مقاله مبانی حکومت اسلامی از دیدگاه حضرت علی (ع)

Word 288 KB 35336 42
مشخص نشده مشخص نشده الهیات - معارف اسلامی - اندیشه اسلامی
قیمت قدیم:۱۴,۸۵۰ تومان
قیمت: ۹,۸۰۰ تومان
دانلود فایل
  • بخشی از محتوا
  • وضعیت فهرست و منابع
  • چکیده :

    با این نگرش به حکومت و حاکمیت، و با این تفسیر از سیاست، علی علیه السلام زمام امور را بدست می گیرد و بر این اساس پس از دست یافتن به قدرت سیاسی، بی درنگ، اصلاحات حکومتی را با شعار در عدالت اجتماعی و اقتصادی آغاز می کند، او هدف از پذیرش حکومت را (ایجاد اصلاحات و احقاق حقوق پایمال شده) اعلام کرده بود.

    اهمیت وجود حکومت و حاکم در جوامع بشری از این جهت حائز اهمیت است که انسان یک موجود اجتماعی است و اصولاً دوست دارد با همنوعان خود تعامل داشته باشد تا به این رابطه به سعادت و کمال برسد.و این زمانی تحقق پیدا می کند که در جوامع بشری نظم حکم فرما باشد پس حکومت از لوازم سعادت بشری است زیرا اجتماع بدون حکومت موجب هرج و مرج می شود استعدادها در آن شکوفا نمی شود علوم و فنون بشر در آن توسعه نمی یابد و ... .در طول تاریخ حکومت های مختلفی آمده و رفته که اکثر آن ها مایه فساد بشر بوده اند حکومت هایی که بر مبنای آن هر حاکمی که با زور و قدرت زمام امور را به دست می گرفت، مشروع بوده و مردم باید از آن اطاعت کنند. به این ترتیب همانطور که امام خمینی در کتاب کشف اسرار اشاره می کند هیچ یک از حکومت هایی به اصطلاح اسلامی به جز دوران پیامبر(ص) و حضرت علی(ع) عادلانه و بر طبق حق نبوده اند. این امر یعنی تداوم سلطه حکومت های تقلبی و استبدادی در کنار برخی عوامل داخلی و خارجی لذا باید سراغ حکومت اصلی و صحیح آن هم با یک دید درست رفته و ابعاد گوناگون چنین حکومتی را بررسی کنیم که به همین خاطر در این مجموعه سعی شده حکومت از دیدگاه امام علی(ع) بررسی شود.

    فصل اول

    حکومت اسلامی از دیدگاه امام علی (علیه السلام)

     

     

    مقدمه :

    در طول تاریخ از مهم ترین مسائلی که ذهن بشر و به ویژه متفکران و اندیشمندان را به خود مشغول ساخته، مسأله ی حکومت و شرایط حکومت صالح و عادلانه است.در تعریف حکومت و بیان حد و حدود حکومت عدل فرضیه ها و نظریات مختلفی بیان شده است ولی در این بین یقیناً نظریاتی که ادیان الهی و تفکرات آسمانی در هدایت جامعه ی بشریت بیان می کنند جامع ترین و کامل ترین نظریات هستند.اسلام به عنوان کامل ترین دین تمام موضوعات مورد نیاز بشر را مورد بحث و بررسی قرار داده و یکی از موضوعاتی را که اهمیت ویژه ای برای آن قائل شده و با تأکیدات فراوانی آن را مورد توجه قرار داده است مسأله ی حکومت، ضرورت حکومت و حدود و قوانین حکومت از دید اسلام است که امروزه بر جامعه ی مسلمان لازم است این نظرات را بررسی کرده و در اجرای حکومت اسلامی آن ها را به کار ببرند تا به سرنوشت انحرافی جوامع غربی و ترقی دچار نشود و مجموعه ای که در پیش رو دارید در حد توان و حوصله صفحات به این موضوع نظری انداخته به این امید که مورد پسند خوانندگان عزیز قرار گیرد .

