دیابت
افزایش قند خون مادر با افزایش وزن نوزاد به هنگام تولد، نارسایی تنفسی، کاهش قند خون نوزاد و یرقان ارتباط دارد. گاهی نیز بچه در زهدان مادر می‌میرد.
دیابت شیرین یا مرض قند، گونه‌ای نارسایی در سوخت و ساز مواد قندی است که در پی کاهش توانایی بدن در ساختن یا پاسخ دادن به هورمون انسولین به وجود می‌آید و با افزایش قند گلوکز در خون همراه است. بخش از گلوکز زیادی از راه ادرار به بیرون راه مییابد، اما بیشتر آن در خون می‌ماند و به بافت‌ها و اندام‌های گوناگون، مانند شبکیه‌ی چشم، کلیه‌ها، پوست و رگ‌ها آسیب می‌رساند. امروزه این آسیب‌ها را با تزریق انسولین یا قرص‌های کاهنده‌ی قند خون کاهش می‌دهند.
● دگرگونی در سوخت و ساز
غذایی که می‌خوریم دارای چهار دسته از مولکول‌های سازنده‌ی بدن به نام کربوهیدارت‌ها(مواد قندی)، پروتیین‌ها، لیپیدها(مواد چربی) و اسیدهای نوکلئویک(مواد ژنتیکی) است. این مولکول‌های درشت در دستگاه گوارش به مولکول‌های کوچکتری که واحدهای سازنده‌ی آنها به شمار می‌روند، می‌شکنند. کربوهدرات‌ها، که در نان، برنج، شکر و میوه‌های شیرین به فراوانی یافت می‌شوند، به مولکول‌های گلوکز می‌شکنند و از راه رگ‌های روده‌ی کوچک به خون وارد می‌شوند. بخشی از گلوگز خون به سلولهای بدن وارد میشود، اما بخش زیادی آن به صورت مولکول درشت‌تری به نام گلیکوژن در سلولهای کبد اندوخته میشود. بین وعده‌های غذایی که بدن به گلوکز نیاز دارد، گلیکوژن می‌شکند و مولکول‌های گلوکز از سلولهای کبد به خون وارد می‌شوند و به سلولهای دیگر می‌رسند. کاهش اندخته‌ی گلیکوژن نیز از وعده‌ی غذایی دیگر جبران میشود.
در بیماران دیابتی فرآیند سوخت وساز مواد قندی به‌خوبی انجام نمی شود، زیرا این فرآیند تنها با کمک انسوبین به‌خوبی پیش می‌رود. انسولین که در سلولهای ویژه‌ای در جایی از لوزالمعده به نام جزیره‌های لانگرهانس ساخته میشود، راه‌یافتن گلوکز را به سلولهای بدن، به‌ویژه سلولهای ماهیچه‌ای، سلولهای کبد و سلولهای بافت چربی، آسان می‌کند. گلوکز در ماهیچه‌ها و کبد به صورت مولکول‌های گلیکوژن اندوخته میشود و در بافت چربی نخست به اسیدهای چرب تبدیل و سپس به صورت قطره‌های ریز چربی اندوخته میشود. انسولین این فرآیندهای را نیز جلو می‌برد. در بیماریدیابت، انسولین اندکی از لوزالمعده به خون آزاد می شود یا سلولهای بدن، به‌ویژه سلولهای بافت چربی و سلولهای ماهیچه‌ای، به انسولین به‌خوبی پاسخ نمی‌دهند. در نتیجه، مولکول‌های گلوکز به جای اندوخته شدن در بافت‌ها همچنان در خون می‌مانند و به بافت‌های بدن آسیب می‌رسانند.
● انواع دیابت
دیابت یک بیماری ساده نیست، بلکه نشانگان(سندرم) پیچیده‌ای است که بارزترین ویژگی آن افزایش قند خون است. بنابراین، بیماران دیابتی هر چند در یک ویژگی به هم می‌مانند، اما هم از نظربالینی و هم از نظر آسیب‌شناسی و ژنتیکی ناهمگون هستند. این بیماری در سال ۱۹۸۰ میلادی این گونه تعریف شد: گروهی از نارسایی‌ها که ویژگی اصلی آنها افزایش بیش از اندازه‌ی گلوگز در خون و کاهش تحمل به گلوگز است و پیامد کمبود انسولین یا نارسایی در کارکرد انسولین و یا آمیزه‌ای از این دو است. همچنین، دیابت به دو دسته‌ی اصلی وابسته به انسولین(دیابت نوع یک) و غیروابسته به انسولین(دیابت نوع دو) بخش شد. سپس، دو دسته‌ی دیگر با نام دیابت بارداری( Gestational ) و گونه‌های دیگر دیابت( The Other Type Of Diabetes ) نیز افزوده شد که دسته‌ی نخست هنگام بارداری زنان خود را نشان می‌دهد و می‌تواند برای مادر و جنین خطرساز باشد و دسته‌ی دیگر که در پی آسیب‌های شناخته‌شده‌ای مانند عفونت لوزالمعده پدید می‌آید.
