مقدمه
برقراری عدالت اجتماعی ، رفع فقر و محرومیت ، رشد و توسعه یکپارچه نواحی مختلف و بخصوص روستاهای کشورمان ، از مهمترین اولویتهای اساسی کارشناسان و برنامه ریزان توسعه در سالهای اخیر در ایران بشمار می رود . این وضعیت بخصوص پس از پیروزی انقلاب اسلامی و استقرار نظام جمهوری اسلامی ایران به لحاظ اهمیتی که از آن برخوردار بوده و تاکیدی که از سوی رهبران کشورمان نسبت به این مهم بعمل آمده ، از اهمیت و ارزش زیادی برخوردار بوده است . و به همین جهت ، رشد و توسعه مناطق روستایی و بهبود شرایط زندگی ساکنین سکونتگاههای روستایی ، همواره مورد توجه بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و دیگر نهادها و سازمانهای متولی عمران روستایی قرار داشته است . در طی سالهای گذشته هر یک از این نهادها و سازمانها سعی نموده اند ، با پیگیری و اجرای وظایفی که در روستاها بعهده داشته اند ، طرحها و برنامه های مختلفی را برای توسعه روستایی ارائه نمایند . یکی از مهمترین طرحهای ارائه شده در این زمینه ، طرح هادی روستایی می باشد ، که از سوی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی ارائه و در طی سالهای گذشته در سطح روستاها اجراء شده است . طرح هادی روستایی بر اساس آیین نامه نحوه بررسی و تصویب طرح های توسعه و عمران محلی ، ناحیه ای ، منطقه ای و ملی و مقررات شهرسازی و معماری کشور مصوب 12/10/78 هیات محترم وزیران عبارت است از[1] :>> طرحی که ضمن ساماندهی و اصلاح بافت موجود ، میزان و مکان گسترش آتی و نحوه استفاده از زمین برای عملکردهای مختلف از قبیل مسکونی ، تولیدی ، تجاری ، کشاورزی ، تاسیسات و تجهیزات و نیازمندیهای عمومی روستایی را حسب مورد در قالب مصوبات طرح های ساماندهی فضا و سکونتگاههای روستایی یا طرح های جامع ناحیه ای تعیین می نماید . >>
مهمترین اهداف تعیین شده برای این طرح ها براساس بند 2 آیین نامه اجرایی ماده 7 اساسنامه بنیاد مسکن انقلاب اسلامی ، مصوب 17/9/1366 مجلس شورای اسلامی عبارت است از[2] :
1- ایجاد زمینه توسعه و عمران روستایی با توجه به شرایط فرهنگی ، اقتصادی و اجتماعی
2-تامین عادلانه امکانات از طریق ایجاد تسهیلات اجتماعی ، تولیدی و رفاهی
3 هدایت وضعیت فیزیکی روستا .
4 ایجاد تسهیلات لازم جهت بهبود مسکن روستاییان و خدمات محیط زیستی و عمومی
اهداف تبعی این طرح ها نیز به شرح ذیل می باشد :
1 بهبود کیفیت بافت روستا در چارچوب اقدامات پیش بینی شده در طرح و تلاش برای ایجاد فضای مناسب تر سکونت و فعالیت در آن .
2- ایجاد تناسب منطقی بین جمعیت و عملکردهای مختلف مسکونی ، تولیدی و خدماتی مورد نیاز در محیط روستا
3- کنترل و نظارت بر روند توسعه کالبدی روستا از طریق برنامه ریزی و تعیین نحوه استفاده از زمین در محدوده بافت مسکونی موجود و پیشنهادی .
4- ایجاد زمینه کاهش خطر سوانح طبیعی در روستا از طریق شناخت زمینه های سانحه خیزی و تمهید اقدامات ایمن سازی و نظارت بر ساخت و ساز در آنها .
5- ایجاد بستر لازم جهت فراهم شدن زمینه صدور سند مالکیت املاک واقع در بافت مسکونی روستا .
در راستای اهداف فوق ، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی خراسان رضوی ، تهیه طرح هادی روستای شاهوردی از توابع دهستان قوچان عتیق ، بخش مرکزی ، شهرستان قوچان را به مشاور واگذار نموده ، و این مشاور با بکارگیری عوامل لازم و با همکاری و مساعدت مدیران ، کارشناسان ، کارکنان بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و همچنین اعضای محترم شورای اسلامی و مردم خوب و شریف روستای شاهوردی ، طرح هادی این روستا را تهیه نموده است . امید آنکه با اجرای آن بخشی از اهداف توسعه روستایی در این منطقه از میهن اسلامیمان تحقق یابد . در تهیه این طرح برادران آقای مهندس کاووسی معاون عمران روستایی ، مهندس وفایی مسئول گروه فنی ، آقای خراج کارشناس ناظر طرحهای هادی ، کارکنان محترم این بنیاد ، شورای اسلامی روستا و مردم خوب و شریف روستای شاهوردی مشاور را یاری نموده اند ، که از همه این عزیزان تشکر و سپاسگزاری می نماید .