    معنای حکومت

     در کتاب های لغت غالباً کلمه ی (حکم) به معنای قضاوت آمده است. ابن فارس می گوید: حکم به معنی منع و جلوگیری است و حکم را حکم گویند زیرا از ظلم و جور جلوگیری می کند همچنان که افسار حیوانات را (حکمه) گویند، چون حیوان را از حرکت و سرکشی باز می ارد. دانش را نیز حکمت خوانند چون صاحب خود را از جهل نابخردانه نگه می دارد.[1] در اصطلاح علوم سیاسی و اجتماعی حکومت عبارت است از «پیوند بین دعایا و هیأت حاکمه که آن ها را به همدیگر مربوط می کند و عهده دار حفظ قانون و آزادی های سیاسی و مدنی است»[2] ‌حاکمیت نیز به معنای قدرت و برتری است که وضع کننده ی قانون و اجرا کننده ی آن بوده و قدرتی فراتر از آن نباشد.ضمناً گاه حکومت به نیروی حاکمی که ضامن اجرایی قانون است اطلاق می گردد، و چون انسان بالطبع گرایش به زندگی مشترک با مردم دارد، و می خواهد از دیگران بهره کشی کند، آنچنان که دیگران نسبت به او چنین هستند، در نتیجه با مشکلاتی روبرو می شود که معلول فطرت انسانی و زندگی اجتماعی نیست، بلکه به جهت ستم و حادث ها پدید آمده اند (و ما تفرقوا الامن بعد ما جاء هم العلم بغیا)[3] در این صورت برای آن که هر صاحب حقی به حق خود برسد، نیاز به قانونی است که عامل رفع اختلاف باشد و حاکمی لازم است که مجری این قانون باشد.

    مزیت های حکومت علوی

     حکومت علوی ویژگی هایی دارد که در هیچ حکومت دیگری یافت نمی شود.اولاً در رأس آن حکومت زمامدار بی مانندی قرار گرفته که جامع همه ی کمالات انسانی و آگاه به مجموعه علوم اسلامی بوده و علوم و اطلاعات خود را مستقیماً از پیامبر اکرم(ص) دریافت کرده، از جهت علوم و دیگر کمالات انسانی پرورش یافته شخص نبی اکرم(ص) خزینه دار علوم وحی و نبوت بوده است. حافظ و کاتب مجموع آیات قرآن و با تفسیر، تأویل، شأن نزول، ناسخ و منسوخ محکم و متشابه آیات آشنایی کامل داشته، علاوه بر تاریخ احادیث فراوانی از قبیل این گفته پیامبر اکرم(ص) که: (انا مدینه الحکمه و انت بابها و لن تؤتی المدینه الا من قبل الباب)[4] شاهد بر این مدعاست.ثانیاً: زمامدار آن حکومت فردی معصوم بوده که در دریافت علوم و حفظ و بکار بستن آن ها مصونیت داشته.ثالثاً: زمامدار حکومت علوی شخصاً شاهد زمامداری پیامبر گرامی اسلام در پایه گذاری و اداره نخستین حکومت اسلامی و تصمیمات و صدور احکام حکومتی آن حضرت بوده است بلکه مشاور رسول اکرم و متصدی بعضی مناصب حکومتی مانند قضا و غیره نیز بوده است.رابعاً: حکومت علوی مشروعیت الهی داشته و زمامدار آن به وسیله پیامبر اسلامی نصب شده است.[5]در توجیه اسلامی بودن حکومت به چند ویژگی می توان اشاره کرد:

    اول: زمامدار ولی امر مسلمین، فقیه و اسلام شناس و عادل و واجد شرایطی است که نائب امام زمان(عج) بوده و مشروعیت الهی دارد و یکی از مصادیق اولی الامر و واجب الطاعه می باشد.

    دوم: در نظام اسلامی اهداف و آرمانی های کلی اسلام که در قرآن و سیره رسول الله و امامان معصوم آمده تعقیب می شود.

    سوم: در نظام اسلامی مردم به سوی توجه به عبادات و معنویات پرورش فضائل و مکارم اخلاق انجام کارهای نیک و اجتناب از رذائل و مفاسد اخلاقی رشد و تعالی انسان و دیگر ارزش های اسلامی هدایت می شوند و زمینه ی آن فراهم می گردد.

