فرش پازیریک
محل بافت: ایران قرن پنجم قبل از میلاد مسیح موزه «ارمیتاژ» سن پترزبورگ
گره ترکی: تقریباً 360000 گره در متر مربع
در سال 1949 میلادی پرفسور ردنکو قطعه فرش گره دار را که در اصل به عنوان پوشش اسب به کار رفته است در قبرهای مستور از یخ چادرنشینان صحراگرد در محلی به نام «پازیریک» واقع در هشتاد کیلومتری مرز مغولستان در میان کوههای آلتائی کشف می‌نماید. این فرش که قدمت آن 2500 سال قبل می‌رسد در اندازه‌های 83/1×2 متر و با 3600 گره در دسیمتر مربع و در رنگ قهوه ائی مسی و سبز روشن بافته شده است. تصاویرحاشیه آن با اشکال متداول در دوره هخامنشی و نقوش تخت جمشید مشابهت فراوان و بلاتردیدی دارند و در زمینه مرکزی آن تصاویر ستاره چهار پره‌ای عیناً مشابه اشکال منعکس شده بر روی اشیاء مکشوفه در لرستان مربوطه به این دوره در درون مجموعه‌ای از قابها محصور شده‌اند. در مورد نقوش این قالی باید گفت که در حاشیه آن در ردیف داخلی یک صف گوزن زرد ایرانی و در ردیف خارجی بیست و هشت سوار کار که تخت خشایار شاه را به تخت جمشید می‌برند دیده می‌شود که بیشک نشان از ایرانی بودن این قالی دارد. زمینه آن شامل چهار گوشه‌هائی است که با حلقه‌های بزرگی زینت شده این حلقه‌ها سنگ فرش مرمری کاخ آشور بانیپال را که در موزه بریتانیا موجود است بیاد می‌آورد. درباره سوابق تاریخی این فرش با اهمیت که در موره «آرمیتاژ» لنینگراد نگهداری می‌شود پرفسور رودنکو معتقد است که در زمان مادها و یا پارتها بافته شده است. بنابر نظریه یکی از پژو هشگران معروف به نام «دیماند» در فرش پازیریک ترکیبی از طرحهای آشوری و هخامنشی و سکائی بکار رفته است. او نیز مانند رودنکو عقیده دارد که مبدا این فرش از ایران است
قرائن مؤید این نکته است که قالی بافی در زمان ساسانیان رونق داشته است. و در ارتباط با این مطلب، سالنامه چینی «سوئی» مربوط به سالهای 590 تا 617 میلادی یعنی اندکی بیش از انقراض سلسله ساسانی در میان کالاهای ایران از قالی نام می‌برد.
در تایید مجدد وجود قالیبافی در دوران ساسانی می‌توانیم به فرش معروف بهار خسرو اشاره کنیم. در تاریخ طبری (311 – 225 هجری قمری) نیز در مورد این مطلب اشاره شده است.
«... که یک قالی بسار عالی کار ایران موسوم به بهار خسرو در قصر تیسفون به طول 45 قدم و عرض 90 قدم موجود بوده است ...» . زربفت و گرانبها بدان جهت که نقشه آن نمایانگر باغی آراسته با گلها و پرندگان و جویهای آب روان بوده است. این فرش زیبا و نفیس به روایتی به هنگامی که خسرو پرویز پادشاه ساسانی مغلوب «هراکلیوس» امپراطور روم گردید به دست سپاهیان غالب افتاد و به گفته‌ای دیگر، این همان فرش معروف «بهارستان» است که در شکست یزدگرد سوم آخرین پادشاه ساسانی سپاهیان عرب آن را به غنیمت بردند. متاسفانه از این قالی هیچ تکه و قطعه‌ای موجود نیست تا در مورد آن گفتگو شود.