مقدمه
کار انبارداری یک شغل مهم و پرمسؤلیتی است . اجناس و موجودیهای انبار با ید تحت اختیار یک انبار دار مسؤل باشد . اگرچه اجناس یکی از مهمترین عوامل هزینه است که به طور متوسط 55 درصدهای تمام شده کالای ساخته شده را تشکیل میدهد . به همین جهت است که مؤسسات صنعتی تا حدودی مجهز برای تدارک و خرید و انبار کردن مواد خواهد بود . موجودی های انبار با ید در محلهای محفوظ و دور از خطر بطور منظم طوری نگهداری شود که دسترسی به ان در موقع لزوم به آسانی میسر باشد. و اقدام راکد وزائد و ناباب انبار با رؤسای مسؤل بنگاه گزارش شود نوع و مقدار مواد و حداقل و حداکثر موجودی هر یک از اقلامی که میزان آن توسط مدیران فنی تعیین می شود باید پیوسته مطمح نظر انبار دار قرار گیرد .
مسؤلیت انبارداری را نباید در اختیار اشخاص نا وارد به انبارداری مانند سرکارگر یا سرپرست کارگاه محول نمود .
بنابراین در امور تدارکات انبارداری و امور مربوط به ذخایر و انبار کردن باید اهمیت بسیاری داده شود .
2-1 تعاریف
تعریف انبارداری :
عبارت از دریافت جنس یا کالا از خارج ( از قسمتهای مختلف شرکت ، یادیگران از خارج شرکت ) و نگهداری آنها با توجه به قوانین انبارداری که باعث سهولت در تحویل دادن ( صدور ) و تحویل گرفتن ( ورود ) با کمترین وقت و نیروی مورد نیاز باشد و رسانیدن اجناس و کالاهای مورد نیاز قسمتها یا خریداران به آنها در حداقل وقت ممکن براساس مدارک و ضوابط قانونی .
تعریف کمک انباردار :
کمک انباردار کسی است که علاوه برمهارت کار انبار می تواند از عهده کنترل کالاهای ورودی به انبار ، جابجایی و چیدن آنها ، انبار گردانی ، دادن اطلاعات به واحد سفارشات و تحویل کالاهای امانی و رعایت اصول و مقررات انبارداری بر آید .
تعریف جابجایی :
جابجایی عبارت است از ؛ فعالیتی که از زمان ورود کالا به انبار و قرار گرفتن در جای مناسب تا زمان خروج کالا از انبار انجام می شود .
تعریف سیستم اطلاعاتی انبار :
منظور از سیستم اطلاعاتی اجرای عملیات مربوط به کالای موجود در انبار و همچنین نظارت بر کنترلهای لازم روی مراحل مختلف این عملیات برطبق روش منطقی و سیستماتیک می باشد . یا به عبارت دیگر روشی است منطقی که میتوان کالای مورد نیاز تهیه و نگهداری نمود .
تعریف شرکت سهامی (corporations ) :
طبق ماده 1 قانون تجارت : « شرکت سهامی شرکتی است که سرمایه آن به سهام تقسیم شده و مسؤلیت صاحبان سهام ، محدود به مبلغ اسمی سرمایه آنها می باشد » .
تعریف شرکت سهامی خاص ( pritoate corpora tion ) :
شرکتی که تمام سرمایه آنها در مواقع تأسیس توسط مؤسسین تأمین می گردد .
تعریف استعلام بها :
استعلام بها فرمی است که مأمور خرید مؤسسه با ارئه آن به چندین فروشنده ( معمولاً حداقل 3 فروشنده ) نسبت به اخذ بهای فروش آنها اقدام می نماید . این فرم معمولاً شامل کلیه مشخصات کالا ، تعداد ، بهای واحد ، نشانی فروشنده ، مدت اعتبار استعدام ، محل مهر و امضاء فروشنده و سایر شرایط مانند نحوه محل می باشد .
تعریف انبار :
انبار به محل یا فضایی گفته می شود که براساس یک سیستم طبفه بندی صحیح ، مواد اولیه ، کالای نیم ساخته ، محصول ساخته شده و با فرآیند های مختلف صنعتی بازرگانی در آن نگهداری می شود .
3-1چیدن کالا
3-2پس از دریافت و تحویل گرفتن کالا یا اجناس و صدور رسید انبار به چیدن کالا در جای مناسب طبق اصول و روال خاصی می باشد .این اصول عبارت است :
الف – تعیین محل قرار دادن کالا ( انبار – قفسه –طبقه –ردیف )
ب – چیدن و انبار نمودن کالا
ج –تهیه کارت شناسی کالا و نصب آن بر روی اجناس .
