در این قسمت قصد داریم به بررسی نقشه کشی صنعتی، یکی از درسهای مهندسی صنایع که بطور غیرمستقیم با این رشته درارتباط است بپردازیم .
امیدواریم در پایان این قسمت شما با مطالب زیرآشنا شده باشید:
1-تاریخچه نقشه کشی صنعتی
2- نقشه کشی صنعتی ،استانداردهای آن و جایگاه آن در صنعت
3- سر فصل های درس نقشه کشی صنعتی برای رشته مهندسی صنایع
4- معرفی کتاب های نقشه کشی صنعتی
5- معرفی نرم افزارهای نقشه کشی صنعتی
6- کاربرد نقشه کشی صنعتی درمهندسی صنایع
تاریخچه نقشه کشی صنعتی:
در زمان های قدیم حتی سال های قبل از میلاد برای نشان دادن و معرفی قطعات و وسایل صنعتی از نقشه هایی استفاده می کرده اند که بطور کامل گویا نبوده و از قواعدی که همگان آن رادرک کنند بهره ای نداشته است ودر موقع نقشه خوانی با مشکلاتی روبرو می شوند تا اینکه آقای لئوناردو داوینچی نقاش و مجسمه ساز ایتالیایی (1459-1516) طراحی را ارائه نمود وطبق قواعدی جسم سه بعدی را روی صفحه ی دو بعدی با رسم تصاویر نشان داد که دراین حال نقشه هاگویا تر وقابل فهم تر شد.
سپس دانشمندان وریاضی دانان اروپایی فعالیت او را دنبال کردند تا اینکه گاسپارمانژ اهل فرانسه در سال 1798هندسه ترسیمی را معرفی نمود و این علم پایه و ریشه نقشه کشی صنعتی شد و امروزه از همان اصول استفاده می شود .
نقشه کشی صنعتی و جایگاه آن در صنعت:
نقشه کشی صنعتی همان زبان تکنیک یا زبان صنعت است .زبانی که تراوش فکر مهندسان و طراحان را به تصویر می کشد .مهارت نقشه خوانی و نقشه کشی در مهندسی مانند سواد خواندن و نوشتن می باشد. نقشه کشی در حقیقت نوعی زبان محاوره در علوم مهندسی می باشد که اطلاعات مورد نیاز از یک قطعه، ماشین، سازه، و یا یک طرح را به روشنی و بدون ابهام بیان می کند. این اطلاعات شامل شکل هندسی، نحوه قرار گرفتن و اتصال اجزاء مختلف، مشخصات فیزیکی و هر گونه اطلاعات ضروری می باشد. بنابراین هر مهندس لازم است که به این زبان مسلط باشد و بتواند به راحتی از طریق آن به تبادل اطلاعات با سایر مهندسین بپردازد. حداقل مهارت مورد نیاز برای یک مهندس نقشه خوانی است و البته توصیه می شود که نقشه کشی را نه لزوما بطور حرفه ای نیز بداند. هر مقدار تسلط به نقشه خوانی و نقشه کشی بیشتر باشد، شخص سریعتر و راحت تر می تواند ایده های خود را به دیگران منتقل کند و ایده های دیگران را درک کند.
درحقیقت نقشه حاوی تمام اطلاعات اعم ازاندازه قطعه ،جنس قطعه، مقدار پرداخت و یا هر سوال دیگری که ممکن است برای تراشکار هنگام تراش قطعه پیش بیاید می باشد(نتیجه می گیریم که یک تراشکار حرفه ای نیز باید علم نقشه کشی را بلد باشد )درواقع می توان گفت که نقشه کشی در صنعت مانند پلی است که دفاتر طراحی را با کارگاه های ساخت و تولید مرتبط می سازد.
استانداردها ی نقشه کشی :
نخستین موسسه ملی استاندارد در سال1902در انگلستان وسپس در1916 در هلند و 1917 درآلمان تاسیس شد. بدنبال آن استاندارد DIN که استاندارد صنعتی آلمان است گسترش پیدا کرد، ودرزمینه نقشه کشی صنعتی فعالیت وسیعی آغاز شد. در سال 1926 اتحادیه ای متشکل از 20 موسسه استانداردملی ازکشورهای مختلف به نام اتحادیه بین المللی موسسات استانداردملی استاندارد ISO)) تشکیل شد ،اما با پیشرفت تکنولوژی و نیاز به ارتباط صنعتی بین شرکتها ، لزوم ایجادیک سازمان بین المللی استاندارد مورد توجه قرار گرفت و در سال 1947 سازمان ISO تشکیل شد وشروع به کار نمود .
