خصوصیات یک کارخانه تولید مواد غذایی
انتخاب محل
عواملی که باید در انتخاب یک محل برای احداث کارخانه در نظر گرفته شود
, بسته به نوع کارخانه متفاوت است.
مهم ترین عوامل مشترک در این مورد عبارتند از :
1) وجود مواد اولیه از نوع مناسب وکافی که از نقطه نظر قیمت برای تولید کننده و کارخانه مقرون به صرفه باشد.
2) با توجه به موضوع فعالیت , در دسترس بودن اب از نوع مناسب به میزان کافی.
3) دسترسی به وسایل حمل ونقل از محل تولید به بازارهای اصلی .
4) وجود کار گر وخدمات لازم با در نظر گرفتن نوع و فصول تولید.
5) پیش بینی لازم برای فا ضلا ب با در نظر گرفتن قوانین موجود.
ا و لویت ها برای عوامل ذکر شده بستگی به نوع کا رخانه دارد . نزدیکی کارخانه به محل تولید مواد اولیه از این لحاظ مهم است که به تولید کننده اجازه می دهد که فرا ورده را تا رسیدن نهایی در مزرعه یا روی درخت باقی بگذارد .در نتیجه فراورده با بالا ترین درجه مرغوبیت به کار خانه می رسد . نیاز های ابی و فا ضلا ب کارخانه باید به دقت مطا لعه وبرای توسعه اینده کار خانه در نظر گرفته شود .
فاصله کارخانه از بازار اصلی مصرف و مواد ا ولیه , یکی از مسایل مهم برای هر کارخانه است . به طور کلی می توان گفت که فا صله کارخانه از مراکز تولید مواد اولیه اصلی ( مثلا گوجه فرنگی برای رب ومیوه بری کنسرو و غیره ) نباید از شعاع 150 کیلومتری تجاوز کند , زیرا هزینه حمل ونقل به طور عجیبی به قیمت کل اضافه می شود .این فاصله برای بازار فروش فراورده نهایی نباید از 300 کیلومتر تجاوز کند.
خصوصیات ساختمانی فضای لازم
برای ساختن یک کار خانه مواد غذا یی , باید فضای لازم برای خود کارخانه , انبا رها ومشتقات به اضافه پار کینگ مورد نیاز برای وسایل نقلیه وهمچنین وسعت لازم برای طرح توسعه اینده نیز در نظر گرفته شود .
قا نون خا صی برای تعین فضای هر کارخانه موجود نیست . ظرفیت قسمت تحویل فراورده های مواد اولیه باید حدود دو برابر قسمتی باشد که تولید یک روز در انجا جمع می شود . همچنین ارتفاع سقف یا سر پوش ها باید طوری باشد که برای تخلیه کامیون هااشکالی به وجود نیا ورد .
ظرفیت انبارها ی فراورده های نها یی باید حداقل 50 درصد تولید فصل یا سال باشد . هم چنینلازم است فضای لازم برای برچسب زنی , فرا ورده های برگشت داده شده و فضای ا ضا فی برای تولید ازمایشی و غیره در نظر گرفته شود .
درهای ورودی و خروجی انبار باید برای ورود کامیون ها در راهروهای داخلی انبارها و لیف تراک ها وسعت کافی داشته باشند .
طول سالن های تولید باید به اندا ز ه ای باشد که برای طولا نی ترین خط تولید جا باشد. گاهی به صر فه تر است که قسمتی از خط تولید را تکرار و انها را به طور موازی نصب نمود . به هر حال بین خطوط , باید فضای برای حرکت لیف تراک و یا نصب وسایل موقت , پیش بینی شود .
در بتدا وانتها ی سالن باید فضای خالی کافی برای جمع اوری مواد اولیه و محصول تولیدی و یا واگن های حمل ونقل , کا رتون و غیره وجود داشته باشد.
سکو های بارگیری باید به اندازه کافی پهن باشند که لیف تراک ها بتوانند روی انها حرکت کنند . عرض این سکو ها نباید از 7 متر کمتر باشد و کناره درها واطراف ستون ها در روی این سکو ها باید طوری پوشیده باشد که اگر لیف تراک با انها برخورد کرد , خطری ایجاد نکند. به جای این سکو ها ممکن است کنار انبار ها را شیب دهند تا کامیون ها داخل انها شده تا کف انها, هم کف ا نبارها شود .سکو ها و محل های تخلیه و بار گیری باید مجهز به نور افکن باشد تا شب ها نیز عومل بارگیری وتخلیه امکان پذیر باشد.