کارشناس تهیه کننده طرح : حمید بهرامی
مشهد مقدس - بهار 1386
مرحله اول
مطالعات پایه و شناخت وضع موجود
1- پیشینه و زمینه
2 - حوزه نفوذ چاه مزار سفلی
3 - روستای چاه مزار سفلی
مرحله اول : مطالعات پایه و شناخت وضع موجود
شناخت وضع موجود هرمنطقه ای ، برای تهیه برنامه های توسعه اجتماعی اقتصادی و… مهم ترین و اساسی ترین گام درمطالعات برنامه ریزی توسعه روستایی بشمار می رود . چرا که تبیین وضعیت حاکم می تواند تصویری روشن از مکان مورد مطالعه ارائه نماید ، ضمن آنکه با تجزیه و تحلیل اطلاعات و آمار ارائه شده در این بخش و دستیابی به نتایجی صحیح از وضع موجود ، می توانیم نسبت به ارائه طرحهای لازم برای عمران و آبادی روستاها و در نهایت توسعه روستایی اقدام نماییم . لذا است که می توان گفت ، شناخت پدیده ها و عناصر مختلف مرتبط با عنوان طرح ( طرح هادی روستایی ) از این جهت که تصویری روشن از وضعیت حاکم بر روستای مورد نظر و همچنین از این جهت که محدودیت ها و امکانات موجود و مورد نیاز را مشخص می نماید ، از اهمیت والایی برخوردار می باشد .
در مطالعات حاضر، طرح هادی روستای شاهوردی ، سعی شده است اطلاعات و آمار مورد نیاز از وضعیت حوزه نفوذ روستا و روستای شاهوردی به روشهای زیر جمع آوری و پس از آن طبقه بندی و بررسی شده و در قالب تصویر ، نمودار ، جدول ، نقشه و…ارائه گردد . مهم ترین اقداماتی که دراین زمینه انجام شده است عبارتند از :
1 بررسی نقشه ها ، اسناد ، اطلاعات و آمار و مطالعات انجام شده در مورد وضعیت روستا .
2 مشاهده مستقیم وضعیت حاکم بر روستا و جمع آوری آمار واطلاعات مورد نیاز مرتبط با طرح .
3 تهیه و تکمیل پرسشنامه ، مصاحبه با مسئولین محلی ، ساکنین روستا و بطور کلی کلیه کسانیکه به نحوی با اجرای طرح مرتبط بوده و یا ذینفع در نتایج به دست آمده می باشند .
با توجه به آنچه در فوق اشاره گردید ، در این بخش از گزارش سعی شده است ، وضعیت حاکم بر حوزه نفوذ روستا و روستای شاهوردی مورد بررسی قرار گرفته و نتایج به دست آمده بصورت توصیفی ارائه گردد .
1- پیشینه و زمینه
1-1- موقعیت جغرافیایی ، سیاسی و تاریخی روستا : ؟
روستای شاهوردی از توابع دهستان قوچان عتیق ، بخش مرکزی ، شهرستان قوچان می باشد . که در 15کیلومتری شمال غرب روستای موسی آباد ، مرکز دهستان جلگه موسی آباد و65 کیلومتری شمال شرق شهر تربت جام ، مرکز بخش مرکزی و شهرستان تربت جام واقع شده است.
از نظرموقعیت جغرافیایی ، روستای شاهوردی درعرض جغرافیایی؟ درجه شمالی و ؟ درجه طول شرقی قرار دارد .
اگر چه روستای شاهوردی از نظر پیشینه تاریخی ، از اسناد و مدارک روشنی برخوردار نمی باشد ، لیکن با استناد به اظهارات معتمدان و ریش سفیدان محلی و بعضی از شواهد موجود در این روستا ، همچون نوع مساکن و ... می توان اذعان داشت که این روستا حداقل از قدمتی بیش از 150 سال برخوردار می باشد .
نقشه های شماره1 ، 2 ، 3 و 4 موقعیت جغرافیایی و اداری این روستا را در استان خراسان رضوی ، شهرستان قوچان ، بخش مرکزی و دهستان قوچان عتیق را نشان می دهند .