۱) دیابت نوع یک
یک بیماری خودایمنی است . بیماری خودایمنی هنگامی به وجود می‌آید که دستگاه دستگاه ایمنی بدن به بخشی از بدن آسیب برساند . در بیماران دیابتی دستگاه ایمنی به سلولهای بتای جزیر ه‌های لانگرهانس لوزالمعده که انسولین تولید می کنند یورش می‌برد و به آن ها آسیب می‌رساند . در نتیجه ، لوزا لمعده انسولین نمی‌سازد یا مقدار تولید آن بسیار پایین است. از این رو بیماران دیابت نوع یک برای زنده ماندن به دریافت روزانه ی انسولین وابسته هستند. دانشمندان هنوز به درستی نم ی دانند که چه چیزی باعث می شود دستگاه ایمنی به سلول های بتا یورش برد. با وجود این آن ها عامل های ژنتیکی و عامل های محیطی ، مانند ویروس ها ، را در این کار درگیر می‌دانند.
نزدیک ۵ تا ۱۰ درصد دیابتی های شناسایی شده در ایالات متحده امریکا به دیابت نوع یک دچار هستند این نوع از دیابت بیشتر در بچه ها و افراد جوان دیده می شود ، اما می تواند در بزرگسالی نیز به وجود آید.
نشانه‌های دیابت نوع یک به طور معمول در زمان کوتاهی بروز پیدا می کند. این نشانه‌ها عبارتند از:
▪ تشنگی بیش از اندازه
▪ ادرار فراوان (شب‌ادراری در کودکان)
▪ گرسنگی زیاد
▪ کاهش وزن ناگهانی
▪ تاربینی
▪ خستگی فراوان
▪ دل‌آشوبی
اگر این دیابت تشخیص داده نشود و با انسولین درمان نشود ، شخص ممکن است به وضعیت کشنده ایی دچار شود که کتواسیدوز دیابتی نامیده می شود .
۲) دیابت نوع دو
فراوان ترین شکل دیابت است. نزدیک ۹۰ تا ۹۵ درصد افراد دیابتی به دیابت نوع دو دچار هستند که نزدیک یک سوم آن ها شناسایی نشده اند. این گونه از دیابت ب بیشتر در بزرگسال ان، به‌ویژه در افراد بیش از ۵۵ سال دیده می شود. هم عامل‌های ژنتیکی و هم عامل‌های محیطی دراین بیماری دخالت دارند. بیشتر ژن‌های درگیر دراین بیماری شناسایی نشده‌اند. چاقی مهم‌ترین عامل محیطی اثر گذار در این بیماری است. نزدیک ۸۰ درصد از این افراد، چاق هستند. همین طور که بچه ها روز به روز چاق تر می شوند ، دیابت نوع دو در بین افراد جوان و کم‌سال‌تر نیز فراوان‌تر دیده میشود.
هنگامی که دیابت نوع دوم شناسایی می شود ، لوزالمعده به طور معمول به اندازه ی کافی انسولین تولید می کند . اما به علت‌های کمتر شناخته شده ای ، بدن نمی تواند به شیوه‌ی کارآمدی از انسولین بهره مند شود . یعنی سلول‌هایی که انسولین برآن‌ها اثر می‌گذارد، در حضور انسولین نیز کار خود را در سوخت و ساز قندها به‌خوبی انجام نمی‌دهند . به این وضعیت، مقاومت به انسولین می‌گویند . ب ا ادامه پیدا کردن این وضعیت، پس از چند سال تولید انسولین کاهش می یابد و ممکن است بیمار به تزریق انسولین نیز نیاز پیدا کند . به هر حال، نتیجه مانند دیابت نوع یک است ، یعنی گلو کز خون افزایش می یابد و بدن نمی تواند از سرچشمه‌ی اصلی انرژی به خوبی بهره‌مند شود و افزایش گلوکز خون به بافت‌های بدن آسیب می‌رساند.