صومعه سرا شهری در ٢۵ کیلومتری غرب شهرستان رشت است. از شمال به بندر انزلی و رضوانشهر و از جنوب به فومن مرتبط است. محصولات
عمده این شهرستان برنج و چای و کرم ابریشم است.
مشخصات صومعه سرا
شهرستان صومعه سرا از شهرستا نهایی است که در غرب گیلان واقع شده واز شمال به انزلی و از جنوب شهرستان فومن و از شرق به
شهرستانهای رشت و شفت و از غرب به شهرستانهای ماسال ورضوانشهر محدود است .شهرستان صومعه سرا با وسعتی حدود ۶٣٣ کیلومتر
مربع و بر اساس آخرین تقسیمات کشوری دارای سه بخش مرکزی ، تولمات ، میرزاکوچک جنگلی و هفت دهستان کسما ، طاهر گوراب ، ضیابر ،
هندخاله ، لیفشاگرد ، گوراب زرمیخ ، مرکیه ، و سه شهر صومعه سرا ، مرجغل ، گوراب زرمیخ و یکصد و پنجاه و دو روستا می باشد . عرض جغرافیایی شهرستان سی و هفت درجه و هجده دقیقه و طول جغرافیایی چهل و نه در صد و هجده دقیقه است . مرکز شهرستان یعنی صومعه سرا در فاصلهٔ تقریبی بیست و سه کیلومتری مرکز استان قرار دارد . این شهرستان حدود ١۴۵٠٠٠ نفر( سرشماری 75 )جمعیت داردکه رقمی
حدود یک سوم آنها را جمعیت شهری و بقیه را ساکنان روستا تشکیل میدهند. ناهموار یها ،جلگه و دشت صومعه سرا از شمال به تالاب انزلی وجنگلهای مناطق تالابی و از جنوب به دشت حاصلخیز و مزارع برنج فومن و در قسمت غرب به مناطق کوهپای های و جنگلی ماسال محدود است .
قسمت بیشتر شهرستان در ناحیه جلگ های قرار داشته و در بخش میرزاکوچک جنگلی ارتفاعاتی باحداکثر هزار و دویست متر ارتفاع که پوشیده ازجنگل است دیده م یشود که دو منطقه ییلاقی شهرستان به اسامی گندرجی و خونپارجی در همین ارتفاعات وجود دارد . صومعه سرا قبلا یکی ازروستاهای بخش کسما و از توابع شهرستان فومن بشمار می رفت . در گذشته نسبت یه آبادیهای اطراف خود از اهمیت کمتری برخوردار بوده لیکن امروزه به دلیل داشتن موقعیت بهتر از آبادیهای دیگر پیشی گرفته و به صورت مرکز شهرستان از اعتبار برخوردار است . صومعه سرا شهر زیبائی است که میان مزارع و باغهای وسیع قرار گرفت هاست برنج و توتون از محصولات مهم صومعه سرا ست و در کنار آن پرورش کرم ابریشم و چایکاری رواج زیادی دارد .
صومعه سرا شهر جدیدی است و به همین دلیل اکثر ساختمانها ی آن نوساز هستند . فعالیتهای اقتصادی شهر عمدتا بر مبادله محصولات کشاورزی روستای اطاف متکی است در محل مناره بازار نزدیک سلجوقیان بر جای ماندهاست این مناره حدود ٢٠ متر ارتفاع دارد . در اطراف صومعه سرا پلها و امامزاده ها و آثارزیادی وجود دارد که بسیاری از آنها دارای ارزش تاریخی هستند .
شهرستان صومعه سرا به سه سیستم آبیاری متکی است رودخانه، سدها و کانال های خطوط شبکه آبرسانی و آب بندا نها. از چهل رودخانه جاری در گیلان بیش از ده رودخانه کوچک و بزرگ در شهرستان صومعه سرا جریان دارد که جملگی از ارتفاعات شهرستا نهای ماسال و فومن سرچشمه گرفته و پس از طی مسافتی و عبور از روستاهای متعدد به تالاب منتهی م یشوند میزان آبدهی این رودخانه ها در تمام طول سال یکسان
نیست و معمولا از اواخر فروردین تا پایان مرداد آب رودخان هها کاهش می یابد و همین رودخانه ها علاوه بر نعمتی که به مردم ارزانی می دارند درمقاطعی از سال با طغیان خود موجب ضرر و زیان خصوصا به بخش کشاورزی می شوند و به طور معمول هر ساله شاهد آسیب های ناشی ازآن هستیم . ٠ شهرستان صومعه سرا با آب و هوای ویژه خود در اقلیم مرطوب u1608 و معتدل قرار داشته و دارای باران فراوان با بیش از هزار میلی متر درسال میباشد . این شهرستان همانند سایر شهرستان های گیلان در مقابل رطوبت زیاد از گرمای متوسط و جریان هوای مطبوع برخوردار بوده کهبادهای مختلف در آن جریان دارند که شدیدترین آن بادگرم زمستانی که از غرب وزیده و در کوتاه مدت رطوبت منطقه را خشک و موجبات خسارت و
بعضا آتش سوزی می شود .