الف – تعیین محل قرار دادن کالا ( انبار – قفسه – طبقه – ردیف )
یکی از راههای بالا بردن راندمان و ایجاد نظم و کاهش هزینه ها و ضایعات و به حداقل رساندن زمان ، چیدن صحیح کالا می باشد . به چیدن و نگهداری کالا در انبار در یک محل خاص صفافی گفته می شود .
یکی از متداولترین شیوه و تنظیم و نگهداری روش ، که کدبندی کردن محل ، قفسه ، راهرو و طبقات است ؛ که در مؤسسات بزرگ به خود انبار تعلق گرفته می شود .
بهترین عوامل قرار گرفتن کالا در انبار
1-میزان تقاضا یا مصرف کالا
2-محل و موقعیت و شکل ظاهری و نوع ساختمان انبار
3-وجه تشابه
4-امکانات و تجهیزات انبار
5-خصوصیات فیزیکی
6-خصوصیات کیفی کالا
1-میزان تقاضا یا مصرف کالا :
منظور از مصرف یا میزان ارسال کالامی باشد . که به طور کلی می توان به سه دسته پر مصرف ، متوسط مصرف و کم مصرف تقسیم نمود . که بهتر است کالای پر مصرف نسبت به دو نوع دیگر در دسترس باشد .
2-محل و موقعیت و شکل ظاهری و نوع ساختمان انبار :
هنگام قراردادن کالا در انبار باید به محل و موقعیت ساختمان انبار ، ظرفیت مفید و قابل استفاده ، وجود ستونهای داخل انبار، درب های ورودی و خروجی انبار ،
تهویه و نورگیری و شکل ظاهری انبار ، ارتفاع و ابعاد مختلف انبار و غیره توجه نمود .
1-وجه تشابه :
یکی دیگر از عوامل ، تشابه یا تشابه مصرف کالا می باشد . مثلاً اجراء موتور در یک قسمت و اجراء روشنایی در قسمت دیگر که دراین تشابه مصرف را می رساند . ویا آچارها در یک قسمت و لوله ها در قسمت دیگر که این خود تشابه کالا ها را می رساند . لذا قرار گرفتن اقلام مشابه وهم مصرف در کنار هم باعث کوتاهی مسافت ، کاهش خستگی ، تسهیل در دسترسی به موقع و فراهم سازی کالا در پاسخگویی به درخواستها می گردد.
2-امکانات و تجهیزات انبار :
یکی دیگر از عوملی که در تعیین محل قرار دادن کالا مؤثر است : امکانات و تجهیزات موجود در انبار می باشد . این تجهیزات شامل ؛ وسایل حمل و نقل داخل انبار و سایر تجهیزات انبار .
3-خصوصیات فیزیکی :
یکی دیگر از عوامل در تعیین محل قرار دادن کالا خصوصیات فیزیکی می باشد .
4-خصوصیات کیفی کالا :
این خصوصیات شامل : کالا فاسد نشدنی ، قابل انفجار ، سمی بودن و گران قیمت می باشد .
ب : چیدن و انبار نمودن کالا :
برای چیدن کالا در انبار باید به نکاتی توجه کردکه عبارتند از :
الف : در چیدن کالا در انبار حتی الامکان اجناس را نباید پخش چید . بلکه بیشتر از ارتفاع بجای سطح ، استفاده کرد . آن هم به وسیله قفسه بندی یا با استفاده از پالت کالا ها را بر روی هم قرار داده تا حد مجاز استفاده از ارتفاع رعایت حداقل فاصله 6 سانتی متری از سقف می باشد .
ب : بعضی از اقلام مانند : قطعات فلزی را می توان بدون صدمه دیدن در محیط آزاد انبارکرد .
ج: طول وعرض قفسها باید متناسب با اندازه اجناس باشد .
د: انبار کردن قفسه ها باید متناسب با وسایل جابجایی و حمل ونقل درنظر گرفته شود . برای مثال : برای انبارهایی که فقط قفسه دارند ، و هیچ گونه تجهیزات حمل و نقل استفاده نمی شود . فاصله آنها باید به اندازه دونفر که به راحتی عبور کنند باشند .
ذ : بعضی از اجناس مصرف فعلی دارند مانند ضدیخ که بعد از زمستان که باید آن را جابجا نمود تا استفاده بیشتری از فضای انبار شود .
ر : در خصوص کالاهایی که باید پیمانه ، وزن و یا متر شوند حتی الامکان باید در نزدیک محل اندازه گیری باشند . ج: تهیه کارت شناسایی کالا و نصب آن بر روی اجناس :
هر انبار ، دارای دو نوع کارت است :