    چهارم: در نظام اسلامی از احکام و قوانینی که در قرآن آمده و یا وحی بودن آن ها کاملاً به اثبات رسیده کاملاً پیروی می شود.[6]ضرورت و لزوم حکومت در جامعهیکی از موضوعات مهم در بحث حکومت و حکومت شناسی لزوم حکومت در جامعه از دیدگاه عقل، ز دیدگاه تجربه، از دیدگاه متفکرین مختلف و از دیدگاه قرآن و روایات است.

    از دیدگاه عقل

     حکومت برای بشر یک امر ضروری عقلی است؛ زیرا اجتماع بدون حکومت موجب هرج و مرج می شود و این حکومت است که تنظیم کننده ی امور فرد و اجتماع و اجرا کننده ی حدود و حقوق و تأمین کننده ی عزت و استقلال جامعه ی اسلامی و یا توسعه و تکامل علوم و فنون بشر است و این مطلب از امور بدیهی می باشد.در تمامی جوامع بشری تا آنجا که تاریخ نشان می دهد نوعی حکومت وجود داشته است: حکومت قبیلگی، پادشاهی و نیز حکومت هایی از نوع آن چه در دنیای امروز وجود دارد؛ و این بدان معناست که بشر در هر مرحله ای از علم و فرهنگ و دانش باشدضرورت وجود حکومت را درک کرده و می داند زندگی اجتماعی بدون نظم و قانون و حاکمیت حتی یک روز هم امکان پذیر نیست.به عنوان نمونه:حضرت علی درباره ی فلسفه ی وجود حکومت و پاسخ به شبهه خوارج که وضع قانون و حکومت را مختص خداوند می دانستند معتقد بودند که ضرورت حکومت برای ایجاد نظم و نظام اجتماعی بوده و ابزاری برای امنیت بخشی اجتماعی است؛ البته وضع قانون در انحصار خداوند است، اما اجرای حکم الهی نیازمند حکومت است، از این روی آن حضرت حتی ضرورت حکومت فاجر را در حالت اصطرار پذیرفته و بر وجود آن تأکید کرده است.[7] نیز در روایت (فضل بن شاذان) امام رضا علیه السلام به سه نکته ی مهم اشاره کرده و فرموده است: اگر کسی بگوید چرا اولو الامر تعیین شده است و مأمور به اطاعت از حاکم الهی هستند؛ گفته می شود به دلایل زیاد، از جمله این که وقتی برای مردم حدودی تعیین شود و دستور یابند که از آن حدود تجاوز نکنند چون باعث فساد آن ها می شود این کار سامان نمی گیرد مگر به وسیله ی حاکم امینی در رأس آن ها که ایشان را از تعدی و داخل شدن در امور ممنوعه باز دارد؛ زیرا اگر این موضوع نباشد کسی لذات و منابع خود را به خاطر فساد دیگران ترک نمی کند لذا سرپرستی بر آن ها قرار داده شده که آنان را از فساد منع و حدود و احکام الهی را در بیان آن ها برپا دارد.دیگر اینکه ما هیچ فرقه ای از فرقه های دنیا و هیچ ملتی از ملل را نمی یابیم که بدون رییس و سرپرستی باقی مانده باشند، همان سرپرستی که امر دین و دنیایی آن ها را سامان بخشد. پس در حکمت خداوند حکیم جایز نیست که خلق را آن چه می داند برای آنان ضروری است رها سازد و سرپرستی که به کمک او با دشمنان بجنگد و اموال بیت المال را به وسیله ی او تقسیم نمایند؛ جمعه و جماعت آن ها را برپا می دارد و ظالم را از تعدی بر مظلوم باز دارد و برای آنان تعیین نکند.اگر جامعه سرپرست امین و درستکار نداشته باشد دین و آیین خدا بر باد می رود و سنت و احکام الهی تغییر می یابد و بدعت گزران چیزهایی از پیش خود بر آن می افزایند مخالفان از آن کاسته و امور را بر هر مسلمانان مشتبه می سازند.[8]آنارشیست ها ماخوذ از ریشه یونانی ( anarshos)به تنهایی بدون رهبر، در اصطلاح سیاسی آنارشیسم عنوان دکترین ویژه ای است که خواستار الغای هر گونه قدرت سازمان یافته است و تشکل و تمرکز قدرت سیاسی را عامل فساد و در نهایت به ضرر انسان ها می دانند .آنارشیست ها معتقدند که هر شکلی از حکومت منحوس وسرچشمه فساد وخودکامگی است و به نظر آنان حکومت بزرگترین و بد ترین نمونه و الگوی تجمع و تمرکز قدرت سازمان یافته سیاسی است و به همین جهت همیشه هدف اصلی آنها از بین بردن هر نوع حکومتی بوده است. [9]به موجب این نظریه انسان ذاتاً دارای غریزه ی و اجتماعی است و اگر به حال خود گذاشته شود راه زندگی جمعی را در پیش می گیرد، آثار شیسم به اصالت فرد و حفظ آزادی های فردی اهمیت می دهد و هر نوع حکومت و قدرت سازمان یافته را به عنوان اینکه وسیله ی استثمار و خفقان مردم است رد می کند و با مالکیت خصوصی نیز مخالف است.

