یکی از اصول مهم در فن درودگری شناخت و استفاده از اتصالات چوبی میباشد. اتصال قطعات چوبی به یکدیگر در درودگری کاربرد فراوانی دارد. از زمانی که انسان با چوب آشنا شده و از آن برای ساخت وسایل، اداوات و خانه سازی استفاده کرده اجباراً باید چوب ها را به یکدیگر وصل می نموده در نتیجه میتوان گفت قدمت اتصالات نیز به همین زمان میرسد.
از اتصالاتی که در گذشته های دور استفاده میشده بسیار ابتدای و پیش پا افتاده بوده که به مرور زمان تکامل پیدا کرده و علاوه بر تنوع و تعداد اتصالات وسایل و ابزارهای پیشرفته ای نیز برای ساخت اتصالات نیز شناخته شده است.
انتخاب یک اتصال مناسب نه تنها به کاری که ساخته میشود زیبایی می بخشد بلکه استحکام و دوام آن را زیاد می کند پس یک نجار باید با انواع اتصالات آشنایی کامل داشته باشد تا بتواند یک اتصال مناسب را برای کار مورد نظر انتخاب کند و همچنین ساخت اتصال نیز باید بطور صحیح انجام شود تا استحکام لازم را بکار بدهد.
اتصالات به طور کلی دو دسته هستند:
1-اتصالاتی که چوبی هستند- در این نوع اتصالات، قطعات کار با چوب خود قطعه کار و یا قطعه چوب دیگر به یکدیگر متصل میشوند یا با چوبی دیگر قطعات به یکدیگر متصل میشوند.
2-اتصالاتی که غیر چوبی هستند- در این نوع اتصالات، قطعات کار با یراق آلات مخصوص مانند انواع نبشی ها، بست ها، میخ ها و پیچ ها به یکدیگر متصل میشوند.
1-اتصالات چوبی- این نوع اتصالات به طور کلی به سه دسته تقسیم میشوند. الف-اتصالات عرضی ب- اتصالات طولی ج-اتصالات گوشه ای.
اتصال طولی فاق و زبانه دم چلچله کشویی
در این اتصال یکی از دو سر چوب به صورت فاق دم چلچله برش خورده و سر دیگر چوب نیز به صورت زبانه دم چلچله در می آید، ا تصال بسیار محکم و با دوامی میباشد و در چوب های چهار تراش مربع قابل اجرا است. این اتصال به صورت کشویی درون یکدیگر جا زده میشود.
اتصال گوشه ای نیم و نیم ساده و فارسی
به اندازه نصف ضخامت چوب، چوب ها از عرض برش زده میشوند سپس محل اتصال را چسب زده روی هم سوار میکنند.
اتصال گوشه ای فاق و زبانه
در این اتصال یک سر تخته را به اندازه قطر آن به صورت زبانه در می آورند. (مطابق شکل) سپس سر قطعه چوب دیگر را از وسط به ضخامت زبانه به صورت فاق برش می دهند محل اتصال را چسب زده و زبانه را داخل فاق جا می زنند برای محکم تر شدن این اتصال می توان روی محل اتصال را سوراخ کرده و دوبل چوبی در آن قرار داد.
اتصال گوشه ای فاق و زبانه دو طرف فارسی
ابتدا یک سر چوب به اندازه ضخامت و به عمق عرض چوب فاق زده میشود سپس با زاویه 45 درجه فارسی بریده میشود سر قطعه چوب دیگر ابتدا از عرض از دو طرف چوب تا ضخامت چوب فارسی بریده میشود و به اندازه ضخامت چوب زبانه باقی می ماند (مطابق شکل) محل اتصال را چسب زده و زبانه را داخل فاق جا می زنند.
اتصال گوشه ای فاق و زبانه یک طرف فارسی
در این اتصال ابتدا یک سر چوب به اندازه ضخامت فاق زده میشود. سپس یک طرف چوب فاق زده شده از عرض با زاویه 45 درجه فارسی بریده میشود (مطابق شکل) سر قطعه چوب دیگر به اندازه ضخامت چوب زبانه برش داده میشود. به این ترتیب که از روی چوب زبانه به صورت ساده برش زده میشود و از روی دیگر چوب به صورت فارسی با زاویه 45 درجه برش زده میشود. این اتصال در قاب سازی کاربرد زیادی دارد.
