گرد پشتی
افزایش غیرطبیعی قوس ناحیه پشتی را گردپشتی یا کیفوزیس می‌نامند در این عارضه زمانی که قسمت بالای پشت گرد شد، استخوان جناغ فرو می‌رود و سینه پایین می‌آید، بدین ترتیب حفره سینه کوچک می‌شود و احتمالاً اندامهای بسیار حساس داخلی از موقعیت اصلی خود تغییر جا می‌دهند. در موارد شدید، بروز این ناهنجاری همراه با اختلالات تنفسی و خستگی زودرس است. پیروی از الگوهای غلط در نحوه نگهداری بدن مانند کارکرد بیش از حد دستها در جلوی بدن و عدم تقویت عضلات مخالف، عامل اصلی بروز ناهنجاری گردپشتی است. وجود این عارضه در بدن به مرور سبب می‌شود دستها به طرف جلو تمایل یابد و پشت انسان از یک حالت انحنای غیرطبیعی برخوردار شود. به دلیل افتادن شانه‌ها به جلو، عضلات پشت کش آمده و عضلات جلوی سینه کوتاه می‌شود.
انواع گرد پشتی:
عارضه گردپشتی به انواع گوناگون تقسیم می‌شود. این تقسیم‌بندی‌ها بر اساس منطقه گرفتار شده، شدت قوس یا گردپشتی و در نهایت برگشت‌پذیری یا متحرک و ثابت بودن است. در ادامه به توصیف هر یک از تقسیم‌بندی‌ها می‌پردازیم.
1. گردپشتی بر اساس شدت انحنا:
الف) اگر گردپشتی به ناحیه کوچکی از ستون مهره‌ای محدود و آن را کاملاً برجسته کند، بخش کوچکی از ستون مهره‌ها (23 مهره) به صورت زاویه‌دار بیرون می‌زند و از روی لباس می‌توان دید و این شدیدترین نوع حالت گردپشتی است که قوز نام دارد. این حالت بیشتر در شکستگی‌های ستون فقرات که با فشار زیاد همراه بوده، سل ستون فقرات و ناهنجاریهای مادرزادی دیده می‌شود. تعداد مهره‌های درگیر را 1 تا 2 مهره ذکر کرده‌اند.
گردپشتی کمتر از 40 درجه اغلب از نظر ظاهری چشمگیر نیست، یعنی به حالت طبیعی نزدیک است. برای درمان این عارضه معمولاً از کرست یا اخیراً از تحریک الکتریکی استفاده می‌شود. اما اگر انحنا بیشتر از این میزان باشد از نظر بالینی ناهنجاری محسوب می‌شود. ناهنجارییهای بالاتر از 70 درجه بسیار شدید است. چرا که در این حالت، لوردوز جانبی ناحیه کمر و گردن نیز افزایش می‌یابد. اگر این افزایش به حدی باشد که ستون فقرات حالت طبیعی خود را از دست دهد آن را پشت گرد گویند.
ب) هنگامی که زاویه گردپشتی شدید نیست و افزایش تحدب آن در سراسر ستون فقرات و به شکل یکنواخت اتفاق افتاده است.
2. گردپشتی متحرک: گرد پشتی برگشت‌پذیر یا متحرک آن نوع ناهنجاری است که تحدب زیاد ستون مهره‌ای در هنگام ایستادن مشهود است، اما این تحدب در هنگام خوابیدن حذف می‌شود. از این رو این نوع از گردپشتی به آسانی اصلاح شدنی است و سه علت عمده برای آن ذکر کرده‌اند:
الف) بد قرار گرفتن وضعیت بدن که بیشتر در دختران جوان و کمی چاق دیده می‌شود و غالباً با سعی و کوشش در قرار دادن بدن در وضعیت مناسب اصلاح می‌شود. این نوع گردپشتی در افراد بلند قامت که تیپ بدنی اکتومورف دارند بیشتر دیده می‌شود.
ب) ضعف عضلات، بویژه ضعف عضلات راست کننده ستون فقرات در ناحیه پشتی و کوتاهی عضلات ناحیه جلوی سینه.
ج) گردپشتی جبرانی که این نوع ناهنجاری اغلب برای حفظ تعادل ستون مهره‌ها بویژه در عارضه گودپشتی به وجود می‌آید.
3. گردپشتی ثابت: افرادی که مبتلا به گردپشتی ثابتند در حالت خوابیده به شکم یا طاقباز پشتشان وضعیت ثابت دارد. در این نوع عارضه تغییر شکل ستون مهره‌ای به وسیله بیمار اصلاح شدنی نیست و برای درمان آن از روشهای جراحی استفاده می‌شود. شایعترین علل این نوع گردپشتی بیماری شوئرمن، اسپوندیلت جمودی، شکستگی‌های متعدد ستون فقرات در سالمندان به علت پوکی استخوان و بیماریهای مختلف ستون فقرات است که در ادامه شرح می‌دهیم.