خاک و زمین در شهرستان صومعه سرا به سه گروه تقسیم می شود . خاک تالابی که این خاک در شمال شهرستان و در حاشیه تالاب تشکیل یافته آب زیر زمینی در این نوع خاک ها بسیار نزدیک به سطح زمین و غالبا غرقاب است تا حدودی برای چرای احشام مورد استفاده قرار می گیرد وغالبا مراتع را تشکیل م یدهند . خاک جلگه ای که معمولا از رسوبات رودخان هها به وجود آمده و دارای پستی و بلندی اندکی هستند و بهترین خاک برای کشت انواع گیاهان متداول در منطقه خصوصا برنج است . خا کهای کوهپایه ای که این نوع خاک در دامنهٔ کوههای البرز قرار داشته ،عمق خاک نسبتا خوب بوده و معمولا دارای شیب جنگلی میباشند و برای کشت گیاهان مناسب هستند . مقدار هجده هزارهکتار از اراضی شهرستان راجنگل تشکیل میدهد که عموما درارتفاعات و به طور پراکنده در نواحی جلگه ای قرار دارندوگونه های جنگلی ، افرا ، بلوط و توسکا در آن دیده میشود ، کاشت صنوبر در سالهای اخیر رایج و شهرستان به عنوان بیشترین تولید کننده این نوع چوب در ایران محسوب می شود .از ویژگ یهای منحصر به فرد شهرستان وجود تالاب در شمال آن است که از نظر زیست محیطی ، سیاحتی و اقتصادی دارای اهمیت ویژه وزیستگاه گونه های مختلف پرندگان بومی و مهاجر و انواع آبزیان می باشد و به عنوان بزرگترین تالاب دنیا محسوب و دارای توان های بالقوه متعددمیباشدکه یکی از آنها ارزش چراگاهی حاشیه تالاب است و در حاشیه تالاب ساکنین زیادی زندگی م یکنند که اساس معیشت آنان کشاورزی مبتنی بر برنج ، صیفی جات ، توتون و نیز فعالیتهای جنبی صید، شکار و دامداری مبتنی بر پرورش گاو و گاومیش م یباشد . از مهمترین رودخانه های که به این تالاب وارد میشوند می توان به ماسوله رودخان ، قلعه رودخان ، پسیخان و . . . را نام برد . همچنین مناطق حفاظت شده سلکه و سیاه کشیم با اعتبار بین المللی به عنوان محل امنی جهت زیستگاه پرندگان مهاجر در شهرستان صومعه سرا واقع است .
معماری سنتی روستایی در صومعه سرا به تجربه گرانبهای گذشتگان تکیه داشته و هماهنگ با عوامل محیطی پدید آمده است که در چگونگی معماری عوامل آب و هوایی همچون باران مداوم ، وزش بادها ، طبیعت و مواد موجود در دسترس نقشی اساسی دارد ودر بعضی مناطق نوع خانه ها مانند تلمبار ،کندوج و . . . در ارتباط مستقیم با کار کشاورزی است.
به علت یکسان بودن گونه خاک و اقلیم زبان قسمت اعظم شهرستان در منطقه جلگه ای گیلکی و در نواحی کوهپای های و ارتفاعات تنیان در بخش میرزاکوچک جنگلی و همچنین روستاهای طالش محله ، چکوور و لارسر در بخش مرکزی مردم با گویش طالشی و در روستای گاز گیشه به علت تعدد کرد مهاجر ( از گذشته های دور) با زبان کردی تکلم می کنند همچنین گروهی آذری زبان به عنوان مهاجر از استان ههای اردبیل و زنجان به طورپراکنده و خصوصا در محله ای موسوم به زیده سرا در شهر صومعه سرا سکونت دارند .
آداب و رسوم رایج در شهرستان صومعه سرا که برخی به فراموشی سپرده شده را می توان به شرح زیر برشمرد: لافند بازی که بیشتر درجشنهای عروسی ، عید نوروز و یا در بازارهای هفتگی اجرا می شد،کشتی گیله مردی که امروزه همچنان پا برجاست و یادگار قدرت و دلاوری مردم این خطه است و ریشه در تاریخ دارد ، نوروز خوانی که از رسوم آخر هر سال است و هم اکنون کم و بیش رواج دارد و نماد ورود بهار میباشد،