  • فهرست:

    چکیده 2

    فصل اول

    حکومت اسلامی از دیدگاه امام علی (علیه السلام)

    مقدمه 4

    معنای حکومت... 4

    مزیت های حکومت علوی.. 5

    از دیدگاه عقل.. 6

    از دید تجربه.. 8

    از دیدگاه متفکرین مختلف.... 8

    از نظر قرآن. 9

    احادیث... 10

    اهداف حکومت اسلامی (علوی) 11

    1- اهداف حکومت... 11

    2.اهداف خاص حکومت اسلامی.. 12

    3.تحقق عدالت یا عدالت خواهی.. 12

    فصل دوم

    مبانی حکومت وسیاست در نهج البلاغه

    مقدمه.. 19

    فلسفه سیاسی.. 20

    هستی شناسی و سیاست... 20

    انسان شناسی و سیاست... 21

    معرفت شناسی و سیاست... 21

    مفهوم حکومت... 22

    الف - مفهوم حکومت... 23

    منشأها و ملاکهای مشروعیت حکومت در نهج البلاغه.. 26

    1 – کفایت و اهلیت و صلاحیت ذاتی حاکم... 27

    تأکید بر مقام ممتاز خویش.... 30

    2 – منشأ الهی و دینی.. 31

    تلاش در باز پس گیری میراث غارت شده. 32

    3 – منشأ اجتماعی و مردمی.. 33

    کفایت و اهلیت وصلاحیت ذاتی حاکم... 35

    ب- حکومت و سیاست در نهج البلاغه.. 37

    سیاست از دیدگاه امام علی علیه السلام. 41

    معناى سیاست... 42

    جایگاه سیاست از دیدگاه حضرت علی (ع) 42

    اهداف و غایات سیاست... 44

    ج- جایگاه ارزش های دینی در نظام سیاسی.. 45

    الف) عدالت... 45

    ب) اصلاحات... 46

    ج) دیپلماسی و حل و فصل مسالمت آمیز اختلافات... 47

    د) مشارکت سیاسی.. 48

    و) قانون مداری.. 49

    ه) شایسته سالاری.. 49

    نتیجه گیری.. 51

    فهرست منابع.. 52

     

    منبع:

    حکومت علوی بنیان ها و چالش ها،پژوهش هایی در مسائل حکومت اسلامی زیر نظر مجلس خبرگان، ج9، چاپ اول، 1381، انتشارات دبیرخانه مجلس خبرگان و رهبری.

    حکومت علوی هدف ها و مسئولیت ها، پژوهش هایی در مسائل حکومت اسلامی زیر نظر مجلس خبرگان/ج10، چاپ اول، 1381، انتشارات دبیر خانه مجلس خبرگان و رهبری.

    اندیشه سیاسی در گفتمان علوی، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.