برای صرفه جویی در فضای داخلی کارخانه ممکن است از بالکن ها برای نصب مخازن محلول ها و غیره استفاده کرد . در بعضی از کارخانه برای نشان دادن عملیات کارخانه از این بالکن ها یا بالکن های اختصا صی استفاده می شود.
کف کارخانه
زمین پیش بینی شده از نقطه نظر مقاومت باید برای ساختمان یک کارخانه مناسب باشد و برای این منظور باید حد اکثر فشار وارده واحد سطح را در نظر گرفت. کف کارخانه باید طوری ساخته شود که مثلا بتواند فشار وارده بر چرخ یک لیف تراک را با 4 تن بار در حال حرکت , تحمل کند . لازم به تذکر است که فشار وارده بر چرخ های کامیون در حال حرکت , بیشتر از حال ایستاده است .ساختمان باید از نظر اسکلت بندی , ضد زلزله باشد , یعنی کف ودیوارها باید به وسیله ستون های اهنی به هم وصل شوند . کف کارخانه باید با بیرون هم کف باشد تا برای حرکت کامیو ن های بالا برنده اشکالی ایجاد نکند. معمولا کف کارخانه ها رابه قطر 12 الی 15 سانتی متر با بتون ارمه می پوشانند ودر جاهایی که استحکام بیشتری لازم باشد , مقدار سیمان را بیشتر می کنند. بای ضد اسید شدن کف ها , سطح بتون ارمه را با چند لایه لعاب سیلیسی به ضخامت 5/0 سانتی متر می پوشانند. شیب کف کارخانه به طرف فا ضلا ب باید یک الی 2 درصد باشد.
ستون ها
تا انجا یی که ممکن است باید از نصب ستون در داخل یک کارخانه جلوگیری کرد.
به هر حال در صورت لزوم , پی هایی باید زیر کف , کار گذاشته شود و اطراف ان فشار گیر نصب گردد تا در صورت انبساط وانقبا ض کف, به ستون ها ضربه ای وارد نشود. برای جلوگیری از برخورد لیف تراک ها با این ستون ها اطراف انها را لز زیر زمین با استوانه فلزی که داخل ان با سیمان پر شده است , گرفته وبه تدریج ان را در اطراف ستون محو می کنند تا طا قچه ای برای کثا فات تشکیل نشود. ارتفاع این حلقه ها که اطراف ستون ها یا جلوی جعبه های انشعاب برق و کنترل وغیره نصب می شوند باید حدود 15 سانتی متر باشد .
فا ضلا ب
کف فاضلا ب ها بهتر است گرد باشد تا گوشه دار , زیرا در بسیاری از موارد کثا فات در زاویه گوشه ها جمع شده وتمیز کردن انها مشکل است .
کف و ترجیحا دیوارهای فا ضلا ب , باید ضد اسید باشند .
کف فا ضلا ب را می توان با رنگ ضد اسید پوشاند ویا در پوشش ان کاشی ضد اسید به کاربرد تا به مرور زمان در اثر اسید وغیره صد مه ند یده و محل تجمع کثا فات نباشد. بهتر است که سیمان مصرفی از نوع ضد اسید باشد .روی فا ضلا ب را باید با پنجره های اهنی که روی نبشی های فلزی کار گذارده شده اند پوشانید. این پنجره هانباید از پنجره های تو خالی باشد; چه در این صورت فضای خالی محل تجمع حشراتی مانند سوسک خواهد بود .
نبشی ها باید در طول کف به هم جوش خورده باشند و به طور خیلی محکم , کارگذارده شوند تا در اثر حرکت لیف تراک ها صدمه نبینند . در انتهای هر فا ضلاب بهتر است یک شیر فشار قوی قرار داد تادر صورت لزوم ته نشین های فا ضلا ب را که در انتهای ان جمع شده است به بیرون رانده شود.