مطالعه علمی و تجزیه و تحلیل آماری – ترکیب و حرکات زمانی و مکانی جمعیت های انسانی – بررسی روابط سیاسی جمعیتی با عوامل زیستی بیولوژیک اقتصادی و اجتماعی است .
تعریف سازمان ملل متحد از جمعیت شناسی:
بررسی کمی (اندازه،ساختار،تغییروتحول و خصوصیات مشترک) وکیفی(حرکات زمانی ومکانی وارتباط متقابل بین پدیده های جمعیتی)
اهداف جمعیت شناسی
شناخت ساختار وحالات جمعیت
توصیف گذشته
بررسی روند های جمعیت ورابطه آن با جنبه های مختلف سازمان اجتماعی همان منطقه
پیش بینی آینده
جمعیت
جمعی از افراد انسانی که در یک محدوده جغرافیایی به طور مستمر به شکل خانواده و خانوار زندگی میکنند .
انواع جمعیت
مقیم
واقعی
کل
اندیشه های جمعیت
طرفداران افزایش موالید
مخالفان ا فزایش موالید
طرفداران ثبات جمعیت
طرفداران تناسب جمعیت
موارد مهم در بررسی جمعیت
اندازه جمعیت
توزیع جمعیت
باروری ومرگ ومیر
مهاجرت
نیروهای فعال در جامعه
انواع مطالعه جمعیت
سرشماری
یک ابزار مهم برای توسعه اقتصادی است و هر برنامه ریزی که بدون مطالعه جمعیت شناسی باشد موفقیت چندانی ندارد.
حرکات جمعیت
زمان دوبرابر شدن جمعیت
مدت زمان لازم برای دو برابرشدن جمعیت
سرعت رشد جمعیت *زمان دو برابر شدن جمعیت در کشورهای با رشد سریع استفاده میشود.
زمان نصف شدن جمعیت در کشورهای با رشد جمعیت صفر یا منفی استفاده می شود.
ترکیب سنی جمعیت:
مهم در برنامه ریزی های دولت،
تفاوت هرم سنی جمعیت در کشورهای مختلف ، در کشورهای توسعه یافته هرم سنی متعادل می باشد ولی در کشورهای در حال توسعه هرم سنی جمعیت نا متعادل است.
ترکیب جنسی جمعیت
نسبت جنسی
بهم خوردن ترکیب جنسی:اختلاف در موالید، اختلاف میزان مرگ و میر، مهاجرت
توزیع جغرافیایی جمعیت
میزان شهر نشینی و روستا نشینی
عوامل مؤثر بر حرکات جمعیت
1- باروری وموالید
2- مرگ ومیر
3- مهاجرت
4- ازدواج وطلاق
عوامل مؤثر بر باروری
شرایط محیطی
شرایط اقتصادی
شرایط اجتماعی
سیاستگزاری های کشوری
شرایط اجتماعی :همگانی بودن ازدواج
مدت زندگی مشترک
سن ازدواج
کلاس اجتماعی اقتصادی
مذهب
سنن جامعه
عوامل مؤثر برمرگ ومیر
ژنتیک
نژاد
جنس
تغذیه
سبک زندگی
تاثیرات مهاجرت
بر جامعه مهاجر فرست ،کاهش نیروی کار و ....
برجامعه مهاجر پذیر ،افزایش نیروی کار و ....
شاخص های جمعیتی
معیارهایی برای قابل مقایسه وبررسی ساختن اطلاعات آماری در جامعه
انواع شاخصها
میزان:صورت کسر بخشی از مخرج کسر است،زمان وضریب دارد
نسبت:صورت ومخرج لزوما به هم مربوط نیستند
شاخصها
زاد وولد
مرگ ومیروبیماری
مهاجرت
شاخص های زاد و ولد
میزان خام تولد
میزان باروری عمومی
میزان رشدطبیعی
میزان رشدکلی
میزان بارداری
نسبت کودک به زن
میزان سقط جنین
نسبت سقط جنین
شاخصهای مرگ ومیر
میزان مرگ ومیر خام
میزان مرگ ومیر اختصاصی
میزان مرگ ومیر شیرخواران
میزان مرگ ومیر زنان باردار
امید به زندگی ( تعداد سالهائی که انتظار می رود یک نوزاد تازه متولد شده عمر کند )
شاخصهای مهاجرت
میزان مهاجرت خالص
میزان مهاجرپذیری
میزان مهاجرفرستی
شاخص های اشتغال
نسبت خالص وناخالص سرباری
نسبت تکفل
نرخ فعالیت عمومی واختصاصی
مشکلات ناشی از افزایش جمعیت
اثر بر منابع تامین غذا
اثر بر خانواروبهداشت آن
اثر بر آموزش و پرورش
اثر بر وضعیت مسکن
اثر بر میزان اشتغال
اثر بر شهر نشینی
اثر بر توسعه اقتصادی
اثر بر توزیع سنی جمعیت
اثر بر منابع طبیعی
اثر بر میزان منابع آب
شاخص های توسعه یافتگی
درآمد سرانه
سواد وموقعیت های آموزشی