    دانش نامه امام علی، جلد 6، زیر نظر علی اکبر رشاد، چاپ دوم، 1382.

    حکمت اصول سیاسی اسلام، علامه جعفری، انتشارات آستان مقدس رضوی، چاپ اول، 1386.

    مقاییس اللغه، احمدبن فارس بن ذکریا ،انتشارات داراحیا التراس العربی ،بیروت

    فرهنگ سیاسی آرش،غلامرضا بابایی،انتشارات آشیان،چاپ سوم1387

    همایون همتی، سنت و سیاست در اسلام،انتشارات آوای نور،تهران چاپ اول

    بحار الانوار الطبعه الثانیه 1403ه-ق موسسه الوفا،بیروت ،لبنان،صرب1457هاتف 386868

    نهج البلاغه،ترجمه محمد دشتی،انتشارات دارالفکر،چاپ چهارم تابستان 87

    ایزدی، سجاد، 1387، حکومت و مشروعیت، انتشارات کانون اندیشه جوان، تهران، چاپ پنجم.

    ذوعلم، علی، 1387، سیاست، انتشارات کانون اندیشه جوان، تهران، چاپ پنچم.

    جعفری، محمدتقی، 1387، حکمت اصول سیاسی اسلام، موسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری، تهران، چاپ سوم.

    خسروپناه، عبدالحسین، 1387،  پلورالیزم دینی و سیاسی، انتشارات کانون اندیشه جوان، تهران، چاپ پنچم.

    قدردان، محمد حسن، 1387، حقوق متقابل مردم و حکومت، انتشارات کانون اندیشه جوان، تهران، چاپ پنجم.

    قرآن کریم.

    نهج البلاغه، 1381، ترجمه محمد دشتی، انتشارات پارسیان، تهران، چاپ چهارم.

    مدنی، سید جلال الدین، 1372، مبانی و کلیات علوم سیاسی، مولف، تهران، چاپ اول.

    مشایخ فریدنی، محمدحسین، 1386،  نظرات سیاسی در نهج البلاغه، انتشارات بنیاد نهج البلاغه، تهران، چاپ سوم.

    مصباح یزدی، محمدتقی، 1380، نظریه سیاسی در اسلام، انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، قم، چاپ چهارم.

    مطهری، مرتضی، 1388، سیری در نهج البلاغه، انتشارات صدرا، تهران، چاپ چهلم .

چکیده جایگاه توسعه در اندیشه امام خمینی(ره) فراتر از تعاریف نظری توسعه می‏باشد که غالباً معطوف به مفاهیم اقتصادی و بعضاً سیاسی است. نگرش ایشان به توسعه، متأثر از دیدگاه مذهبی او می‏باشد که نشأت ‏یافته از جهان‏بینی دینی است. در این دیدگاه با آنکه توسعه متوازن در همه ابعاد جامعه پذیرفته شده اما این فرآیند باید در مجموع به استحکام پایه‏های دین و تقویت مبانی اسلام و تربیت و هدایت ...

شورای نگهبان: شورای نگهبان از دو کلمه شورا و نگهبان ترکیب شده است. شورا نمایانگر ماهیت کار این نهاد است و ریشه قرآنی دارد. بر اساس دستور قرآن «و امر هم شوری بینهم» و « شاور هم فی الامر» شوراها از ارکان تصمیم گیری و اداره ‌ امور کشور هستند و شورای نگهبان از اهم این شوراهاست در چهار چوب شورا. گروهی متخصص صاحب نظر و دارای صلاحیت لازم گرد می‌آیند تا در مورد قوانین مختلف و از جمله ...