الف) گوژپشتی: همان گونه که اشاره شد انحراف شدید بخشی از مهره‌های ستون فقرات را گوژپشتی گویند.
ب) گردپشتی کچ پشتی: گاهی گوژپشتی با انحراف جانبی ستون مهره‌ای همراه است که گردپشتی کج پشتی خوانده می‌شود.
طبق گزارش‌ها این بیماری از نظر شیوع 4 3/8 درصد جمعیت را، بر حسب و تشخیص رادیولوژیک و مطالعات کلینیکی در برمی‌گیرد و به طور کلی کیفوز در زنان نسبت به مردان 2 به 1 است. تشخیص سن و وقوع بیماری مشکل است، زیرا نمونه تغییرات مربوط به مهره‌ها در کیفوز تا قبل از 11 سالگی بندرت مشهود است.
ج) گردپشتی مادرزادی: این نوع گردپشتی ارتباط مستقیم با دستگاه استخوانی غیرطبیعی دارد و خیلی زود خود را نشان می‌دهد. طی شش ماه اول زندگی، هنگامی که بچه شروع به نشستن می‌کند گردپشتی آشکار می‌شود و علت آن عدم تکامل یا رشد ناکافی نیمه قدامی مهره است. این نوع گردپشتی معمولاً در نواحی فوقانی پشتی و ناحیه پشتی کمری شایع‌تر است که نقص در ساختمان جسم مهره متداول بوده و غالباً با کج پشتی همراه است. فرد مبتلا به گردپشتی مادرزادی قد کوتاهتری نسبت به همسالان دارد و گردی پشت حتی موقعی که به پشت می‌خوابد نیز از بین نمی‌رود (سر به زمین نمی‌رسد) این نوع گردپشتی در سنین بالا موجب اسیب‌های نخاعی می‌شو و تنها راه درمان آن، جراحی است.
د) گردپشتی ناشی از ضایعات نخاعی: افرادی که دچار قطع نخاع هستند معمولاً به دلیل عدم کنترل به طور نامناسبی می‌نشینند و از طرفی با توجه به عدم تعادل عضلانی و همچنین از دست دادن تعادل، تغییر شکل ستون فقرات پشتی در آنان شکل می‌گیرد. تغییر شکل نه تنها وضعیت فرد را به هم می‌زند، بلکه موجب کاهش حجم قفسه سینه و تهویه ریوی می‌شود.
مهمترین روش اصلاح گردپشتی در ضایعات نخاعی پیشگیری از ایجاد این نوع ناهنجاریها به وسیله استفاده بموقع از کرست است که برای این بیماران، نه تنها از ایجاد ناهنجاری جلوگیری می‌کند بلکه ثبات ستون فقرات را هم افزایش می‌دهد. هرگز نباید اجازه داد که میزان کیفوز ستون فقرات گسترش یابد، زیرا موجب آسیب بیشتر نخاع خواهد شد.
ه) گردپشتی ناشی از بیماری نرمی استخوان: این ناهنجاری معمولاً در یک الی دو سالگی آشکار می‌شود که علاوه بر ناحیه پشتی، مهره‌های کمر را نیز دربرمی‌گیرد. وجه افتراق آن با گردپشتی زاویه‌دار ناشی از سل ستون فقرات در این است که گردپشتی سلی کاملاً ثابت است، ولی گردپشتی ناشی از نرمی استخوان در حالی که فرد روی سطح سفت دراز کشیده است، صاف می‌شود و این صاف شدن با درد همراه است.
و) گردپشتی پیری: با گذشت زمان و افزایش سن تغییراتی در انحناهای ستون فقرات، بویژه انحنای پشتی آشکار می‌شود. برخی از محققان اظهار می‌دارند که میزان قوس پشتی در دهه هفتم زندگی شتاب می‌گیرد. البته باید توجه داشت که ناهنجاریهای ستون فقرات نمی‌تواند نتیجه حتمی سن و سال باشد.
ز) گردپشتی جوانان یا شوئرمن: این عارضه به دلیل مثلثی شکل شدن مهره‌ها ایجاد می‌شود. یکی از علل گوه‌ای شل شدن مهره به دلیل نکروز عروق غضروفهای حلقوی بین جسم مهره است. این بیماری بیشتر در جوانان 11 تا 16 ساله دیده می‌شود و شیوع آن در پسران بیشتر از دختران است. گاه بیماران از خستگی زودرس شکایت دارند. این عارضه در مراحل شدید ممکن است موجب اختلالات تنفسی و عصبی شود.