کشورایران در سال1332 اولین موسسه استاندارد خودرا تاسیس نمود ودرسال1360 به عضویت ISO درآمد.بعضا کشورهااز استانداردهای مخصوص به خوداستفاده می کنند ولی درکل می توان گفت که تفاوتی عمده با هم ندارند برای آشنایی بیشتر شما استانداردهای چندکشور(یا قاره )آورده شده است:
استاندارد کشور یا قاره ................... علامت اختصار
امریکا ….................................................... ANSI
اروپا ....................................................... CE
استرالیا ...................................................... SAA
کانادا ....................................................... CSA
ایران .......................................................... ISIRI
انگلستان ..................................................... BSI
ایتالیا .......................................................... UNI
روسیه ....................................................... GOST
ژاپن .......................................................... JISC
فرانسه ........................................................ NF
سرفصلهای نقشه کشی صنعتی برای مهندسی صنایع:
سرفصل های نقشه کشی صنعتی نیز مانند کتاب ها بستگی به دانشگاه ها دارد ولی بطور می توان به عناوین زیر اشاره کرد:
- مقدمه ای برنقشه کشی صنعتی وکاربردآن
- معرفی صفحات اصلی تصویر و اصول رسم تصاویر
- تعریف وترسیم تصویر یک جسم بر روی یک صفحه
- را بطه هندسی بین تصاویر مختلف
- رسم تصویر از روی مدل های ساده
- رسم تصویر یک جسم به کمک تصاویر معلوم آن
- تعریف برش وقراردادهای مربوطه
- برش و نیم برش ساده ٬برش ونیم برش شکسته و ...
- تعریف تصویر مجسم و کاربرد آن وطبقه بندی تصاویر مجسم
- تصویر مجسم قائم
- تصویر مجسم مایل
- تصویر مرکزی (پرسپکتیو)
- اتصالات ونحوه رسم آنها
- تقاطع خط با صفحه و تقاطع صفحه با صفحه و...
- تعریف سطوح استانه ای و مخروطی و تقاطع خط وسطح با آنها
- تفاطع سطوح دوارانی با هم
- گسترش احجام
- تصویر کمکی با استفاده از تغییر صفحه
- رسم فنرها وچرخدنده ها
- اندازه گیری صنعتی
- علائم سطوح٬ تلرانس ها و انطباقات
- اصول مرکب کردن نقشه ها
- کاربرد کامپیوتر در نقشه کشی صنعتی
کتاب های نقشه کشی صنعتی:
اکثر اساتید دانشگاه های کشور به جای معرفی یک کتاب جزوه هایی را با توجه به سبک و سلیقه خود در اختیار دانشجویان قرار می دهند و ازآنها می خواهند که از آن جزوه بجای کتاب استفاده کنند.ولی اگر بخواهیم معروفترین و پرکاربردترین کتاب ها را معرفی کنیم باید از دو کتاب خوب نقشه کشی صنعتی 1و2جناب مهندس مرجانی انتشارات دانشگاه یزد که در دوجلد مجزا برای علاقه مندان تهیه شده است و دیگری کتاب تحسین برانگیز جناب دکتر حسین خوشکیش و مهندس حبیب اله حدادی که این کتاب نیز درانتشارات دانشگاه علم وصنعت ایران در دو جلد چاپ شده است نام برد.
کتابهای نقشه کشی صنعتی ولی نژاد انتشارات طراح نیز از کتابهایی است
که با توجه به اینکه بیشتر به نقشه خوانی تاکید دارد بیشتر مورد استفاده دانشجویان مهندسی صنایع است.
البته علاقه مندان می توانند کتاب های نقشه کشی فنی و حرفه ای که بطور تقریبا کاملی بسیاری از مهمترین سرفصل های نقشه کشی صنعتی مهندسی صنایع را تحت پوشش قرار داده را نیز مورد مطالعه قراردهند.