از اهداف بلند انبيا(ع) مي توان برقراري قسط و عدل در جامعه و حمايت از محرومان و مبارزه با ستمگران و برقراري نظم و انضباط و حاکميت قانون عدل و قانون خدا در جامعه و برقراري امنيت فردي و اجتماعي و برخورد با عوامل ناامني و فتنه و فساد و ايجاد محيطي سا

در بحث‏ حکومت اسلامی از دیدگاه علمای شیعه پژوهشگر در برابر سه جریان فکری متفاوت قرار خواهد گرفت که تا به امروز یعنی پس از گذشت دو دهه از پیروزی انقلاب اسلامی هر یک در راه مشخص خود حرکت نموده‏اند.البته نباید گمان کرد که تقسیم بندی این جریانهای فکری به معنای تقسیم شدن نظریه پردازان روحانی حکومت اسلامی به سه دسته مشخص نیز هست زیرا در بستر متحول شرایط اجتماعی و سیاسی طبیعتا ...

در اين مقاله تلاش بر اين است تا با بررسي کتاب هاي فقهي و فتاوي امام خميني(س) مفهوم حکومت اسلامي, تمايز آن با ساير نظام هاي سياسي, شرايط حاکم اسلامي و حوزه اختيارات و صلاحيت ولايت فقيه در سرپرستي حکومت اسلامي را مطالعه و بررسي کنيم. به اعتقاد اند

راهبرد اتحاد ملی و انسجام اسلامی خبرگزاری فارس: مقاله حاضر گامی است در این جهت تا راهبرد اتحاد ملی و انسجام اسلامی از دیدگاه حضرت امام(ره) هرچه بیشتر مورد کنکاش و تبیین قرار گیرد. چکیده: امام خمینی (ره) احیای اسلام ناب محمدی(ص) را به دور از التقاط و تحجر و پیرایه های خرافی و روشنفکری به عنوان راهکار بازیابی عظمت و موتور محرکه جهان اسلام به سمت ترقی و پیشرفت می دانستند.به اعتقاد ...

مقدمه پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ یکی از قوانین کیفری اسلام قصاص است، که به معنای استیفای اثر جنایت تبهکار است. و درواقع کیفری است که متناسب با جنایت جانی بر او وارد می‌شود. و این جنایت ممکن است به نفس یا اعضای بدن انسان وارد گردد. مهم‌ترین هدف تشریع قصاص، ابقای زندگی و حیات بشر است. ثبوت و اجرای کیفر قصاص منوط به وجود شرایطی است که فقدان هر یک از آن‌ها می‌تواند مانع اجرای ...

تأسیس حکومت تشکیل حکومت توسط رسول خدا (ص) در مدینه ، بهترین دلیل بررابطه دین با سیاست است . پیامبر (ص) علاوه بر شأن نبوت دارای امامت و ولایت بر مسلمانان بود و تشکیل حکومت از وظایفی بود که از جانب خدا بر عهده داشت ‍ زیرا او مأمور به اجرای دین بود و اجرای کامل آن جز از طریق حکومت امکان پذیر نبود . جایگاه حاکمیت ملی در نظام سیاسی اسلام می دانیم که « انتخابات» با «حاکمیت ملی» در ...

علی علیه السلام شخصیتی بزرگ و بی بدیل است که در طول تاریخ همواره مورد مدح و ستایش بزرگان قرار گرفته و حتی کسانی که به امامت علی (ع) باور ندارند نیز، او را در نوع خود یگانه و بی نظیر می دانند؛ مطلبی که پیش رو دارید نمونه ای است از گفتار اندیشمندان غیر مسلمان درباره حضرت علی (ع) ... : - " جبران خلیل جبران" که از علمای بزرگ مسیحیت، مرد هنر و صاحب ذوق بدیعی است لب به ستایش علی گشوده ...

بیان ارزشها و آسیب‌ شناسی انقلاب اسلامی از دیدگاه امام خمینی )ره( نویسنده بر آنست تا در این مقاله کوتاه و فشرده ضمن معرفی ارزش‌‌ها از دیدگاه معظم له ،متعاقبا آفاتی که این ارزش‌های انقلاب را تهدید می‌کند، فهرست وار مطرح و بار دیگر مردم و مسئولین دلسوز نظام اسلامی را به تعمیق و تامل دعوت نماید. عظمت شخصیت حضرت امام خمینی )ره( به مثابه کوهی بود بسیار بزرگ که قله رفعیش در ورای ابرها ...

ثبت سفارش
تعداد
عنوان محصول