اتصال گوشه ای فارسی با قلیف و کنشکاف از گوشه اتصال
همانند اتصال قبل ابتدا دو سر چوب از عرض به صورت فارسی بریده میشود و سپس محل فارسی چسب زده میشود و چسبانده میشوند بعد از خشک شدن از قسمت نر گوشه اتصال کشکافی بین دو اتصال زده میشود به اندازه ضخامت چوب. سپس قطعه چوب دیگری به اندازه ضخامت کنشکاف به عنوان قلیف برش داده میشود. محل اتصال را چسب زده و قلیف را داخل شیار جا زده و بعد از خشک شدن اضافه قلیف را می برند این اتصال در قاب سازی و کلاف در کمد کاربرد دارد.
اتصال گوشه ای دو فاق و دو زبانه
این اتصال برای چوب های ضخیم مناسب است روش کار به این صورت است که ابتدا به اندازه ضخامت چوب دو فاق روی چوب برش داده و به اندازه ضخامت چوب نیز دو زبانه با فاصله های مساوی ایجاد میکنند. سپس محل اتصال را چسب زده و جا می زنیم. (مطابق شکل)
اتصال گوشه ای دو کام و دو زبانه بدون کوله
این اتصال بیشتر در چوب های پهن و ضخیم انجام میشود و روش کار به این صورت است که دو کام روی یک قطعه چوب به فاصله 1 سانتیمتر ایجاد میکنند سپس دو زبانه نیز به فاصله 1 سانتیمتر روی قطعه چوب دیگر ایجاد میکنند. محل اتصال را چسب زده و جا می زنند. (مطابق شکل)
اتصال گوشه ای دو کام و دو زبانه با کوله
همانند اتصال دو کام و دو زبانه بدون کوله میباشد با این فرق که برای زبانه ها تا 1 سانتیمتر کوله ایجاد میکنند و طول کم ها به همین اندازه کوتاه میشود. تا درز ها دیده نشوند. (مطابق شکل)
اتصال گوشه ای فارسی دم چلچله
این اتصال که در قاب سازی و کلاف های چوبی کاربرد فراوان دارد. به این صورت میباشد که ابتدا دو سر چوب را فارسی نموده سپس کنشکافی به شکل دم چلچله در قسمت فارسی شده ایجاد میکنند. قطعه چوبی نیز برداشته و به عنوان زبانه به شکل دم چلچله برش داده و داخل شیار جا می زنند. البته زبانه ها نیز به صورت آماده و در ابعاد مختلف از جنس پلاستیک فشرده نیز میباشد که میتوان از آنها استفاده نمود. این اتصال از دو طرف دید دارد.
اتصال گوشه ای فارسی دم چلچله یک طرف مخفی
همانند اتصال گوشه ای فارسی دم چلچله می باشد با این تفاوت که شیار را تا انتها ادامه نمیدهند بلکه حدود نیم سانتیمتر به انتهای ضخامت شیار خاتمه پیدا میکند بنابراین این اتصال از یک طرف دید داشته و از طرف دیگر فقط در فارسی شده مشخص میباشد. کاربرد این اتصال در قاب سازی بیشتر میباشد، این اتصال یکی از محکم ترین اتصالات در ساخت قاب و کلاف میباشد.
نکاتی را که برای ساخت اتصالات باید رعایت نمود تا اتصالی زیبا و محکم بدست آید به شرح زیر میباشد:
1-در انتخاب چوب از نظر اندازه رطوبت، پوسیدگی، نوع چوب دقت کنید.
2-هنگام کار چوب ها را علامت گذاری نموده تا هنگام کار کردن دچار مشکل نشوید.
3-از وسایل اندازه گیری و اندازه گذاری دقیق استفاده کنید.
4-از خط کشی های زائد خودداری کنید.
5- حتماً از مداد نوک تیز برای خط کشی و علامت زدن استفاده کنید و از به کار بردن خودکار، مداد رنگی، روان نویس و ... خودداری کنید.
6- در کارهای سری از شابلون استفاده کنید.