نسبت جمعیت شهرنشین
نرخ رشد جمعیت
ارتباطات
تسهیلات بهداشتی*
میزان مصرف انرژی
موقعیت وجایگاه زنان در اجتماع
چرخه جمعیت شناسی
مرحله اول : بالا بودن موالید ومرگ و میر ، جمعیت ثابت
مرحله دوم : زاد و ولد بالا و مرگ و میر کم، افزایش اولیه جمعیت
مرحله سوم : موالید و مرگ و میر کم ولی باز هم جمعیت افزایش میابد،افزایش ثانویه جمعیت
مرحله چهارم : موالید و مرگ و میر کم جمعیت ثابت
مرحله پنجم : موالید و مرگ و میر کم ولی مرگ و میر بیشتر از موالید است، کاهش جمعیت
*ایران در مرحله سوم چرخه جمعیت قرار دارد
تنظیم خانواده
تعریف: تصمیم گیری اندیشمندانه، داوطلبانه،ومسئولانه زوجین در زمینه ارتقاءسلامت خانواده
نتایج حاصل از تنظیم خانواده
کاهش مرگ و میر کودکان
کاهش مرگ و میر مادران
تشخیص زودرس سرطانها
کاهش میزان سقط جنین
تعداد فرزندان
زمان زایمان
هماهنگی با برنامه های کشوری
تعلیم وتربیت
ارتقاء سلامت
بهبود شرایط اقتصادی
مفهوم سلامتی Health
سلامتی تعاریف گوناگونی دارد که قدیمی ترین تعریف آن عبارت است از بیمار نبودن از نگاه اکولوژیک، سلامتی، تعادی پویا بین انسان و محیط زیست است. سلامتی، یک فرآیند تطبیق و یک حالت نسبی است. فردای جامعه با افرادی شکل می گیرد که کارآ و سالم ، برای توسعه اقتصادی-اجتماعی باشند.
تعریف سازمان بهداشت جهانی(WHO) از سلامتی
تعریفی که از همه بیشتر پذیزفته شده است، تعریف WHO در سال 1948 می باشد که به شرح ذیل است:
«سلامتی عبارت است از رفاه کامل جسمی، روانی، اجتماعی و نه فقط فقدان علیلی یا بیماری.»
در سالهای اخیر، توانایی داشتن «یک زندگی مثمر از نظر اقتصادی و اجتماعی» به آن اضافه شده است.
تعریف Rene Dobbous از سلامتی
«سلامتی عبارت است از تطابق کارآ و مستمر با محیط زیست به منظور به دست آوردن بهترین عملکرد.»
تعریف عملیاتی سلامتی
باید توجه داشت که طبق تعریف WHO، سلامتی را نمی توان مستقیما اندازه گیری کرد. لذا، این تعریف عملیاتی نیست. در یک مفهوم وسیع، سلامتی عبارت است از حالت یا کیفیتی از بدن انسان که بیان کننده عملکرد خوب بدن در وضعیت ژنتیک و زیست محیطی معین باشد.
در یک مفهوم فشرده تر که برای اندازه گیری مفید تر است، سلامتی عبارت است از:
نبودن شواهد آشکار بیماری ;
کار کردن چند اندام بدن به اندازه کافی و در ارتباط یکدیگر که نشانه نوعی تعادل یا پایداری بدن است.
افق جدید در سلامتی
در سالهای اخیر، افق تازه ای از سلامتی به وجود آمده است که آن را می توان به شرح زیر بیان کرد:
سلامتی، یک حق اساسی انسان است و دارای ابعاد مختلف می باشد.
سلامتی، جوهر یک زندگی مثمر است و نه نتیجه افزایش هزینه مراقبتهای پزشکی.
سلامتی، یک موضوع بین بخشی است.
سلامتی، بخش تلفیق یافته توسعه و پیشرفت است.
سلامتی در مرکز مفهوم کیفیت زندگی قرار دارد.
سلامتی، جزء مسئولیتهای فردی، کشوری و بین المللی است.
سلامتی و حفظ آن، یک سرمایه گذاری عمده اجتماعی است.
سلامتی، یک هدف اجتماعی جهانی است.
ابعاد سلامتی
بعد جسمی (Physical wellness) : سلامت جسمی به معنای حفظ بدن در شرایط خوب از طریق تغذیه مناسب ، ورزش منظم ، پرهیز از عادتهای مضر و آگاهی از تصمیمات اساسی در باره سلامتی است.
نشانه های سلامت جسمانی در یک فرد عبارتند از:
ورزش منظم و انتخاب برنامه غذائی متعادل؛
سهیم بودن در رفتار جنسی ایمن؛
انتخاب آگاهانه در مورد مراقبت پزشکی و استفاده از دارو؛
تداوم یک سبک زندگی مثبت و همراه با ارتقای سلامتی