای سایبر چیست؟ سوم) تأثیر فضای سایبر بر حقوق بشر چیست؟ چهارم) چه نوع از قانونگذاری در این فضا برای حقوق بشر دارای مصلحت است؟ پنجم) تعارض حقوق بشر در این فضا چگونه باید حل شود؟ ششم) آیا حمایت و تضمینات حقوق بشر در فضای سایبر نیاز به تهیه لیست جدیدی از حقوق بشر دارد؟ هفتم) پارادایم مرتبط با حقوق بشر حاکم در فضای سایبر کدام است؟ هشتم) مکتب حقوقی مناسب برای اجرای حقوق بشر در این فضا کدام است؟ پاسخ به آخرین سؤال که نزدیکترین مرحله به گفتمان‌های سیاسی و حقوقی است مستلزم پاسخ به سؤالات مقدماتی آن است.
1. فضای سایبر و ماهیت آن
مفهوم سایبر فقط به کار اینترنت محدود نمی‌شود و تمام روابط اجتماعی که فنآوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی در آن بکار رفته را شامل می‌شود. این ویژگی در کنار دیگر ویژگی‌های اختصاصی اینترنت آن را تبدیل به دنیای متفاوتی کرده است که حقوق مختص به خود را می‌طلبد. مقصود ما نیز از کاربرد فضای سایبر همین است. صحبت از حکمرانی مستقلی در این فضاست. حکومتی بدون سرزمین و بدون جمعیت اما اثرگذار بر دنیای واقعی. فضای سایبر محل ذخیره و تبادل اطلاعات به صورت صفر و یک است که میزانی از زندگی بشر را به خود وابسته کرده است و اختلال در آن می‌تواند موجب لطمه به حقوق مکتسبه آنها شود. اینکه حقوق شهروندی این بشر مجازی چه تفاوتی با نوع سنتی آن دارد در پاسخ به سؤالات بعد روشن خواهد شد. در این فضا برخی دولتها علاوه برجنگ، به جرم و تروریسم دست می‌زنند در حالی که افراد علاوه بر جرم و تروریسم به جنگ نیز دست می‌زنند این تحول تا جایی است که برخی کشورها در حال تربیت سربازان سایبری هستند. دلیل تمام این تفاوت‌ها در ویژگی خاص این فضا نسبت به ایستگاههای سخن‌پراکنی قدیمی است.
2. تأثیر و تأثر فضای سایبر و حقوق بشر
حقوق بشر و فضای سایبر به عنوان دو واقعیت بر یکدیگر تأثیرگذارند. تأثیر حقوق بشر بر فضای سایبر در دو سطح اتفاق می‌افتد. در سطح اول که لازمه تحقق سطح دوم است دولتها موظف به انتقال فنآوری نوین به کشورهای در حال توسعه و کمتر توسعه یافته شده‌اند (حق توسعه). مقرره مذکور در تریپس، کشورها را متعهد می‌کند که انتقال تکنولوژی به کشورهای کمتر توسعه یافته عضو را ترویج نمایند تا آنها قادر به ایجاد یک مبنای تکنولوژیکی پایدار و مناسب شوند.
در مقابل طرفداران جابجایی تکنولوژی، این انتقال فنآوری را پیش‌شرط تحقق حقوق بشر می‌دانند. بعلاوه حق برابری که ریشه در سنن اروپایی و عقاید کانت و لاک دارد متضمن این حرکت است. لاک معتقد بود «یک قانون برای فقیر و غنی»، اما برابری منتج به نتیجه باید برابری ترجیحی قلمداد شود چرا که غیرقابل انکار است که قدرت چه میزان برای پیگیری حقوق نقش دارد و حقوق برابر برای قوی و ضعیف منجر به قوی‌تر شدن قوی و ضعیف‌تر شدن ضعیف می‌شود. چرا باید 77% جمعیت جهان فقط 5% از خطوط تلفنی را دارا باشند؟ و یا چرا در حالی که میانگین استفاده از اینترنت در جهان یک نفر از هر 38 نفر است در قاره افریقا (به جز افریقای جنوبی) یک نفر از هر 5000 نفر است؟ دسترسی به ارتباطات عنصر مهمی در از بین بردن فاصله شمال و جنوب است.
حقوق بشر موجب رواج فضای سایبر می‌شود و فضای سایبر عامل ترویج حقوق بشر از یکسو و نقض حقوق بشر از سوی دیگر می‌شود.گفتمان فلسفی حقوق بشر در فضای سایبر نگران نقض حقوق بشر در این فضاست و لذا برای نظام‌مند کردن رفتارها در این دنیای مجازی سه سؤال مطرح می‌کند: نظام حقوقی حقوق بشر در این فضا چگونه است؟ قانونگذار حاکم در این فضا کدام است؟ مرجع صالح برای رسیدگی به عاملین نقض حقوق بشر کدام است؟ یک نظام حقوقی منسجم باید دارای لیستی از حقوق و تکالیف باشد (حقوق ماهوی) و بعلاوه راه‌حل‌هایی برای موارد تعارض میان این حقوق پیش‌بینی کند مانند قواعد مربوط به نسخ و تخصیص قوانین (قواعد شکلی حل تعارض).
1- آیا لیست جدیدی برای حقوق بشر در فضای سایبر نیاز داریم؟ اولاً در حالی که نقض حقوق بشر در فضای فیزیکی اثر مستقیم بر شهروندان یک کشور داشت، نقض حقوق بشر در فضای سایبر می‌تواند شهروندان جامعه جهانی را به طور مستقیم تحت تأثیر قرار دهد. ثانیاً در حالی که با پیشرفت تکنولوژی سایبری امکانات جدیدی برای نقض حقوق بشر فراهم می‌شود حقوق بشر سنتی با چنین سرعتی به روز نمی‌شود. ثالثاً برخی از حقوق بشر پیشین قابل اعمال در فضای فیزیکی نمی‌توانند بدون بررسی ماهیت آنها و تطبیق آنها با ماهیت مجاز اعمال شوند.